Oto Sözlük

Aktif güvenlik unsurları: ABS veya Çekiş Kontrol Sistemi gibi tamamen sürücünün kontrolü altında ve sürücüyle doğrudan ilişkili olan güvenlik sistemleridir.
Aerodinamik: Otomobillerin rüzgara karşı direnciyle ilgilidir. Aracın aerodinamik yapısının iyiliği, rüzgarı en iyi şekilde yarabilmesiyle orantılıdır. Aynı şekilde aracın yere yakın oluşu da, rüzgarın aracın üst kısmından akıp gitmesini, böylece de daha fazla hız yapabilmesini, daha az yakıt harcamasını ve daha iyi yol tutmasını sağlar.

Benzinli motorlar: Yakıt olarak benzin ve benzinden türetilen yakıtlarla çalışabilen, buna göre dizayn edilmiş motorlardır.
"Boxer" motor: Silindirleri yatay olarak konumlandırılmış olan, yatık motorlardır. Bu tür motorların pozitif yönlerinden biri de, düşük ağırlık merkezine ve aerodinamik profile sahip olmalarıdır.

Coupe: İki bazen de üç kapılı olarak tasarlanan ve sert tavanlı, üstü açılmayan, dört ya da beş kişinin seyahat edebildiği otomobillerdir.
Concept otomobil: "Kavram otomobilleri" de denilen, henüz üretime girmemiş, muhtemelen de girmesi planlanmayan otomobillerdir. Bu araçlar, genel olarak gelecekte üretilmesi planlanan araçlarda kullanılabilecek teknolojik yeniliklerin sergilenmesi amacını taşır. Bu tür araçların çok azının üretimine karar verilir.

Dizel motorlar: Dizel yakıtı yani mazot ile çalışabilen motorlardır. Bu tür motorlarda, pistonu itecek patlamanın olabilmesi, mazotun iyi yanabilmesi için yakıt yüksek basınçlı enjektörlerle pompalanır ve yanma odasının daha fazla ısınması sağlanır.
Disk frenler: Bu tür fren sistemleri, ısıya dayanıklı materyallerden yapılan fren balatalarının, tekerleğe monte edilmiş diskleri sıkması prensibiyle çalışır. Disk frenler, kampana olarak bilinen sistemlerden daha iyi sonuçlar vermekte ve yüksek performanslı araçlarda da bu nedenle disk frenler tercih edilmektedir.

Elektronik Stabilite Programı: ESP kısaltmasıyla bilinen sistem, temel olarak aracın ani manevralarda savrulmasını önlemek amacıyla geliştirilmiştir. Sistem, aracın kaydığı yönü ve doğrultuyu algılayıcılar sayesinde belirleyip, gerektiğinde ilgili tekerleklerin frenlemesini veya bu tekerleklere daha fazla güç uygulanmasını sağlayarak dengenin bozulmamasını sağlıyor.
Egzost manifoldu: Motorun içinde yanma sonucu ortaya çıkan gazların dışarıya atılması için kullanılan ve egzost ile motor arasındaki bağlantıyı sağlayan sert boru şeklindeki parçalardır.

Fabrika verileri: Bir otomobilin performans, motor gücü, tüketim, lastik ebadı gibi unsurları hakkında üreticisi tarafından yürütülen testler sonucunda ortaya çıkarılan ve kataloglarında yer alan değerlerdir.
Fren Destek Sİstemi: "Break Assist System" olarak bilinen sistem, ABS'nin çalışması için gerekli azami fren basıncına, pedal üzerinde çok büyük kuvvetler uygulamaksızın ulaşılmasını sağlar. İdeal frenlemeyi sağlamak amacıyla son yıllarda üretilen otomobillerde standart olarak yer almaya başlayan sistem, durma mesafesinin kısalmasını da sağlıyor.

Gasoline Direct Injection (GDI): Tıpkı dizel motorlarda olduğu gibi yakıtın, yanma odalarına yüksek basınçlı pompalar (enjektörler) aracılığıyla püskürtülmesi prensibiyle çalışan benzinli motorlardır. İlk kez Mitsubishi'nin kullandığı sistem, gerek performans, gerekse de yakıt tüketimi ve daha az atık gaz konusunda büyük avantajlar sağlıyor.
Gray market (Gri pazar): Günlük hayatta çok az kullanılmasına karşın, genel olarak yakından tanıdığımız bir terimdir. Daha çok ithalat yapan galericiler için kullanılan terim, resmi ithalatçıların bilgisi dışında, aracın, bireysel olarak herhangi bir ülkeden ithal edilerek satılması anlamına geliyor. Bu araçlar, markanın resmi ithalatçıları ve üreticileri tarafından garanti kapsamına alınmazlar. Araçlar, genel olarak satın alındığı ülkenin özelliklerine göre üretildiğinden, arıza çıkarabilirler.

Hararet: Bir aracın çalışması sırasında motor içinde açığa çıkan sıcaklık ve bu sıcaklığın dengede tutulması veya düşürülmesi için kullanılan suyun radyatör içindeki derecesidir.
Hava soğutmalı motor: Aracın motorunda oluşan sıcaklığın, hava ile soğutulduğu motorlara verilen genel isimdir. Daha çok arkadan motorlu araçlarda kullanılan bu tür motorlarda soğutma, suyun değil havanın dolaşımıyla sağlanır.

Isıtma bujisi: Kızdırma bujisi olarak da adlandırılan bu sistem, dizel araçların soğukken kolay çalıştırılabilmesi için kullanılan bir düzenektir.

İçten yanmalı motorlar: Benzinli ya da dizel motorlar gibi, yakıtın güç oluşturmak amacıyla içeride yanması prensibine dayanan motor türüdür. Dıştan yanmalı motorlarda ise, yakıt, motor için gerekli gücü sağlamak amacıyla motor bloğunun dışında bir bölmede yanma gerçekleştirir. Örneğin eski lokomotiflerde kullanılan buharlı motorlarda gücü sağlayacak olan buhar, yakıt veya kömürün ayrı bir kapta yakılması sonucu açığa çıkarılır.

Jikle mekanizması: Benzinli motorlarda, motorun soğukken ilk çalıştırılması sırasında kullanılır. Karbüratörlü eski tip motorlarda rastlanan bu sistem, mekanik yani elle kumanda edilen ya da elektronik yani kendiliğinden devreye giren şekillerde bulunabilir. Prensipte jikle, karbüratörün hava kelebeğini kapatmak veya iyice kısmak suretiyle karışıma giren hava miktarını azaltırken, yakıtın akışını hızlandırıp zengin karışım elde edilmesini sağlar. Jikle, motor ısındığında elle veya elektronik olarak devre dışı bırakılarak, benzin harcamasının artamasının ve aracın aşırı zengin karışım nedeniyle boğulmasının önüne geçilir.

Kevlar: Daha çok yarış otomobillerinde kullanılan, hafif ancak dayanıklı olan elyaf içerikli bir maddedir. Aynı zamanda soğuk havalarda motosiklet yarışçılarının soğuktan korunmaları için üretilen giysilerde de kullanılır.
Kontrol paneli: Konsol olarak da adlandırılan, aracın iç kısmında tüm göstergelerin ve düğmelerin topluca bulunduğu bölümdür.

Lamine ön cam: İçinde plastik özlü lamine tabaka bulunan ve kırılma anında parçalarının dağılarak yolcu bölümüne geçmesini önleyen cam türüdür. Bu tip camlar, aynı zamanda aracın iç kısmını sıcaktan, sürücünün gözlerini ise güneşin kuvvetli ışınlarından karumak amacıyla renkli bir tabakaya da sahiptirler.
LPG: Likit, sıvılaştırılmış petrol gazının kısaltmasıdır.

Manuel şanzuman: Vites değiştirme işlemlerinin tamamen sürücünün kontrolü altında olduğu şanzuman sistemidir. Tekerleklere iletilecek motor gücünün miktarlarını daha iyi ayarlamak, yakıt tasarrufu sağlamak, aracın performansını daha iyi kontrol etmek açısından avantajlı olduğu yönleri bulunur. Son zamanlarda üretilen otomatik şanzumanlara, tıpkı manuel şanzuman gibi sürücünün kontrol edebildiği, ancak debriyajın kullanılmadığı seçenekler de eklenmektedir.
Motor yağı: Motor içindeki parçaların sürtünmelerini azaltarak, bu parçaların ömrünü uzatan veya motor içinde sürtünmeden doğan sıcaklığın artmasını engelleyen petrol bazlı sıvıdır. Sıcaklıkla birlikte özelliğini yitirmeye başlayan motor yağı, motor parçaları üzerindeki koruyuculuğunu kaybedeceğinden, parçaların da ömrünü kısaltabilmekte, motorun hararetinin artasına neden olabilmektedir. Sentetik olarak üretilmiş çeşitleri de bulunmaktadır.

NASCAR: Açılımı, National Association of Stock Car Auto Racing'dir. Amerika'da büyük ilgiyle izlenen ve güçleri 800 - 850 beygir arasında değişen motorlarla donatılmış araçların özel pistlerde kullanılmasıyla yapılan yarışları düzenler. İlk başlarda bu yarışlara katılan araçlar, hurda otomobillerin motorlarının güçlendirilmesiyle ortaya çıkarılıyordu. Şimdilerde ise bu araçlarda kullanılan karoseriler, fabrikalar tarafından özel olarak geliştirilip, imal ediliyor. Motorlar ise, özel olarak geliştiriliyor.
Normal benzin: Daha düşük oktanlı, ancak daha fazla kurşun içeren benzin türüdür. Genellikle karbüratörlü araçlarda kullanılmakta.

Opsiyon: Piyasaya çıkan otomobillerin, "baz" olarak adlandırılan en ucuz modelinde bulunmayıp, ancak ekstra ücret karşılığı alınabilen özellik ve aksesuvarlar için kullanılan terimdir.
Otomatik şanzuman: Vites değistirme işleminin, sürücü dışında, kendiliğinden gerçekleştiği şanzuman türüdür. Son dönemlerde piyasaya çıkan otomobillerde kullanılan otomatik şanzuman sistemlerinde, vites geçişleri tamamen elektronik olarak gerçekleşmektedir. Elektronik sistemler, uygun vitesi gaz pedalına basma derecesi, motor devri gibi unsurları gözönüne alarak saptamakta ve yakıt tüketimini bu yolla düşürmeyi amaçlamaktadır. Sürücü vitesi sadece ileri, geri, boş, park, sport gibi konumlara getirmek için kullanmaktadır. Otomatik şanzumanlar, debriyaj kullanmak zorunda olmayı sevmeyen veya istemeyen sürücüler tarafından tercih edilmekte.

Önden çekişli: Motor gücünün, sadece ön tekerlekler aracılığıyla yola aktarıldığı otomobiller için kullanılır.
Özel seri: Otomobil firmalarının, bir moda şirketi, önemli bir etkinlik, ünlü bir kişinin adına, özel donanımlar ve aksesuvarlarla sınırlı sayıda ürettiği araçlardır.

Pasif güvenlik unsurları: Aracın tasarımına eklenen ve yapısal özellikleri arasında yer alan, sürücünün kontrolünün bulunmadığı güvenlik unsurlarıdır. Örneğin kapı içi çelik barlar, takla anında sürücüyü koruyan çelik borular, darbe emici tamponlar gibi...
Perde havayastığı: Sürücü ile, önde ve arkada oturan yolcuların baş ve yan kısımlarının kaza anında darbelerden korunması amacıyla geliştirilen, ön camdan arka cama kadar boydan boya uzanan havayastıklarıdır.

Radyatör: Su soğutmalı motorlarda, çalışma sonucu ortaya çıkan hararetin, uygun sıcaklığa düşürülmesi için kullanılır. Motor bloğu içinde bulunan su kanallarından gelen sıcak su, radyatöre gelir ve burada pervane aracılığıyla soğutulur. Sıcaklığı düşürülen su, bir pompa racılığıyla yeniden motorun içine gönderilerek soğutma işlemine devam edilir. Suyun, motorun hararetini sağlıklı çalışabileceği bir seviyede tutabilmesi için pervanenin dönüş hızı, yeni otomobillerde otomatik olarak ayarlanır. Eski otomobillerde ise pervane, motorun devrine göre hızlanıp yavaşlamaktaydı.
Roadster: Genel olarak iki kişinin oturabileceği genişlikte üretilen, üstü tamamen açılabilen spor otomobillerdir.

S.A.E: Otomotiv endüstrisinde standartları belirleyen Otomotiv Mühendisleri Birliği'nin (Society of Automotive Engineers) kullandığı kısaltma.
Standart özellik: Otomobilin üreticisi tarafından fabrika çıkışı olarak üzerine takılan ve ekstra bir bedel yerine aracın fiyatının içine dahil olan ekipman ve aksesuvarların tümü.

Şaft: Aracın vites kutusu ile tekerleklere gücü dağıtan ve onların dönme hareketini sağlayan diferansiyel arasında bağlantıyı sağlayan parçanın adıdır.
Şasi: Araçların karoserisi hariç, diğer parçalarından oluşan ana bölümüne verilen addır. Aynı zamanda eski model araçlarda, karoserinin üzerine oturtulduğu bölüm için de şasi deyimi kullanılıyor.

Takometre: Motorun dakikadaki devir miktarını gösteren göstergedir. Devir saati olarak da bilinir. Genel olarak manuel şanzumanlı araçlarda, vites değişimlerinin, motorun çevirebileceği devir sayısına göre ayarlanabilmesini sağlamak için gereklidir. Motorun, maksimum devir sayısının üzerinde kullanılarak, ömrünün kısalmasını önlemek için de sürücüye uyarı görevi üstlenmiştir.
Transmisyon: Viteslerin de içinde bulunduğu mekanizma, motor tarafından üretilen gücün, tekerleklerce yola aktarılmasına yardımcı olur.

Ultra Düşük Emisyonlu Araç (ULEV): Emisyon, araçların çalışmaları sonucu çıkardıkları zararlı gazların miktarı olarak da açıklanabilir. Çevre kirliliğinin önlenmesi ve havadaki zararlı gazların azaltılması için de, bazı hükümetler tarafından düşük emisyonlar belirlenmiştir. İşte bu düşük emisyonları karşılayan ve işletimi sonucu havaya yok denecek kadar az zararlı gaz bırakan araçlara da Ultra Düşük Emisyonlu Araçlar denilmekte. Bu araçlar, genelde hidrojen, doğal gaz, elektrik gibi ağırlıklı olarak havayı kirletmeyen, alternatif yakıtlarla çalışan motorlarla donatılıyor.

Üstten ekzantrikli motor: Kam mili ya da bilinen adıyla ekzantrik milinin, motorun üst kısmında, silindir kapağında yer almış haline üstten ekzantrikli motor adı veriliyor. Son zamanlarda yüksek performanslı motorlarda üstte çift ekzantrik mili de kullanılmakta ve buna da kısaca DOHC adı verilmekte...

V Motor: Silindir bloğunun konumlandırmaları bir çok biçimde olabilir. Yatay, tek sıra veya V. Silindirlerin, birbirlerine göre 180 dereceden az açılarla, iki eğik düzlemde konuşlandırılmış türüne V motor olarak adlandırılır.
VVT: Türkçe açılımı Değişken Sübab Zamanlaması olan VVT sistemi, modern motorlarda kullanılan ve sübabların açılım zamanlarının otomatik olarak belirlendiği bir düzeneğe sahip. Bu tip motorlarda düşük devirlerde bile daha iyi güç ve performans alınabilirken, daha düşük yakıt tüketimine imkan sağlanıyor.

Wankel motor: 1950 ve 60'lı yıllarda Felix Wankel tarafından geliştirilen, şimdilerde ise daha teknolojik versiyonları sadece bazı Mazda modellerinde kullanılan bu motor, klasik motorlara göre üçte iki oranında daha az hareketli parçaya sahipti. İçten yanmalı olmasına karşın, daha farklı bir iç yapısı bulunuyordu. Yüksek motor devirlerine çıkabilmesi, daha verimli ve dayanıklı bir motor türü olmasına karşın, aşırı yakıt tükettiği ve karmaşık tekniği nedeniyle pahalı olacağı gerekçesiyle tercih edilmedi. Mazda'nın kullandığı motorlar ise oldukça geliştirilerek, sadece MX - 5 gibi performans modellerinde kullanılıyor. Motor, ömrü dolduğunda yenilenemediği için, tamamen yenisiyle değiştirilebiliyor.

Yağ filtresi: Motor yağının içinde zamanla oluşan artıklar ve pisliğin, yağlama sistemine yeniden karışmasını önlemek amacıyla kullanılır.