ABD’liler Kuzey Irak’ta köşeyi döndü.
Yazdır
Kuzey Irak, ABD’de lobi hizmetleri alıcıları listesindeki ilk onda yer alıyor. ABD Irak’taki çabalarının hızını keserken petrol zengini Kürt bölgesindeki iş fırsatlarını paraya çeviren veya hükümete danışmanlık yapan eski ABD diplomatları ve ordu mensuplarının oluşturduğu, her gün biraz daha uzayan listedeki isimlerden biri de Halilzad .
Zalmay Halilzad Birleşmiş Milletler nezdindeki ABD Büyükelçiliği görevini bıraktıktan kısa bir süre sonra ücretli danışmanlık hizmetinde bulunmak için Iraklı Kürt liderlerle pazarlığa başladı. Yarı-özerk Kürt yönetiminin yatırım danışmanlığı görevi yaklaşık yedi ay sürdü. Bir zamanlar Irak’ta büyükelçilik yapmış Halilzad, mayıs ayında, bir petrol ve gaz şirketi olan ve merkezi Birleşik Arap Emirlikleri’nin Ras el Haimah kentinde olan RAK Petrol’ün Yönetim Kurulu üyeliğine seçildi.
RAK, Kürt bölgesindeki Norveçli petrol üreticisi DNO’nun önemli bir hissedarı. DNO, eski bir ABD diplomatı olan Peter W. Galbraith’e, Kürtlerle yapılan bir anlaşmanın pazarlıkları sırasındaki yardımları karşılığında petrol sahasından çıkar sağladığı yolundaki tartışmalarla adı lekelenmiş bir firma. Halilzad geçtiğimiz ay DNO’nun yönetim kuruluna girdi.
ABD Irak’taki çabalarının hızını keserken petrol zengini Kürt bölgesindeki iş fırsatlarını paraya çeviren veya hükümete danışmanlık yapan eski ABD diplomatları ve ordu mensuplarının oluşturduğu, her gün biraz daha uzayan listedeki isimlerden biri Halilzad. Bu listedeki isimlerin kimileri Irak’ı düzenli olarak ziyaret ederken kimileri de hızla büyümekte olan Erbil’i “evleri” olarak görüyorlar. Kürtler bu insanlara üstleriymiş gibi muamele ediyorlar…
Irak Kürdistan’ı Amerikalıların hâlâ kurtarıcılar olarak kucaklandığı ülkedeki tek bölge. Yöneticiler burada hiçbir Amerikalının saldırıya uğramadığını gururla anlatıyorlar. Bu durumu eleştirenlere göre bedeli büyük, tartışmalı bir savaşta rol oynayan eski devlet görevlileri şimdi de bu savaşı nakte çeviriyorlar. Ama devletteki görevlerini bıraktıktan sonra buna her türlü hakları olduğuna da inanıyorlar.
Her ikisi de otokratik olmakla ve yolsuzlukla suçlanan iki aile ve partinin baskın olduğu bir bölgede iş ve politika birbirinin ayrılmaz parçasıdır. Şimdi girişimci olan eski ABD devlet görevlilerinin çoğu aynı zamanda Kürt davasının da ateşli birer savunucuları. Bu, bütün gruplara eşit mesafede duran ABD’nin Irak’ın toprak bütünlüğünü koruma politikasına aykırı bir tutum.
Buna karşılık Kürtler de, kimileri on yıllar öncesine dayanan ABD bağlantılarını, Washington’da etkili birer lobiye dönüştürdüler. ProPublica ve Sunlight Vakfı’nın ortaklaşa projesi olan “Yabancı Lobici Etki İzleyicisi”nin tespitine göre Irak Kürdistan’ı, ABD’de lobi hizmetleri alıcıları listesindeki ilk onda yer alıyor.
‘Bu danışmanları seviyorlar’
Süleymaniye’de yaşayan Amerikalı akademisyen ve yazar Denise Natali şöyle diyor: “Burada bu danışmanları çok seviyorlar. Bu onların dikkat çekmelerini ve güvenilirliklerini arttırıyor.”
Natali de Hunt Petrol gibi firmalara danışmanlık yapmış. Hunt Petrol, Irak Kürdistan’ı Bağdat’taki merkezi hükümete meydan okuduğu sıralar imtiyazlar kazanmış düzinelerce yabancı petrol şirketinden biri. Halilzad’ın firması Halilzad Ortaklık, kendisini“ticaret ve kamu politikalarının birleştiği alandaki müşterilere hizmet veren” bir firma olarak tanımlıyor ve Afganistan ve Irak’ta iş fırsatları arayanlara danışmanlık yapıyor. Halilzad, Kürt bölgesi ve Irak’ta yatırım yapan“çokuluslu şirketlere” danışmanlık yapmaya başladıktan sonra Kürt hükümeti ile olan danışmanlık antlaşmasını fesh ettiğini söylüyor.
“Her iki tarafı da temsil
etmek çıkar çatışmasına yol açabilirdi diye düşündük” diyor. Kürt hükümetinin antlaşmanın
bir maddesi olarak kendisine sağladığı Erbil’deki apartman dairesi için kira ödemenin bir yolunu araştırdığını anlatıyor.
Bu daire bölgedeki
Petrol Bakanlığı’na aitmiş çünkü.
Halilzad, Kürtler için çalıştığı geçen yıl boyunca birçok önemli yerde görülmüş. Bölgesel yönetimin Başkanı Mesud Barzani’nin seçim kampanyası da bunlardan biri.
İşgal altındaki ülkenin geçici koalisyon hükümetine yükseköğrenim danışmanlığı yapan John Agresto, Irak Kürdistan’ı Başbakanı Berham Salih’in güçlü desteği ile bir üniversite kurdu. Kürtlerin büyük çoğunluğu, 1990’larda uçuş yasağı bölgesine verdikleri destek sayesinde otonomilerini kazanmalarına yardım eden ve ardından daSaddam Hüseyin’in devrilmesini sağlayan Amerikalılara şükran duyuyorlar. Amerikalılar dahil binlerce yabancı şu anda bu bölgede yaşayarak, dünyanın başka yerlerinde az rastlanır bir ***fin tadını çıkarıyorlar.
Amerikalılardan coşkuyla söz eden Haro Ahmed, “Onları çok seviyoruz” diyor. Ailesi Erbil’deki büyük bir alışveriş merkezinin sahibi. Ahmed, alışveriş merkezinde birçok Amerikan fast-food zincirine yer vermiş.Şimdi de bir otel ve yanında da golf sahası inşa etmek için Marriot’la görüşüyor.
ABD’nin liderliğindeki işgalden sonra kısa bir süre Irak’taki yeniden yapılanmayı yürüten Emekli general Jay Garner’e göre, bu yaklaşım bölgedeki petrol zenginliği ve İran, Suriye ve Türkiye’nin dibindeki stratejik konumla birleşince, Kürtler Irak’taki mükemmel ortaklar haline getiriyor. General Garner soruyor: “Onlara niye kollarımızı açıp sarılmıyoruz, anlayamıyorum.”Garner Kürtlere bedava danışmanlık yaptığını söylüyor. Ama aynı zamanda da merkezi Calgary, Alberta’da olan ve bölgede petrol çıkarmayı hedefleyen Vast Expolaration adlı bir firmanın danışmanlığını yapıyor.
Obama’nın baskısı
Kürt liderler, Bağdat’la bitmek bilmeyen iç sınırlar, gaz ve petrol paylaşımları çekişmelerinde Başkan Barack Obamayönetiminin Kürtler üzerinde tırmanan baskısından usanmış durumdalar. Bu durum, çoğu Bush döneminden kalma devlet görevlileri olan Amerikan dostlarıyla yürüttükleri yakın ilişkiler ile çelişiyor. “Kürt yetkililer rahatsız oluyorlar” diyor, adının açıklanmasını istemeyen üst düzey
bir Amerikalı diplomat ve ekliyor: “Arkanızı döndüğünüz anda Bağdat sizi sırtınızdan bıçaklayacak diyorlar.”
Daha önce ABD ordusunda
albay olan ve Kuzey Irak’ta
görev yapan Harry J. Schute, “Irak Kürdistanı’nın Amerika’nın Irak’ın geri kalan kısmında da yaratmaya çalıştığı bir‘reklam çocuğu’ olduğunu” söylüyor.
Schute, “Ortadoğu’da ‘Alın bizi, sizin dostunuz olmak istiyoruz’ diyen çok fazla yer yok” diyor. Erbil’de güvenlik danışmanlığı görevi yürüten Schute, aynı zamanda Kürt hükümetinin de ortak olduğu bir ABD-İngiliz güvenlik firması olan Vigilance’ın yönetim kurulunda.
