İsra ve Mirac gecesini nasıl kutlamalı

Bu gece esas yapılması gereken; ‘Bakara Suresi’nde bu gece ile ilgili buyrukları ve ‘İsra Suresi’nde insanlık tarihi boyunca yapılan ilkeleri hayata geçirmektir...

‘İSRA VE MİRAC GECESİ’Nİ TOPLUMLA BERABER KUTLAYALIM

Yazımın başlığını özellikle ‘İsra ve Mirac’ olarak koydum. Öyle ki Receb Ayı’nın yirmi yedinci gecesine ‘Mirac Gecesi’ demekle yetindiğimizde; teknik bir hata yapmış oluyoruz. Çünkü Mirac olayı; bu gece gerçekleşen mucizenin sadece ikinci aşamasıdır. İlk aşaması ise; İsra’dır. Zaten bu geceyi anlatırken baz aldığımız ayet; İsra Suresi’nin ilk ayetidir ve burada ‘İsra’ olayı anlatılmakta, ‘Mirac’ ise; Sünnet’te yer almaktadır. Ayrıca bu gece hayatımızda o kadar önemlidir ki biz; bu gece doğan çocuklardan kızlara genelde ‘Esra’, erkeklere de; ‘Mirac’ adını veririz.

‘İsra’; sözlükte; ‘geceleyin yürümek’, İslam İlahiyat literatüründe ise; Hz. Peygamber Aleyhisselam’ın Mekke’de Kabe’nin bulunduğu Mescid-i Haramdan, Kudüs’teki Mescid-i Aksaya yürütülmesidir ki bu olay; Kur’an-ı Kerimde şöyle anlatılmaktadır. “Ayetlerimizden bir kısmını gösterelim diye kulunu gecenin birinde Mescid-i Haramdan, çevresini mübarek kıldığımız Mescid-i Aksaya yürüten Allah; noksan sıfatlardan münezzehtir. Hiç kuşkusuz O, işitir ve görür” (İsra,17/1). Sözlükte, ‘yükseklere çıkmak’ anlamındaki Mirac ise; sahih hadis kaynaklarında anlatıldığına göre, peygamberimizin bazı emirler alması için Kudüsteki Mescid-i Aksadan Allah’ın huzuruna kabul edilmesidir. Hicretten bir buçuk yıl önce Receb Ayının Yirmi Yedinci Gecesi Hz. Peygamber, amca kızı ‘Ümmühan’ın evinde ya da Kabe’nin ‘Hatim’ denen bölümünde iken Cebrail Aleyhisselam gelerek kendisini ‘Burak’ adındaki bir binekle Kabe’nin bulunduğu ‘Mescid-i Haram’dan alarak Kudüsteki ‘Mescid-i Aksa’ya getirmiştir. Hz. Peygamber yolculuğuna oradan da ‘Refref’ adındaki bir vasıta ile devam ederek ‘Sidretü’l Münteha’ya yükseltmiştir. Hz. Peygamber; bundan sonraki yolculuğuna yalnız devam ederek Yüce Allah’ın huzuruna çıkmıştır. Her yolculuğa çıkan kişinin yakınlarına yanında getirdiği bazı ikramları gibi; Hz. Peygamber de bize bu gece; ‘Beş vakit namaz’, ‘Bakara Suresinin son iki ayeti’ (Bakara, 2/285-286) ve ‘Allah’a ortak koşmayanların eninde sonunda cennete girecekleri müjdesini’ getirmiştir.

Aslında itiraf etmeli ki; bizler ergenlik dönemimizden itibaren, ‘İsra ve Mirac Gecesi’ kutlarken genelde uzmanların çalışma alanı olan bu gecenin teorik olan yönünde performansımızı harcayıp tüketiyoruz. Bu gece gelen buyrukları hayata geçirmek yerine, -benim de şu anda yaptığım gibi- ‘Hz. Peygamberin Mekke’den Kudüs’e nasıl geldiği?, Allah’ın huzuruna nasıl çıktığı?, bu yolculuktaki bineklerinin özelliği ve yolculuğu sırasında kimlerin kendisine refakat ettiği?’ gibi konularla zamanımızı tüketiyor ve enerjimizi de boşa harcıyoruz. Esas yapılması gereken ise; işin pratiğine geçerek ‘Bakara Suresi’nde bu gece ile ilgili buyrukları ve ‘İsra Suresi’nde insanlık tarihi boyunca yapılan -bir anlamda İnsan Hakları İhlalleri de olan- ilkeleri hayata geçirip, yaşamın güzelliğine katkıda bulunmaktır. Çünkü; “İsra ve Mirac Olayı’nın nasıl gerçekleştiğini?” bilmemek bize bir şey kaybettirmez. Gece ile ilgili buyrukları yaşamamak ise, bizden çok şey alıp götürür. Bakara Suresinin 285-286. ayetlerdeki, "Allah’a, meleklere, kitaplara, peygamberlere iman edilmesi ile Allah’ın kullarına verdiği görevlerin, kolaylıkla yapılabilecek özellikte olduğu” öğretiler; bu gece gönderilerek dikkatimize sunulmuştur. Yine bu ayetlerde; kişinin olumlu davranışlarının kendi lehine, olumsuz olanlarının ise, kendi zararına olduğu açıklandıktan sonra, kendisinin davranışlarındaki hürriyeti belirlenmiş, unutmak ve hata ile işlenen suçların sorumluluk getirmediği vurgulanmıştır. Kulun Yüce Yaratıcıya sığınırken, “Rabbimiz, bize gücümüzün yetmeyeceği şeyleri yükleme, affet bizi, bağışla bizi, acı bize, küfre sapanlara karşı yardım et bize” şeklinde, herkesin iç dünyasındaki samimiyeti ile dua edebileceği ve duahan olmasının zorunlu olmadığını açıklayan, dua formülleri de verilmiştir. ‘İsra Suresi’nin 1-38. ayetlerdeki buyruklar ise; insanlık tarihi boyunca işlenen ve Cahiliye Dönemimde adeta zirve yapan insanlık suçları sonucunda, Yüce Yaratıcının, Hz. Peygamber’i sanki olağanüstü kabulü niteliğindeki toplantının içeriğini oluşturmaktadır. Önemli kararların önemli kabullerde karara bağlanması gibi, bu olağanüstü kabulde Yüce Yaratıcının verdiği hayati direktifleri; bu toplantının adeta sözcüsü konumunda olan Hz. Peygamber; tabir caiz ise; bir ‘Sonuç Bildirgesi’ ile ‘İsra Suresi’nde ‘Dünya ve Ahiret Mutluluğu’ için; insanlığın dikkatine son kez özetle şu şekilde açıklamıştır:

“Şüphesiz ki bu Kur’an; yegane doğru yola iletir. İyi davranışlarda bulunan mü’minlere; kendileri için büyük bir mükafat olduğunu müjdeler. Suçun ferdiliği esastır. Hiçbir günahkar bir başka günahkarın suçunu taşımaz. Biz bir peygamber göndermedikçe kimseye azap edecek değiliz. Allah’a kulluk edin ve O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın. Anaya-Babaya çok iyi davranın. Onlardan bir veya ikisi senin yanında yaşlanırsa onlara ‘Öf’ bile deme. Onları azarlama. Onlara güzel sözler söyle. Onları esirgeyerek alçak gönüllülükle üzerlerine kanat ger ve; ‘Rabbim küçüklüğümde onlar beni nasıl yetiştirmişlerse şimdi de sen onlara merhamet eyle’ diye dua et. İç dünyanızı Rabbiniz daha iyi bilir. Bir de akrabaya, yoksula, yolcuya hakkını ver. Gereksiz yere saçıp savurma. Zira böylesine saçıp savuranlar şeytanların dostlarıdır. Eli sıkı/cimri olma, büsbütün eli açık da olma. Açlık korkusu ile çocukları öldürmeyin. Zinaya yaklaşmayın, çünkü o, çok kötü bir yoldur. Allah’ın saygıya layık kıldığı cana, haklı bir sebep yokken kıymayın. Ahdinize vefalı olun, çünkü verilen söz sorumluluk getirir. Ölçtüğünüz zaman tam ve dürüst ölçün. Hilesiz terazi ile tartın. Hakkında bilgin olmayan şeyin peşine düşme. Kulak, göz ve kalbin hepsi yaptıklarından sorumlu tutulacaktır. Yeryüzünde kasılıp kabararak yürüme. Çünkü sen, yeri asla aşındıramazsın, uzunlukça da dağların yüksekliğine ulaşamazsın. Bütün bu sayılanların kötü olanları; Allah katında da kötü işlerdir”.

Bu ayetler aynı zamanda Hz. Peygamber’in daha risaleti öncesi Nur dağının Hira mevkiinde, ‘insanlığın düştüğü buhranın nasıl aşılacağını?’ düşündüğü sorunun cevabını oluşturan, ‘Yaratan Rabbının Adı ile Oku’ diye başlayan ‘Alak Suresi’nin 1-5. ayetlerinin de adeta tefsiri gibidir. Bu gece değerlendirilirken sadece nafile namaz kılmak ve gündüzünde de nafile oruç tutmakla yetinmek güzel ancak bu eylem; sadece sahibine fayda sağlayacağı için, ‘İsra ve Mirac Gecesi’ni kendi kendine kutlamaktan öteye geçmez. Gecenin gerçekte değerlendirilmesi ise; buna ilave olarak yukarıda zikrettiğimiz Bakara Suresinin son iki ayeti ile ‘İsra Suresi’ndeki 1-38. ayetlerde anlatılan hususları da anlayıp yaşayarak geceyi toplumla beraber ihya etmektir. –Biz gece ile ilgili olarak nafile oruçları geceyi karşılama anlamında önceden tutuyoruz. Ay Takvimine göre günler akşam ile başlayıp bitiği için söz konusu gündüz aslında geceyi takip eden gündür- ‘İsra Suresi’nin 1. ayetinde ‘Mescid-i Haram’; tevhidi simgeleyen ve Müslümanların namazda yön birlikteliklerini de sağlayan ibadet amacı ile Hz. Adem’in meleklerle yeryüzünde inşa ettiği ilk bina ‘Kabe’yi içermesi ile (Al-i İmran, 3/96) bizim dikkatimize sunulan önemli kavramlardan biridir. Bu ayetteki diğer önemli kavram ise; ‘Mescid-i Aksa’dır ki O; Kudüste’dir. Müslümanlar Medine’de iken bir süre buraya yönelerek namaz kılmışlar ve Hz. Peygamber de buradan Allah’ın huzuruna yükselmiştir. Kudüs; Hz. İsa gibi pek çok peygamberin geldiği şehirdir. Hz. Musa da bu bölgedeki Tur-i Sina’da perde arkasından Allah’tan vahiy almıştır. Ayetteki; ‘Etrafının mübarek kılınması ve bazı ayetlerin gösterileceği’ ifadesi; bu bölgenin stratejik açıdan her zamanda olduğu gibi günümüzde de ne kadar önem taşıdığını hatırlatması bakımından ilginçtir.

Kaynaklarda yer alan, Hz. Peygamber’in ‘İsra ve Mirac’ yolculuğunda ‘Arş’ı Kürs’ü gezdiği’ ifadesinden kanımca; ‘evrenlerin bu gece adeta bir şema olarak Hz. Peygamber’in gözleri önüne serildiği de’ anlaşılmalıdır. Çünkü Hz. Peygamber; daha önce İstanbul’a gelmediği halde, ‘Kostantiniye mutlaka fethedilecektir. Onu alan komutana ne mutlu, O’nun askerleri ne güzel askerlerdir’ buyurarak İstanbul’un önemine vurgu yapmasındaki bilgi, Hz. Peygamber’in bu gece yaptığı yolculuğun izlenimlerine dayanıyor olmalıdır. Hz. Peygamber’in gerek ‘İstanbul’, gerekse daha önce hiç görmediği ‘Mescid-i Aksa’nın pencere sayısına varıncaya kadar azılı düşmanlarını bile hayretler içerisinde bırakan doğru bilgiler vermesi de; medeniyetler sürecinde gelişim gösteren, kıtalar arası internet ve hatta gelecek zaman içerisinde gezegenler arası haberleşme gibi çeşitli alanlarda ilgili uzmanlara kaynak teşkil eder niteliktedir. Hz. Peygamber bu mucizenin gerçekleştiği gecenin ertesi gününde çevresini bu konuda hemen bilgilendirdiğinde O’nun muhalifleri, şaşkınlık içerisinde Hz. Ebubekir’e koşarak, ‘Senin arkadaşın, Mekke’den Kudüs’e gittiğini, Arş’ı Kürs’ü gezdiğini söylüyor. Ne dersin? Böyle bir şey olabilir mi?’ diye sormuşlardı. Hz. Ebubekir de, ‘Sıddik’ yani ‘Doğrulayıcı’ ünvanını boşuna almamış ki, “Ben Hz. Peygamber’i henüz görmedim. Konudan da haberim yok. Ama; sizin anlattığınız gibi şayet bunu size Hz. Peygamber söyledi ise, şüphesiz doğrudur. Ben; hiç terettüd etmeden ‘İsra ve Mirac Mucizesinin gerçekleştiğine hemen inanırım’ cevabını vermişti.

Bu gece ile ilgili olarak kaynaklara dayanarak anlatılan; ‘Namazın ilk aşamada elli vakit olarak farz kılınması üzerine, Hz. Musa’nın Yüce Peygamberimizi, ‘Ümmetine çok gelir’, yönlendirmesi sonucunda Peygamberimizin bu durumu Allah’a arz etmesi ile dört beş merhalede namaz vakitlerinin elliden beşe indirildiği’ anlayışının; Yüce Yaratıcının bu gece doğrudan vahiy ettiği, ‘Bakara Suresi’nin 286. ayetindeki ‘Biz hiç kimseye gücünün üzerinde yük yüklemeyiz’ kuralı ile çeliştiği için; doğruluğunun kabulü mümkün değildir ve bu tamamen bir İsrailiyat öğretisidir. Bu gece; Hz. Peygamberin ‘Namaz; Mü’minlerin miracıdır’ buyurduğu gibi, Namaz beş vakit olarak farz kılındı. Süleyman Çelebi’nin Mevlidin Mirac Bahrinde; “Her kaçan kim bu namazı kılalar, cümle gök ehli sevabın alalar, Çünkü her türlü ibadet bundadır, Hakk’a kurbiyyetle vuslat bundadır. Sıdk ile beş vakit olundukça eda; elli vaktin ecrin eyler Hak ata” diye güzelce tefsirini yaptığı gibi; Yüce Allah dilediği takdirde beş vakit namazı gereği üzere ikame edenlere; beş, elli, beş yüz, yedi yüz hatta daha fazla katında ecri dilerse verecektir.

Hz. Peygamber Cebrail ile olan yolculuğunda bize şunu da anlatıyor: ‘Allah Mirac Gecesi komşuluk ilişkilerinin öneminden o kadar bahsetti ki, biraz daha devam etse; komşunun komşusuna mirasçı olacağını yani malında hak sahibi olacağını söyleyeceğini sandım. ‘Mirac’ dan dönerken bazı insanların, bakırdan olan tırnakları ile birbirlerinin yüzlerini tırmaladıklarını gördüm. Cebrail’e, ‘Yüce Yaratıcı beni huzuruna kabul ederek taltif etti yani ödüllendirdi. Bu görüntüler de ne?’ diye söyledim. Bunun üzerine Cebrail bana, ‘sağlıklarında birbirlerinin gıybetini yapanlar cehennemde birbirlerini böyle tırnakları ile parçalayacaklar. Bunu ümmetine anlatasın ve gıybetten uzak dursunlar diye bu manzaralar sana gösterildi’ diye cevap verdi’.

Öyle ise özetle şunu söylemek mümkün. Yukarıdaki buyruklar hayata geçirildiğinde; şüphesiz bundan kendimiz, ailemiz, komşularımız, milletimiz ve dünya insanlığı yararlanacak ve hiç şüphesiz hayat; cennete dönüşecek ve böylece geceyi toplunla beraber değerlendirmiş olacağız. Öyle ise bizim ‘İsra ve Miracımız’ yani ‘Yüce Yaratıcıya yakınlaşma ve ulaşmamız’; bu geceki nafile namaz ve gündüzündeki nafile oruçlarımızın yanında, ‘Bakara Suresi’nin 285-286. ayetleri ile ‘İsra Suresi’nin 1-38. ayetlerini de yaşamımıza sokarak geceyi; toplumla beraber kutladığımız takdirde mümkün olacaktır.

Bu temenni ile herkesin, ‘İsra ve Mirac Gece’si; mübarek olsun.

Dr. Ahmet Bekaroğlu