Obsesif-Kompulsif Bozukluğun Neden Üstesinden Gelinemediğine Nörolojik Bir Açıklama G

Obsesif-kompulsif* bozukluğa (OKB, saplantı-zorlantı bozukluğu) sahip insanların tekrarlayan eylem ve düşünceleri, yani ‘ritüelleri’ güvenli olan ve olmayan durumları birbirinden ayırmayı öğrenmekte yaşadıkları güçlükten kaynaklanıyor olabilir. Beyin taramasına dayalı yeni bir çalışma OKB’ye sahip olan insanlarda beynin güven sinyalleri gönderen parçasının daha az çalıştığını ortaya koydu.

OKB’ye sahip insanlar tekrarlayan şekilde belirli eylemleri yapmak (ellerini tekrar tekrar yıkamak, ocağı kapatıp kapatmadığını kontrol etmek gibi) ya da belli düşünceleri düşünmek (aşılamayan dinsel düşünceler gibi) zorunda hissederler. İleri derecede etkilenmiş kişiler bu zorlayıcı ‘ritüeller’ için her gün saatlerini harcayabilirler.

Hertfordshire Ortaklığı Üniversitesi’nden Naomi Fineberg ve ekibi, bu davranışların kökenini anlamak için *yarısına yakını OKB’ye sahip olan 78 insanı kızgın yüz içeren bir fotoğraftan korkmaları için şartladılar. Ekip bunu fMRI beyin tarayıcısında uzanan gönüllülere fotoğrafı gördükleri sırada bileklerinden elektrik şoku vererek gerçekleştirdi. Ardından ekip aynı fotoğrafı elektrik şoku olmadan defalarca göstererek şartlanmayı ortadan kaldırmaya çalıştı.

Kalıcı korku

Gönüllülerin fotoğrafı gördüklerinde ne kadar ter döktüklerine göre değerlendiren ekip OKB’ye sahip olmayan insanların gördükleri yüzle elektrik şoku arasındaki ilişkiyi kesmeyi öğrendiklerini, ancak OKB’ye sahip olanların korkmaya devam ettiklerini gözlemlediler. OKB’li insanların bozukluğa sahip olmayanlara göre ventromedial prefrontal kortekslerinde daha az etkinlik vardı, beynin bu bölgesi güvenlik ve ödülleri tahmin etme sinyalleri göndermekle ilişkilidir.

Fineberg’e göre çalışmaları OKB’lilerin her zaman daha korkulu olmadığını gösteriyor, şartlanmanın ilk aşamasında tepki olarak yüzlerinde gerçekleşen terleme kontrol gurubuyla aynıydı. Ancak şartlanma ortadan kaldırılırken bozukluğa sahip olmayanlara göre daha fazla terlediler.

Bu açıklama neden sıklıkla eğer eylem gerçekleştirilmezse bir şeylerin yanlış gitme potansiyeli bulunan durumların OKB ritüellerini tetiklediğine de bir cevap oluşturuyor. Örneğin ocağı açık bırakmak bir yangın başlatabilir.

Fineberg’e göre bu saplantılar (obsesyonlar) çoğunlukla uçuk kaçık değil, çoğu insanın akılcı bir yaklaşımla anlayabileceği şeyler ancak abartılmışlar. Mesela tuvalete gittikten sonra ellerinizi yıkama ihtiyacınız gibi.

Odaklanmış tedavi

Alıştırma ve tepki önleme OKB tedavisinde sıklıkla kullanılan bir tekniktir. Bu tedavi biçimi hastayı eşlik eden ritüelleri yapmasına engel olarak tetikleyicilere maruz bırakmayı –klozet kapağına dokunup daha sonra ellerini yıkamasına engel olmak gibi- *içerir. Amaç hastanın kötü bir şey olmadığını öğrenmesidir. Ancak bu yaklaşımla bazı insanlar tekrarlayan davranışlarından kurtulmayı başarabilirken OKB’lilerin yarısına yakınına hiçbir faydası olmuyor.

Fineberg’e göre yeni bulgular OKB hastalarının bu yaklaşımı neden çok zor bulduğunu ve çok uzun sürdüğünü açıklayabilir.* Cambridge Üniversitesi’nden* Annemieke Apergis-Schoute insanlara terapiye paralel olarak ilaç vermenin, ritüellerini gerçekleştirmezlerse kötü bir şey olmayacağı gerçeğine dikkat etmelerine yardım edeceğini söylüyor. Örneğin öforiye yol açan halüsinojen mantarlarda (magic mushrooms) bulunan psilocybin etkin maddesi seçeneklerden birisi olabilir.

*

İlgili makale: Apergis-Schoute, A. M., Gillan, C. M., Fineberg, N. A., Fernandez-Egea, E., Sahakian, B. J., & Robbins, T. W. (2017). Neural basis of impaired safety signaling in Obsessive Compulsive Disorder. Proceedings of the National Academy of Sciences, 201609194. doi:10.1073/pnas.1609194114

Çeviri kaynağı: Wilson, C. (2017, March 6). Brain’s inability to see that something is safe causes OCD. Retrieved March 13, 2017, from Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.

Çevirideki terimler için kullanılan kaynak: Tükel, R., & Demet, M. (2004). Anksiyete Bozuklukları Tedavi Kılavuzu. In R. Tükel (Ed.), Anksiyete Bozuklukları Tedavi Kılavuzu (pp. 115-155). Ankara: Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları.





Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.






bilimfili.com sitesindeki bu haberin kaynağı için Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.