Anadolu Üniversitesi Karikatür Sanatını Araştırma ve Uygulama Merkezi;
Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
Bu alanda kurulan ilk merkezdir. 5 Eylül 2002 tarihinde kurulmuştur.
Merkez; öncelikle bir karikat? ?r müzesi kurmayı amaçlamış bu amaç 17 Aralık 2004 tarihinde Anadolu Üniversitesi Eğitim Karikatürleri Müzesi'nin açılmasıyla gerçekleşmiştir. Anadolu Üniversitesi Rektörlüğü henüz Araştırma Merkezi ve Müze kurulmadan önce "Yeni Bir Yüzyıla Girerken Eğitim Sorunları" konulu uluslararası bir karikatür sergisi düzenlemiş, sergi 20-30 Kasım 2000 tarihleri arasında Kütüphane ve Dokümantasyon Merkezi salonlarında Eskişehir’de, 7-28 Şubat 2001 tarihleri arasında İstanbul’da açılmıştır. 34 ülkeden, 195 sanatçının gönderdiği 500 e yakın karikatür sanatçıların izniyle arşive alınmıştır. Bu sergi Ankara’da yapılan Uluslararası Karikatür Festivali ve Akşehir Uluslararası Nasrettin Hoca Festivali’nde de yinelenmiş böylelikle daha çok izleyicinin görmesi sağlanmıştır.
Merkez 2004 yılında “E- Eğitim,E-Avrupa, E-Euro EEE”!” başlıklı uluslararası ikinci bir sergi daha düzenlemiş bu sergiye 37 ülkeden 156 karikatürcü 620 eser göndermiştir. Bu sergi 7 Nisan 2004 tarihinde Anadolu Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Merkezi’nde açılmıştır. Serginin açılışında İstanbul’dan 16 Türk karikatürcü yurt dışından da 2 karikatürcü hazır bulunmuşlard? ?r. Bu sergi 2 Eylül 2004 tarihinde Eskişehir Devlet Güzel Sanatlar Galerisi’nde tekrarlanmıştır.
Merkez, karikatür sanatının yaygınlaşması ve karikatür sanatçılarının desteklenmesi için çalışmalar yapacak,Türk Karikatürü’ne önemli ivme kazandıran ve ülke sanatını yurt dışı nda başarıyla temsil eden ”1950 Kuşağı Karikatürcüleri’nin unutulmaması için etkinlikler yapacaktır.
Merkez, orijinal karikatürlerden oluşacak bir arşiv yapacak, basında çıkan karikatürleri sistematik bir şekilde toplayarak araştırma yapmak isteyenlerin hizmetine sunacaktır. Merkez, yurtiçinde ve yurtdışında yayınlanmış kitapların yer alacağı bir kitaplık kuracak, ilgilenenlerin yararlanmasını sağlayacaktır.
Merkez, üniversite iç erisinde çeşitli birimlerin düzenleyeceği sempozyum, kongre, kültür haftası, festival gibi etkinliklere sergilerle destek verecektir. Bu desteğin kapsamı sadece üniversite sı nırları içinde kalmayacak kent içindeki, hatta Türkiye’de ihtiyaç duyulan tüm kurumları içine alacak şekilde genişletilecektir. Merkez, fakültelerin ilgili bö lümlerindeki öğrencilerin araştırma çalışmalarını destekleyecek ve bunları yayınlamak için olanaklar arayacaktır. Türkiye’de hiç denilecek kadar az araştırılmış bir alan olan karikatür sanatının diğer ülkelerdeki gibi araştırılması teşvik edilecektir.
Kuruluş Gerekçesi
Karikatür tarihi Paleolitik Çağ’a kadar götürülebilir. Ancak bug? ?nkü anlamıyla ortaya çıkan karikatürlerin başlangıcını 17. yüzyıl olarak ifade etmek olasıdır. Önceleri sadece kişilerin portreleriyle ilgilenirken daha sonra olayları, sosyal konuları ele almış ve bu gelişmeler sırasında çizgi anlayı şı ve teknik açısından da değişimler göstermiştir. Baskı makinasının gelişimine parelel olarak karikatür daha da yaygınlaşmıştır. Karikatür gazetelerle, dergilerle, sergilerle hedef kitlesine ulaşmaya çalışırken, daha sonra TV ye girmiş, bilgisayara girmiş internet ağı ile yepyeni bir iletişim olanağına kavuş muştur.
“Karikatür; insanların, varlıkların, olayların hatta duygu ve düşüncelerin doğala ters düşen, olağanla çelişen, gülünç yanlarını yakalayıp bunları kimi zaman da yazıyla desteklenmiş abartılı ç izimlerle bir gülmece anlatımına dönüştürme sanatıdır.?
Karikatür bir tek kare ile görsel anlatım aracı iken, bant karikatürler kullanılmaya başlanmış, çizgi öykü, çizgi roman gibi çeşitlenmeler ortaya ? ?ıkmıştır. Karikatürün altın çağı 20. yüzyıldır. Bu dönemde karikatürün sıkça kullanıldığı bir başka alan da sinema olmuştur. Çizgi ? ?ykülerin hareketlendirilmesiyle kısa ve uzun metrajlı filmler yapılmaktadır. Bilgisayar kullanımı ile çizgi film çalışmalarında hem görüntü zenginliğ inden yararlanılmakta hem de zaman ve emek tasarrufu yapılmaktadır.
Tüm bu gelişmelerle karikatür ne yapmak istiyor? Elbette basının birincil işlevi olan “haber vermek” anlamında karikatür de haber vermek istiyor. Bu haber verme karikatürün kendi kurgusu, kendi anlayışı çerçevesinde ve kendi üslubu ile oluşturuluyor. Siyasal, sosyal, kültürel, ekonomik, sanatsal, felsefi, edebi ve psikolojik aktüaliteyle ilgilenen karikatür bunu okuyucuya iletiyorsa kuşkusuz bu bir haberdir.
Karikatür sanatı, özellikle gazete karikatürü gündelik politika ile ilgilenmiş ve ilgisini sürdürmektedir. Bir bakıma çizgiyle tutulmuş “günlük tarih” olarak ta değerlendirilmektedir. Bu hem ülkemizde hem de Batı’da böyle süregelmektedir. Gazete karikatürleri kronolojik olarak izlendiğ inde ülkenin tarihini, siyasal ve sosyal yaşamdaki değişimlerini, toplumsal aksaklık ve aykırılıklarını gözlemek olasıdır.
Karikatür, ders kitapları nda bir eğitim aracı olarak kullanılabilmektedir. Uzaktan öğretim yöntemiyle ders iş lemede anlaşılmayı kolaylaştıran öge olarak yazılar, şemalar ve grafiklerin yanı sıra karikatürden de yararlanılmaktadır.
Karikatür bir grafik sanatı, bir görsel iletişim sanatıdır. O yüzden semantik ve estetik olarak incelenmelidir. Semantik yanı düşünce ve içeriği temsil eder, estetik yanı ise gö rsel iletinin sanatsal yanını oluşturur. Buradan yola çıkılarak karikatürün hem sanat tarihinde, hem de düşünce tarihinde yeri olduğu rahatlıkla söylenebilir. Ünlü Türk karikatürcüsü Ali Ulvi ERSOY; karikatürcünün, özellikle günlük gazete karikatürcüsünün estetik yönünü geliştirirken “ekonomi, bilim, politika, felsefe, tarih ve edebiyat konularında bol kitap okumalı ki karikatürünü çizerken bütün bu alanlara başvurma olasılığı hep vardır” demiştir.
Karikatür; sosyal bir gösterge, bir yansıtıcıdır. Psikoloji ile yakı ndan ilgilidir. Bir kişiliğin, bir sosyal sınıfın, bir rolün belirgin çizgilerini açığa çıkarmak hem karikatürcünün, hem psikologun görevidir. Öyleyse karikatür sanatı ile psikoloji bilimi arasında önemli bir bağ vardır.
İkinci dünya savaşından sonra önemli bir çıkış yapan modern karikatür, günümüzde etkisini yitirmeye mi başlıyor” Hem güzel sanatlar içerisinde, hem basın- yayın kapsamında anılan, tarih, sosyoloji, psikoloji bilimi alanlarında araştırma gereksinimi duyulan karikatür, Batı’da incelenirken Türkiye’de neler oluyor” Tüm bunların sanatsal ve bilimsel yönden değerlendirilmesi için bir araştırma merkezi kurulmalıdır. Bu merkez Türkiye’de ilk ve tek karikatür araştırma merkezi olacaktır.
1. Merkezle ilgili ü niversitemizde halen faaliyet gösteren bölümler ve bu bölümlerde uygulanmakta olan lisans ve / veya lisansüstü programlar:
a) Güzel Sanatlar Fakültesi içinde;
Grafik Bölümü
Çizgifilm Bölümü
Resim Bölümü
b) İletişim Fakültesi içinde;
Basım veYayımcılık Bölümü
Reklamcılık ve Halkla İlişkiler Bölümü
Sinema-TV Bölümü
c) Edebiyat Fakültesi içinde;
Sanat Tarihi Bölümü
Sosyoloji Bölümü
Tarih Bölümü
d) Eğitim Fakültesi iç inde;
Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü
e) Sosyal Bilimler Enstitüsü içinde;
Sanat Tarihi Anabilim Dalı
Sosyoloji Anabilim Dalı
Çizgifilm Anasanat Dalı
Grafik Anasanat Dalı
Resim Anasanat Dalı
Sinema-TV Anabilim Dalı
Basım Yayımcılık Anabilim Dalı
İletişim Sanatları Anabilim Dalı
f) Güzel Sanatlar Enstitüsü.
2. Merkez faaliyetlerinin bu bölümlerde uygulanan programlara ve araş tırmalara sağlayacağı akademik destek:
1. Maddede belirtilen bölümler ve anasanat/anabilim dallarında yıllardan beri eğitim öğretim faaliyetleri yürütü lmektedir. Merkezde yapılacak çalışmalar, kurulacak arşiv ve toplanacak dokü manlar sözkonusu eğitim-öğretim faaliyetleri için destek anlamını taşıyacakt? ?r.
3. Merkezin, bu bölümlerde yürütülen programların amaçladı ğı mesleklere yönelik hazırlayıcı ve destekleyici katkıları:
Merkezin ana konusu; “mizah” kavramıdır. Mizah; içerisinde eleştiri taşıyan, sorunları güleryüzle irdeleyen ve yaratıcılığı gerektiren bir sanat dalıdır. Öncelikle hoşgörülü olmayı prensip edinir. İnsanlara hoşg? ?rü kazandırmak, olayları kavgadan uzak hoşgörü ile analiz etmek önemli bir katkı olarak düşünülmelidir.
4. Merkez faaliyetlerinin bu bölümlerde yürütülen programların uygulama boyutuna yapacağı katkı:
Böl? ?mlerde ders disiplini içerisinde hazırlanan çizgi***** grafik, karikatür gibi uygulamalı çalışmaların merkez bünyesinde daha özgürce gerçekleştirilmesi, programlı olarak sergilenmesi, üniversite içinde kalan bu uygulamaların kent halkına da sunulması merkezin amaçları arasındadır.
5. Merkez faaliyetlerinin bu bölümlerde halen yürütülmekte olan programlardan ve araştırmalardan nasıl farklılaşacağı:
1.Maddede merkezi ilgilendiren bölümlerin oldukça fazla olduğu dikkatleri çekmektedir. Bu bölümlerle doğrudan ya da dolaylı olarak ilgi kurulan karikatür sanatı söz konusu bölümlerde özel ilgi duyacak kişilere yard? ?mcı olmayı planlamaktadır. Karikatür konusu grafik sanatçısı ve ç izgifilmcinin mesleği ile içiçe, doğrudan ilişkilidir. Gazetecilik mesleğini seçen kimseler, gazete ve dergilerin ayrılmaz bir ögesi olan karikatürle ilgili olmak zorundadırlar. Reklam sektöründe özellikle reklam grafiği ile karikatürün önemli bağlantıları vardır. Günlük gazetelerde ard arda izlenen karikatürler, bir tarihçiye, bir sosyologa ya da psikologa önemli ipuçları veren belgeler durumundadır. Hangi alanda olursa olsun çalışma yapan bir eğitimci bile eğitim faaliyetlerini karikatürlerle desteklerse, anlat? ?mın etkisi değişecektir.
6. Merkez faaliyetlerinin özelde üniversiteye, genelde ise topluma yapabileceği katkı:
a) Karikatür Müzesi: Türk ve dünya karikatürlerinden seçme eserleri sergileyerek, izleyicilerin bakış açış ını, sanatsal
beğenisini, hoşgörü anlayışını geliştirmek,
b) 20. yüzyılda Türk karikatürüne altın ç ağ yaşatan "1950 Kuşağı Karikatürcüleri" nin unutulmamasını sağ lamak,
c) Karikatür arşivi ve karikatür kitaplığı oluş turarak araştırmacıların ve ilgililerin hizmetine sunmak,
d) Üniversitelerde ve sivil toplum örgütlerinde yapılacak festival, sempozyum, kongre, kü ltür haftası gibi
etkinliklere katkıda bulunmak,
e) Merkezin faaliyet alanıyla paralel işler yapan yurtiçi ve yurtdışı kurumlarla işbirliği içerisine girmek, ortaklaşa
projeler ü retmek,
f) Karikatür sanatıyla ilgilenmek isteyen kişilere yönelik eğitim çalışmaları yapmak,
g) Gündemdeki konularla ilgi sergiler, yarışmalar düzenleyerek izleyicileri aydınlatma görevi yapmak,
h) Bilimsel ve sanatsal etkinlikler düzenleyerek bunlara halkın da katılması nı sağlamak.
