'Kredi çektim aman kimse duymasın'

Türkiye’de kredi borcu olan kişi sayısı 12 milyonu aştı. Yani sokaktaki her altı kişiden biri otomobil, konut ya da ihtiyaç kredisi altında bankaya borçlu.


Dünya ekonomisini sarsan küresel krizin etkisiyle tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de faizlerin tarihi dip seviyelere inmesi, tüketiciler için büyük fırsata dönüştü. Kriz nedeniyle ticari ve kurumsal taraftamarjların düşmesinin de etkisiyle bankaların tüketici kredilerinde amansız bir rekabete girmesi ve faizlerin yanı sıra dosya ve komisyonmasraflarının da alt sınırlara çekilmesiyle 12 milyon kişinin kullandığı tüketici kredisi stoku 146 milyar TL’ye ulaştı. Hal böyle olunca “Hayat Bilgisi” yazı dizisinin bu haftaki konusu da tüketici kredileri oldu.

HT Ekonomi olarak vatandaşla yaptığımız görüşmelerde oldukça çarpıcı sonuçlara ulaştık. 73 milyonluk Türkiye’de 12 milyondan fazla kişi, bir başka ifade ile sokaktaki her 6 kişiden biri kredi kullanınca, tüketici kredisi kullanan vatandaş bulmak bizim için hiç de zor olmadı. Ancak, bu kişileri haberimize görüş vermeleri için ikna etmekte oldukça zorlandık. Çünkü kredi borçluları genelde zor durumlarını anne, baba ya da eşleriyle paylaşmamayı tercih ediyor. Durumlarını aktaran kredi borçluları “Eşimin haberi yok. Aman görmesin, ismimi yazmayın, fotoğrafımı çekmeyin” diyor.

FAİZ ORANLARINI BİLMİYORLAR
Tüketici kredisi kullanıcılarının bir kısmı aylık taksidini düzenli ödeyip herhangi bir sıkıntı yaşamazken, evdeki hesabı çarşıya uyduramayan bazıları da krediyi krediyle kapatma yoluna gidiyor. Ancak her seferinde daha fazla kredi alıp, gelirini de artıramayınca ciddi bir borç sarmalına giriyor. Kredi kullanıcılarında dikkat çeken önemli bir nokta da ister taksitini düzenli ödeyen olsun, ister borç sarmalına giren olsun, tüketiciler kullandıkları kredinin faiz oranlarını ve masraflarını tam olarak bilmiyor. Yine kredi kullanırken, bankalararası kıyaslama yapmıyor.

Sakın ismimi yazmayın eşim duyarsa evliliğimizi bitirir
M.G. 32 yaşında. Türkiye’nin önde gelen sigorta şirketlerinden birinde çalışıyor. M.G.’nin iki bankaya 40 TL ihtiyaç kredisinin yanı sıra 13 bin TL de kredi kartı borcu var. Görüntü ve isim vermek istemiyor. Çünkü, öğretmen olan eşi toplam borçlarının 53 bin TL değil, 30 bin TL olduğunu sanıyor. “Abi isim yazma, resim çekme. Eşim duyarsa evliliğim tehli***e girer” diyor.

İlk ihtiyaç kredisini 2002 yılında, 2 bin TL olarak çekmiş M.G. Sonrasında hesap biraz şaşınca, 5 bin TL daha çekip, önceki çektiği 2 bin TL borcu kapatmış. Geri kalan 3 bin TL’yi de ihtiyaç için kullanmış.

“Hesap bir türlü tutmayınca, 3 bin TL 7 bin oldu, 7 bin 10 bin oldu. Sonra 25 bin TL oldu. Aylık taksitleri ödeme sıkıntısı yaşayınca da başka bir bankadan annemin üzerine 10 bin TL daha çektim ve bugünlere geldim. Kredi kartlarını da dahil edince toplam borcum 53 bin TL’ye ulaştı” diyor M.G. 3 ay önceye kadar kredi taksitlerini düzenli ödediği için bankalardan “Gelin limitinizi artıralım, kredinizi yeniden yapılandıralım” şeklinde gelen cep mesajları, 3 aydır yerini “Sayın müşterimiz. X tutarlı kredi borcunuzu lütfen ödeyiniz. Yoksa yasal işlem yapılacaktır” benzeri mesajlara bırakmış. M.G.’nin, aylık brüt maaşı 1.500 TL. Ancak primlerle bazı aylarda 10 bin TL’ye kadar çıkıyormuş. M.G.’nin hesaplarını şaşırtan da bu olmuş. Bir yandan istediği primleri alamamaya başlamış, bir yandan da özel bir kurumda öğretmen olan eşi bir yıl boyunca maaşını alamamış. Üzerine bir de çocukları olunca kredi borcu çığ gibi büyümüş

10 bin TL kredi çektim ailem destek oluyor
Asker emeklisi olan Ali Demir, özel üniversitede okuyan oğlunun okul parası için 26 ay vadeli 10 bin TL ihtiyaç kredisi kullanmış. Bu tutarın sadece bu yıl için geçerli olduğunu belirten Demir, önceki yıllarda da kredi kullandıklarını söylüyor. Demir, emekli maaşıyla geçinemediklerini belirtiyor ve geçinmek için ailesinden yardım aldıklarını kaydediyor. Demir, ihtiyaç kredisi kullanmaya 3 bin TL ile başlamış. Sıkışınca 5 bin TL daha kullanmış. O da yetmeyince tutar 10 bin TL’ye çıkmış. Demir, “Ucuz olmasına rağmen ordu evine bile yemeğe gidemiyoruz” diyor.

Riske girmemek için uzun vadeli kullandım
28 yaşındaki Ezgi Kızmaz, reklam ve halkla ilişkiler şirketinde çalışıyor. Bir hafta sonra evlenecek olan Kızmaz, düğün, eşya ve balayı için 20 bin lira ihtiyaç kredisi çekmiş. Kredisini kullanmadan önce çeşitli bankaların faiz oranlarını ve masrafların kıyaslayan Kızmaz, ilk kez kredi kullandığı için “ince eleyip sık dokumuş”. Herhangi bir sıkıntı yaşamamak için 5 yıl vadeli kredi kullandığını söyleyen Kızmaz, “Kısa vadede riske girmek istemediğimiz için 5 yıl vadeli kullandık” diyor.

Şu an olsa kredi çekmem çok sıkıntısını gördüm
Mehmet Karslı 19 yaşında. Beşiktaş çarşıda balıkçılık yapıyor. Balıkları halden getirmek için otomobil lazım olunca, kendi deyimiyle mecburiyetten 36 ay vadeli 23 bin TL otomobil kredisi kullanmış. Kredi kullanmadan önce bırakın bankalararası faiz oranlarını dosya masraflarını karşılaştırmayı, bir tanıdığına bile sormadan en yakın banka şubesine gidip kullanmış krediyi. “Abi 20 aydır ödüyorum. Çok zorlansam da hiç taksit aksatmadım. 16 ay kaldı” diyor Karslı. Her ne kadar taksitlerini aksatmasa da bir daha kredi kullanmaya da “tövbe” etmiş. “Neden?” diye sorduğumuzda adeta içini döküyor: “Geçenlerde bankadan aradılar. Faizler yükselmiş, benim aylık taksit 725 TL’den 775 TL’ye çıkmış. Kredinin değişken faizli olduğunu bilmiyordum. Ben ortaokul mezunuyum, nereden bileyim bankacılıkta ne var. Bunu anlatmaları, bizi aydınlatmaları gerekirdi.” Karslı “Çok sıkıntısını gördüm. Bundan sonra bir daha kredi kullanmam” diyor.

Arkadaşım krediyi çekti ben ona ödüyorum
54 yaşındaki Fatime Özdemir 9 yıldır gündelikçi olarak çalışıyor. Daha önce kredi kartı ödemelerinde sorun yaşadığından kendisi kredi alamayınca, emekli bir arkadaşına kredi çektirmiş. Kredinin 215 TL olan aylık taksiti her ay arkadaşına ödüyor. Daha önce de 10 bin TL ihtiyaç kredisi kullandığını ve bu krediyi sorunsuz kapattığını söyleyen Özdemir, “Eşim yurtdışında taşeron firmada inşaat işçisi olarak çalışıyor. Bir kızım da çalışıyor. Ama üç kişi çalışmamıza rağmen gelirimiz yetmiyor” diyor. “Krediniz bitince bir daha kullanır mısınız’ sorusu ise Özdemir, “Şu an bile ihtiyacım var. Kart ödemelerim sorunlu olmasa ve bankalar kredi verse hemen kullanırım. Ama maalesef böyle bir şansım yok” diyor. Özdemir kredi kullanacak tüketicilere de kendi yaşadığı deyimlerden yola çıkarak şu tavsiyelerde bulunuyor: “Kredinin aylık ödemesi kesinlikle gelirlerinin yarısını geçmemeli. Bir de ne olursa olsun aylık ödemelerini aksatmasınlar. Çünkü ileriki dönemde ihtiyaç durumunda kredi alırken sıkıntı yaşarlar.”

Ucuz diye konut kredisi alıp dükkâna yatırdım
Hasan Yücebağ, 42 yaşında. 20 yılllık esnaf. Tüketici kredisinin tarihi dip seviyelere inmesini fırsat görerek 2.5 yıl önce 10 yıl vadeli konut kredisi alıyor. Ancak alınan bu krediyi konut için değil işyeri için kullanıyor. “Kardeşimin evini hülle yoluyla alıp, krediyi dükkâna sermaye yaptık” diyen Hasan Yücebağ, “Konut kredisi daha uygun olduğu için bu yolu seçtik. Düşük faiz ortamından yararlanıp işi büyüttük” diyor. İlk başta ödeyemeyiz korkusuyla 10 yıl vadeli kredi çektiklerini söyleyen Yücebağ, işler yolunda gidince kredinin vadesini 5 yıla indirdiklerini ve aylık 1.740 TL taksit ödediklerini ifade ediyor. Yücebağ’ın çektiği kredinin 2.5 yıl vadesi kalmış ve bugüne kadar hiçbir ay ödemesini aksatmamış. “Şimdi olsa daha uzun vadeli kredi kullanmam” diyen Yücebağ, yeni kredi kullanacak tüketicilere de uyarılarda buluyor: Yeni kredi çekecekler mutlaka hesabını çok iyi yapmalı. Krediyi çe***im de bir şekilde öderim” diye bir durum yok