-
-
-
Yanlış beslenme, çevre kirliliği, stres, özellikle de sigara tüketimin artması dünyada olduğu gibi ülkemizde de kanser hastalığının giderek yaygınlaşmasına yol açıyor.
Kanserin yaygınlaşmasıyla beraber tabii ki tedavi yöntemleri de sürekli gelişiyor. Gelişen tanı yöntemleriyle hastalığa erken tanı konabiliyor, hatta hastalık oluşmadan engellenebiliyor. Yeni geliştirilen ilaçlar ise hem hedefe yönelik hem de daha az yan etkiye sahip. Yani burada vücuttaki normal hücreler korunarak, sadece tümör hücreleri yok edilmeye çalışılıyor. Anadolu Sağlık Merkezi’nden medikal onkoloji uzmanları kanser tedavileri ve erken tanı yöntemleriyle ilgili soruları yanıtladılar.
“Kanserde erken tanı için yapılan testler önemli ”
Prof. Dr. Haluk Onat
• Kanserde erken tanı ne kadar önemli?
Çok önemli. Tanısı erken konabilen ve tedavi şansı daha yüksek olan kanserler arasında kadınlarda meme kanseri ve serviks (rahim ağzı) kanseri, erkeklerde ise prostat kanseri görülüyor. Hem erkek hem kadınlarda ise kalın barsak kanseri ile deri kanserleridir. Akciğer kanseri sık görülen kanser türü, ama akciğer kanseri erken dönemde tanısı konulduğunda bile, tedavisi diğer kanserler kadar başarılı değil. Akciğer kanserinde önemli olan korunmadır. Korunmanın yolu da sigara içmemektir. Her sağlıklı kişi belirli bir yaştan sonra, yılda en az bir kere ayrıntılı muayeneden geçmeli.
• Bu tetkiklere hangi yaşlarda başlamak gerekir?
Kanser her yaşta farklı görülmekle birlikte, genellikle 40’lı yaşlardan sonra sıklığı artan bir hastalık. Çocukluk yaşında ya da gençlerde de görülüyor, ancak bu oran yetişkinlerde görülenlere göre daha az. Bu nedenle 40’lı yaşlardan sonra özellikle kansere yönelik tarama testlerinin yapılmasını öneriyoruz. Ama ailesinde sık kanser görülenlerde –özellikle meme ve barsak kanserinde – bu daha erken dönemlere de alınabilir.
• Yapılan incelemelerden biraz söz edebilir misiniz?
Sağlıklı kadınlar, serviks (rahim ağzı) kanserinin erken tanısı açısından 20’li yaşlardan itibaren her yıl jinekolojik muayene ve pap smear testi yaptırmalılar. Kalın barsak kanserinin erken tanısı için de 40 yaşından itibaren yılda bir kez dışkıda kan olup olmadığına bakılmalı. Kolonoskopi tarama yöntemiyle de kanser ya da kansere yol açabilen polipler belirlenebilir.
• Prostat ve deri kanserinde erken tanı ne kadar önemli?
Prostat kanserinin erken tanısı için 45-50 yaşından itibaren erkeklerin yılda bir kez makattan muayene olmalarını ve prostatlarını muayene ettirmelerini öneriyoruz. Ayrıca PSA testi de yaptırılmalı. Deri kanserleri içinse, derideki doku bozukluğunun izlenmesi ve şüpheli görülen deri lezyonlarının çıkartılması ve yine şüpheli görülenlerinin takip edilmesi erken tanı açısından çok önemli.
“Her kanser türünün tedavisinde kemoterapi gerekmeyebilir”
Prof. Dr. Necdet Üskent
• Kemoterapi nedir?
Kemoterapi, kimyasal ilaçlarla kanserin tedavisidir. Kanser denilince akla kemoterapi gelir, ancak her kanser türünün tedavisinde kemoterapi gerekmeyebilir. Kemoterapi tüm vücuda yönelik olarak yapılan bir tedavidir. Hastalık vücuda yayılmışsa esas tedavi olarak kemoterapi uygulanır. Gerekiyorsa cerrahi ve radyoterapi de tedaviye eklenebilir. Erken dönemde ise birçok kanser türünde, cerrahi ve radyoterapiye ek olarak kemoterapi eklenilebilir.
• Kemoterapide kullanacağınız ilaçları neye göre belirliyorsunuz?
İlaçları hastalıklara göre seçiyoruz. Yani her hastada aynı ilaçlar kullanılmıyor. Ama aynı ilaç, değişik tipteki kanserlerde kullanılabiliyor. Örneğin bir ilaç hem akciğer kanserinde hem de meme kanserinde kullanılabilir. Ayrıca, hedefe yönelik ilaçlar da var. Bunlar kanserin büyümesini ve yayılmasını engelleyen ilaçlar. Bir de bu tedaviler sırasında kullandığımız destek ilaçlarımız var. Örneğin kemoterapinin neden olduğu bulantı ve kusmayı önlemek veya kemoterapinin kemik iliğindeki hücrelerin üzerinde oluşturacağı baskılayıcı etkisini önlemek için kullandığımız ilaçlar gibi.
• Kemoterapinin yan etkileri hâlâ aynı mı?
Evet. Maalesef kemoterapi ilaçlarının yan etkileri olabiliyor. Kanser hücrelerini öldüren ilaçlar aynı zamanda normal hücreleri de etkileyebiliyor. Ama destek tedavilerle yan etkiler azaltıldı, kemoterapi daha tolere edilebilir bir tedavi haline geldi. Örneğin bulantı ve kusma artık bugün önemli bir sorun olmaktan çıktı. Son olarak geliştirilen hedefe yönelik ilaçların yan etkileri, kanser hücrelerini öldüren ilaçlar gibi değil ama onların da kendilerine özel yan etkileri var.
• Kemoterapiye iyi yanıt veren kanser türleri hangileri?
Yayılmış kanserlerin bazılarında kemoterapiyle tedavi sağlayabiliyoruz. Bunların başında kan kanserleri, çocukluk çağı kanserleri, testis kanserleri geliyor. Bunlar, kanser yayılmış halde olsa dahi kemoterapiyle tamamen iyileştirme olasılığı çok yüksek olan hastalıklar. Meme kanseri, barsak kanseri, yumurtalık kanseri gibi ileri derecede olan kanserlerde de hastayı tamamen hastalıktan kurtaramasak bile, hastalığıyla birlikte yaşatabilmek, hastanın hayatını uzatabilmek ve yaşam kalitesini artırmak amaçlı kemoterapiler var. Kemoterapi, yayılmış durumda olan bazı kanser türlerinde ise çok az etkili oluyor. Deri kanserleri, böbrek ve karaciğer kanserleri bu gruba giriyor. Ancak bu hastalıklarda bile hedefe yönelik ilaçlarla hastayı uzun süre yaşatmak, hastalığını kontrol altında tutabilmek mümkün. Kemoterapiyi, meme, barsak, akciğer kanseri gibi bazı kanser türlerinin cerrahi tedavilere ek tedavi olarak erken dönemlerinde de kullanabiliyoruz. Bu tip tedaviyi erken dönemde ama tekrarlama yayılma riski yüksek olan kişilerde yapıyoruz.
• Kemoterapi ve radyoterapinin farkı nedir?
Kemoterapi ilaç tedavisi, radyoterapi ise radyasyonla yapılan ışın tedavisidir. Radyoterapi lokal bir tedavidir. Bazı kanserler sadece radyoterapiyle de tedavi edilebiliyor. Bazılarında ise cerrahiden sonra lokal kontrolü sağlamak, tekrarı önlemek amacıyla radyoterapi yapılabiliyor. Bazen kemoterapi ve radyoterapinin birlikte kullanıldığı durumlarda var.
• Radyoterapinin yan etkileri ne?
Bu yan etkiler, yapıldığı yere göre değişir. Örneğin tedavi sindirim sistemi yolu üzerinden geçen bir yere yapılıyorsa beslenmeyi etkileyebilir, ishal yapabilir. Ayrıca radyasyona bağlı olarak halsizliğe neden olabilir. Tabii bunlar geçici etkiler. Bu tedavinin uzman radyasyon onkologları tarafından yapılması gerekiyor. Ayrıca sağlam dokuların mümkün olduğunca korunması tedavinin önemli unsurlarından.
-
Lahanagiller, içerdiği A, B, C vitaminleri, folat, kalsiyum ile serbest radikallere karşı vücudu korur. Kanser riskini azaltmak için bu sebzelerden; günde 3-5 porsiyon tüketilmeli
Dilara Koçak
BROKOLİ
Brokoli önemli anti kanser etkisi olan sulforapan ve indol fitobesinlerini içerir. Brokoli ve domates ayrı ayrı kansere karşı etkinliği tanınmış iki sebzedir, ancak yeni bir araştırma, ikisinin günlük diyette beraber tüketiminin prostat kanserine karşı daha da etkin olduğunu ortaya koydu. Brokoliyi bol domatesle pişirin.
Yaklaşık 20 yıldır birçok fitobesinin antioksidan olarak çalıştığı ve serbest radikalleri DNA’ya, hücre zarına ve kolesterol gibi yağ içeren moleküllere zarar vermeden önce etkisiz hale getirdikleri biliniyordu. Ancak yeni araştırmalar brokolideki fitobesinlerin çok daha derin bir seviyede işe yaradıklarını gösterdi. Bu bileşenler genlerimize detoksta görev alan enzimlerin üretimini artırması sinyalini veriyor.
Yapılan bir çalışmanın sonucunda araştırmacılar sulforapan açısından zengin brokoli tüketiminin ülserin ilk nedeni olan H. Pilori enfeksiyonunu önleyebileceği sonucuna vardılar. Sulforapan güneşten zarar gören cildin onarılmasında da yardımcı oluyor. Bu da brokoli tüketiminin cilt kanseri riskini azaltabileceği anlamına geliyor.
Bunlara ek olarak brokoli kalp hastalığı riskini önemli derecede azaltan az sayıda meyve-sebzeden biri.
Pişmiş 250 gram brokoli, içerdiği 74 mg kalsiyum ve 123 mg C vitamini nedeniyle kemikleri güçlendirmek açısından da faydalı. İçerdiği C vitamini ve ayrıca 1359 mcg beta karoten ve az miktarda çinko ve selenyum sayesinde bağışıklık sistemini de güçlendiriyor.
Hamileyseniz mutlaka brokoli yiyin. 250 mg brokoli 94 mcg folik asit sağlıyor. Folik asit olmazsa fetüsün sinir sistemi hücreleri gerektiği şekilde bölünmüyor.
KARNABAHAR
C vitaminin çok iyi bir kaynağı olan karnabahar, aynı zamanda folat, B5, B6 vitamini ve potasyum, manganez ve omega-3 yağ asidi içinde iyi bir kaynaktır. Lif içeriği yüksek ve düşük kalorilidir. 100 gramında; 27 kalori içerir.
124 gram karnabahar, günlük C vitamini ihtiyacının yüzde 91,5’ini, folatın yüzde 13,6’sını ve diyet lifinin de yüzde 13,4’ünü karşılar.
Karnabahar, içeriğindeki indol, bioflavonaid ve diğer maddeleri ile anti-kansorejen etki gösterir. Prostat, kolorektal ve akciğer kanseri risklerini azaltır. Pişirme ile folatın yüzde 20’si kaybolur. Tüm lahana grubundaki besinler gibi enzimlerin aktivitelerini artırarak, karsinojen maddeleri yok eder. Özellikle içerdiği sulforapan ve izotiyosiyanat ile karaciğer aktivitesini artırıp toksik maddelerin vücuttan atılmasını sağlar.
LAHANA
Diyet lifinin, manganez, folat, B6 vitamini, potasyum ve omega-3 yağ asitlerinin çok iyi bir kaynağı olan lahana aynı zamanda B1 (tiamin), B2 (riboflavin), kalsiyum, A vitamini ve proteinin de iyi bir kaynağıdır. 100 gramında 24 kalori içerir. 150 gram beyaz lahana günlük K vitamini ihtiyacının yüzde 91,7’sini, C vitamini ihtiyacının ise yüzde 50,3’ünü karşılar.
Lahana iyi bir C vitamini kaynağı olmasının yanı sıra, içeriğindeki indol, bioflavanid, monoterpenler ve diğer maddelerle tümörlerin büyümesini engeller ve hücreleri serbest radikallere karşı korur. Özellikle akciğer, mide ve kolon kanserine karşı koruyucudur.
Yapılan birçok farklı çalışmaya göre bu gruptaki sebzelerden özellikle lahananın düzenli tüketimi, kadınlarda meme kanseri riskini önemli ölçüde azaltıyor. Lahana, vücuttaki östrojenin de etkisini artırır. Kanser oluşum riskini azaltmak için lahanagiller olarak adlandırılan sebzelerden; günde 3-5 porsiyon tüketilmelidir.
BRÜKSEL LAHANASI
C vitamini, K vitamini, folat, beta karoten, B6, B1 vitamini ve diyet lifinin çok iyi bir kaynağı olan brüksel lahanası aynı zamanda potasyum, manganez ve omega-3 yağ asitleri, demir, fosfor, magnezyum, B2, E vitamini, bakır ve kalsiyumdan da zengindir. 100 gramında 63 kalori vardır.
156 gram Brüksel lahanası günlük C vitamini ihtiyacının yüzde 100’ünü karşılar. Brüksel lahanası; kolonda kanser hücrelerinin gelişimini yüzde 47-52, akciğerdeki gelişimini yüzde 27-67 oranında azaltır ve kesin bir şekilde akciğerdeki kanser öncesi lezyonlarını yüzde 85-91 arası küçültür.
Cilt sağlığı için önemli bir antioksidan olan C ve A vitaminini yüksek miktarda içermesi, düzenli olarak brüksel lahanası tüketen bireylere büyük bir avantaj sağlar.
Aynı grupta bulunan diğer sebzelerle benzer fayda göstermesinin yanı sıra, özellikle hamilelikte bolca tüketilmesi faydalıdır.
-
kuru soğanın yumurtalık kisti, menopoz şikâyetleri ve prostatit ağrılarına karşı, kür olarak kullanıldığında mükemmel destekleyici tedavi gücü olduğundan haberiniz var mı?
Prof.Dr. İbrahim Adnan Saraçoğlu
Değerli okuyucu, kuru soğanın polikistik over (yumurtalık kisti), menopoz şikâyetleri ve prostatit ağrılarına karşı, kür olarak kullanıldığında mükemmel destekleyici tedavi gücü olduğundan bahsetmiştim. Bir gün içerisinde orta boy bir veya birkaç baş kuru soğan yemeklerimizin veya salatalarımızın vazgeçilmezidir.
Kebapların sumaklı garnitürü, balığın yanında sunulan veya çorbası yapılan hep aynı soğandır. Türk ve dünya mutfağının muhteşem baharatlı sebzesidir soğan. Çeşitli yemeklerin yapımında kullanılan kuru soğan her milletin beslenme kültürüne göre hazırlanıp tüketilir. Örneğin, Macarların gulaşında bolca kullanılan kuru soğan veya İtalyanların soğanlı pizası gibi. Soğanı bu şekilde kullanmak bir beslenme şeklidir.
Kür olarak kuru soğan
Yemeklerde veya salatalarda kullanılan kuru soğan tüketimi, kür anlamına gelmez. Yemeklerde veya salatada kullanılan kuru soğana, salça, yağ, baharat, tuz veya diğer malzemeler ilave edildikten sonra soğandan kür olarak faydalanmak mümkün değildir. Çünkü, kimyası büyük ölçüde değişir. Kür olarak etkin kimyasal içeriğinden faydalanabilmek için kuru soğanın tek başına belli ölçüde, belli bir müddet, hazırlama ve uygulama kuralına göre tüketilmesi gerekir. Ancak bu taktirde amaca uygun olarak destekleyici tedavi gücünden faydalanabilir.
Etkin maddeler
Kuru soğanın menopoz şikâyetlerinde ortaya çıkan ateş basmalarına karşı ana etkin madde dimethylthiophen grubu ve türevleri ile isofucosterol etkin maddeleridir. Bu ana etkin maddelerin etkilerini gösterebilmeleri için de yine kuru soğanda bulunan bitkisel hormon özelliği olan abscissic asite, cepaenes ve allyl-propyl-disulfid fonksiyonel maddelerine ihtiyaç vardır.
Ayrıcalığı burada
Tüm bu etkin maddeler doğada sadece ve sadece bir tek kuru soğanda bir arada bulunmaktadır.
Bu kuru soğanın kimyasının ayrıcalığıdır. Kimyasını bilmediğimiz hiçbir şeyi kullanamayız, tüketemeyiz ve öneremeyiz. Eğer kimyasını iyi bildiğimiz ve de söz konusu olan yüzyıllardır insanların günlük hayatında öğünlerinde tükettiği bir yemek malzemesi olan bir sebze ise, amaca uygun olarak destekleyici veya yardımcı tedavi olarak önerilebilir.
Tüm değerli okuyucularımın sağlıklarının daim olmasını dilerim.
GÜNÜN KÜRÜ
Menopoza bağlı ateş basmalarına karşı
İki bardak klorsuz suyu (yaklaşık 250-300 ml) kaynatınız. Orta boy yemeklik kuru soğanın en dış açık kahverenkli ince kabuğunu soyduktan sonra dörde veya altıya bölüp kaynamakta olan suyun içerisine atınız. Ağzı kapalı olarak beş dakika kaynattıktan sonra ocaktan indirip ılımaya bırakınız. Ilıyınca, süzülür ve ılık olarak bir su bardağı öğle yemeğinden on dakika önce içilir. Aynı şekilde akşam yemeğinden önce tekrar taze olarak hazırlanıp on dakika önce içilir. Bu küre onbeş gün devam edilir ve kür sonlandırılır.
Dikkat: Kırmızı veya mor soğan amaca uygun değildir. Uygulanacak olan soğan kürünün taze hazırlanması ve ılık olarak içilmesi şarttır. Soğuk olarak veya beklemiş haşlama suyu içilmemelidir.
Dikkat: Hipoglisemi şikâyetiniz var ise bu kürü uygulamayınız.
Dikkat: Buradaki bilgilerin herhangi bir hastalığı teşhis amacı kesinlikle yoktur. Bir rahatsızlığınız var ise, mutlaka bir hekime danışınız.
-
Kurban Bayramı’nda et tüketiminin artmasının sağlık açısından riskleri artırdığı, ziyaretlerde aşırı kahve ve demli çay tüketilmesinin de tansiyon ve kalp-damar rahatsızlıklarına davetiye çıkardığı bildirildi.
Konya Vakıf Hastanesi Diyetisyeni Serpil Koygun, yaptığı açıklamada, Kurban Bayramlarında beslenmede büyük değişiklik yaşandığını, genelde dengesiz gıda tüketildiğini bildirdi.
Öğün saatlerinin değiştiğini, genelde ete ve hamur tatlılarına yönelik beslenme olduğunu ifade eden Koygun, bu durumun vücudun dengesini bozduğunu ve sağlık açısından risk oluşturduğunu söyledi.
Etin çok önemli bir besin kaynağı olduğunu vurgulayan Koygun, şunları kaydetti: "Kaliteli protein içermelerinin yanı sıra etler, yağ, çinko, demir, fosfor, magnezyum gibi mineraller ve B12, B6, B1, A vitamini gibi vitaminler yönünden de zengindir. Önemli besin kaynağı olan et, kontrolsüz tüketildiğinde kalp-damar, şeker, yüksek tansiyon, böbrek ve mide için tehdit oluşturabilir. Bu yüzden etler kesilmesinin ardından hemen tüketilmemeli, buzdolabında 1-2 gün bekletilmelidir. Etlerin pişirilmesinde haşlama, ızgara gibi yöntemler tercih edilmeli, kızartmadan kaçınılmalıdır. Çok yüksek ısıda uzun süre pişirme, kızartma ve direkt ateşte pişirme yöntemleri etin besin kalitesini azaltacağı gibi kanserojen riskini artırmaktadır."
-ETİ SEBZEYLE TÜKETİN, KAHVEYE DİKKAT-
Etlerin sebzelerle pişirilmesini ya da çiğ sebzelerle beraber tüketilmesini öneren Koygun, "Sebzeler, etlerde bulunan vitamin ve minerallerin emilimini kolaylaştıracağı için etin bioyararlılığını artırır. Lifli olmaları nedeniyle etin sindirimini kolaylaştırır. Hazımsızlığı büyük ölçüde önler" dedi.
Koygun, bayramda güne mutlaka kahvaltı ederek başlanmasını önererek, şöyle devam etti: "Ziyaretlerde ikramlar büyük önem taşıyor. Aşırı et tüketimi ile zaten sağlık açısından ciddi riskler ortaya çıkıyor. Bunun üzerine tüketilecek diğer gıda ürünleri riski artırabilir. Öncelikle hamur tatlıları ve çikolata yerine sütlü tatlı veya meyveler tercih edilmeli. Özellikle aileler günde birkaç yakınını ziyaret ediyor. Türk kültüründe ziyaretlerde kahve çay büyük önem taşıyor. Et ve hamurlu tatlılar nedeniyle zor anlar yaşayan vücut, kahve ve demli çayla iflas edebilir. Aşırı kahve ve çay tüketimi tansiyon ve kalp-damar riskini artırdığı düşünüldüğünde bayramda çok dikkat edilmesi gerekiyor. Ziyaretlerde açık limonlu çay içilebilir. Limonlu çay, C vitamini desteğiyle etteki demirin emilimini kolaylaştıracaktır."
Koygun, Kurban Bayramı’nda gazlı içecek ve çayın fazla tüketilmesi nedeniyle suyun çok az içildiğini belirterek, "Çay ve gazlı içecekler su yerine geçmez. Günde 8-10 bardak su tüketimi ihmal edilmemeli. Etlerin yanında asitli içeceklerden ziyade taze sıkılmış meyve suları ve ayran içilmeli" diye konuştu.
-
Kilo vermekte güçlük çekiyorsanız metabolizmanızı hızlandıracak bazı stratejilere ihtiyacınız olabilir. İşte bunlardan bazıları;
Dr. Hasan İnsel
Tabii kilo vermek dahil yaşamınızla ilgili yapacağınız her değişikliği doktorunuza danışmanızda yarar var. Başkaları için uygun olan değişimler, sizin için zararlı olabilir. Kilo verme konusunda çoğu kişi okudukları veya duyduklarına göre stratejiler uygulamakta, oysa diyetisyenlerden bunun doğru yolunu öğrenseler ve öğrendiklerini uygulasalar çok daha kalıcı sonuçlar alabilirler. Yine de birçoğumuz için kilo verme denemeleri gerçekten çok düş kırıcı olabilir. Hele de 40 yaşını geçtikten sonra bilimsel olarak kanıtlanmış kilo verme yöntemleri bile işe yaramayabilir. Her türlü çabaya rağmen ekstra kilolarınızı vücudunuzdan atamıyorsanız, bir de aşağıdaki önerileri denemenizde fayda var.
1- EKSTRA KAS YAPIN
40’ından sonra metabolizma hızınız her 10 yılda yüzde 2-4 yavaşlar. Bu da kilo vermenin giderek daha güçleşmesi anlamına gelir. Kilo vermeye çalışırken kaslarınız da erir. Öyle ki verilen her kilonun yüzde 70’i yağ ise yüzde 30’u da kaslardan gider. Kas çalışması yaparak hem yağ yakabilir hem de kas kaybını önleyebilirsiniz. Doktorunuzdan onay aldıktan sonra haftada üç kez, bir fizyoterapist veya spor hocası kontrolünde kaslarınıza zarar vermeden kas güçlendirici çalışma yapmak bunun en basit, hızlı ve etkili yoludur. Böylece hem vücut formunuzu korur hem de yağları yakabilirsiniz. Bu kas çalıştırma, dinlenme halindeki metabolizmanızı da yüzde 8 hızlandıracaktır. Sekiz haftalık bir çalışma sonucunda koşu bandında koşanlar 2 kg verirken neredeyse hiç kas yapmazlar, ama koşu bandı artı kas çalışması yapanlar 5 kg yağ yakarken vücutlarına 1 kg kas eklemiş olurlar. Çok sayıda eklemi ve çok sayıda kası çalıştıran çeşitli programları uygulayın. Ne kadar çok kası işe katarsanız o kadar çok kalori yakacaksınız.
2- PLATOYU AŞMAYA ÇALIŞIN
Kilo vermeye çabalayanların sık karşılaştıkları bir durum da ilk 5-10 kiloyu kolayca verdikten sonra baskülün artık oynamadığı bir plato evresine girmesidir. Plato genellikle üç hafta sürebilir. Artık daha yoğun çalışsanız ve daha az kalori alsanız bile vücut daha az kalori yaktığından kilo veremezsiniz. Yaşla birlikte bu etki daha da artar. Egzersizlerinizi sık sık değiştirerek (haftada bir) vücudunuza sürpriz yapın. Zira aynı egzersizi rutine bindirmenin onun etkisini azalttığı bilinmektedir. Diyelim ki ilk hafta vücudunuzun üst bölümünü çalıştırdınız. İkinci hafta alt bölümü çalıştırın, üçüncü hafta abdominal kasları ve dördüncü hafta da her zamankinden farklı tipte bir kardiyo (örneğin yürüyüş yerine bisiklet) çalışın.
3- “EGZERSİZİMİ YAPAR, YAN GELİP YATARIM” DEMEYİN
Bir egzersiz programına başlayan kişilerin diğer günlük aktivitelerini azalttıkları saptanmıştır. Haftada iki kere egzersiz yapan kişiler belki yorgunluk, belki de bilinçaltı bir etkiyle, egzersiz dışındaki günlük bedensel hareketlerini yüzde 22 oranında azaltmakta. Oysa günlük yaşamımızda yer tutan irili ufaklı bedensel hareketler günde ortalama fazladan 350 kalori daha yakmamızı sağlamakta. Bu nedenle, egzersiz programını uygulamanın yanında günlük yaşamın gerektirdiği hareketli işleri de yapmayı ihmal etmeyin. “Egzersizimi yaptım, artık hareket etmeme gerek yok” fikrine kapılmayın, zira gün içindeki koşuşturmalarımız, yürüyüşlerimiz veya bedensel çaba gerektiren ufak tefek işler vücudumuzda yağ metabolizmasını kontrol eden enzim aktivitesini artırır. Kısacası, kendinizi daha çok hareket için motive edin.
Hareketinizi artıracak işlere gönüllü olun, merdiven çıkmak, fırsat buldukça yürümek gibi.
4- AÇLIK HORMONLARINI DURDURUN
Yemek yemeyi artırmak, egzersiz yapılırken düşülen başka bir hata. Hollandalı araştırmacılar egzersiz yapmaya başlayanların eskisine göre günde fazla yiyerek 270 kalori daha fazla aldıklarını saptamış. Bu da yaktıkları kalorinin yaklaşık yarısını, daha fazla yiyerek geri aldıkları anlamına geliyor. Bu nedenle nasıl olsa egzersiz yapıyorum diye daha fazla yemek yemeyin. Egzersiz yapmadan 20-30 dakika önce yoğurt ve muz gibi hafif bir şeyler atıştırın. Bu, egzersiz sonrası açlığı önler. Böylece egzersiz sonrasında yemeğe saldırarak çabanızın boşa çıkmasını önlemiş olursunuz.
Öğünleri güne yaymak da yararlı oluyor, günlük yemek yemenizi üç ana öğün ve arada uzun açlık süreleri yerine, üç ana öğün ve iki veya üç küçük öğün yiyerek güne yayabilirsiniz. Alacağınız kalorileri gün içine dağıtarak kan şekeri seviyelerinizde dalgalanmalardan kaçınmış ve hem de yağ depolamanıza da yol açan insülin salınmasını kontrol ederek vücudun daha fazla kaloriyi yağ olarak depolamasını önlemiş olursunuz.
5- SU İÇİN
Başka bir püf nokta da her gün aldığınız sıvıların en az altı bardağının su olması. Düzenli su içenler, sadece çay, kahve veya soda ile su ihtiyaçlarını karşılayanlara göre günde yaklaşık 200 kalori daha az alıyor. Suyu soğuk içerseniz daha iyi, çünkü Alman araştırmacıların bulgularına göre soğuk su metabolizmayı hızlandırarak günde yaklaşık 50 kalori daha fazla yakılmasını sağlıyor. Çünkü vücut soğuk suyu kendi sıcaklığına getirmek için kalori harcıyor!
Tabii bu aklınıza hemen o zaman devamlı dondurma yer, kilo veririm düşüncesini getirebilir. Siz o düşünceye pek aldırmayın, çünkü dondurmanın kalorisi onu ısıtmak için kullanılan kaloriden çok daha fazla. Bu arada 50 kaloriden de ne çıkar demeyin, yukarıdaki “görünmez” küçük kalori sayılarını alt alta topladığınızda, biraz dikkatle ne kadar kârlı çıkabileceğinizi görebilirsiniz.
-
Türkiye’nin protein haritasını ortaya koyan araştırmaya göre, halkın yüzde 30’u protein konusunda bilgi sahibi değilken, yüzde 80’i bitkisel protein kaynaklarını yanlış biliyor ve ıspanağı bir protein kaynağı olarak görüyor.
Sağlıklı Tavuk Bilgi Platformu (STBP) tarafından ERA Araştırma ve Danışmanlık şirketine yaptırılan “Türkiye’de Protein Bilgi Düzeyi ve Tüketimi Araştırması”nın sonuçları açıklandı. Türkiye’de protein konusundaki bilinç düzeyini ve protein tüketimine ilişkin mevcut durumu ortaya koyan araştırma, toplam 22 ilde 3 bin 692 hane ile görüşülerek gerçekleştirildi. Araştırma kapsamında, 1-16 yaş arası çocukların yaşadığı hanelerde yemek alışverişini yapan veya ne alınacağına karar veren aile fertleriyle yüz yüze ve telefonla görüşme yapıldı.
100 kişiden yalnızca 4’ü ‘tavuk’ dedi
Araştırmanın sonuçlarını değerlendiren STBP Yönetim Kurulu Başkanı Zuhal Daştan, “Halkımızın üçte biri proteinin ne olduğunu, ne işe yaradığını bilmiyor. Toplumun sağlıklı ve dengeli beslenme konusunda eğitimi için her kurum üzerine düşen görevi yerine getirmeli” diye konuştu.
STBP olarak halkın protein konusunda bilinçlendirilmesi ve hayvansal protein tüketiminin artırılması amacıyla ‘Sağlıklı Büyüyen Türkiye İçin Daha Çok Protein!’ adlı sosyal sorumluluk projesini başlattıklarını dile getiren Daştan, “Proje kapsamında çocuklara sağlıklı beslenmenin önemini ***ifli bir dille anlatan masal serisi ile anne-babalara çocuk beslenmesinde proteinin önemini aktaran kitapçık dizisi yayımlıyoruz” diye konuştu. Daştan, iki ayrı seri halinde hazırlanan kitapların 100’er bin adet basılarak yurt genelinde ücretsiz olarak dağıtıldığını, yıl sonuna kadar 200 bin haneye ulaşılmasının hedeflendiğini belirtti.
“Eğitim seviyesi arttıkça bilinç de yükseliyor”
Türkiye’nin protein haritasını ortaya koyan araştırmanın danışmanlığını yürüten Beslenme ve Diyet Uzmanı Dilara Koçak, yüksek protein içeren besinlerin en çok Ege Bölgesi’nde bilindiğini belirterek, “Bu oranın en düşük olduğu yerler ise Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgeleri. Öte yandan kişilerin eğitim seviyesi arttıkça proteinin hangi gıdalarda bulunduğuna dair bilincin de yükseldiğini görüyoruz” dedi.
Proteinlerin vücutta hücrelerde meydana gelen bütün biyolojik olayların anahtar noktası olduğunun altını çizen Koçak, “Hayvansal proteinin hangi gıdalarda bulunduğunu biliyoruz ama ne işe yaradığını bilmiyoruz. Görüşülen kişilerin yüzde 80’i de bitkisel protein konusunda yanlış cevap vermiş. Maalesef sebzelerden özellikle ıspanak, bitkisel protein kaynağı olarak düşünülüyor. Ispanak hem her mevsim bulunmayan hem de protein içermeyen bir gıdadır. Tavuk ise hem ucuz, hem lezzetli, hem sağlıklı, hem de iyi kalite protein içeren bir besindir” dedi.
Tavuk, en ekonomik ve sağlıklı protein kaynaklarından biri
Tavuk etinin yağsız, proteince zengin ve kısa lifli oluşu nedeniyle çiğnenmesi ve hazmı kolay bir gıda olduğunu kaydeden Dilara Koçak, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Tavuk, ekonomik oluşu sayesinde de bol miktarda tüketilebilecek en önemli protein kaynaklarından biridir. Protein ve yağ içerikleri açısından önemli avantaja sahip olan tavuk eti özellikle demir, fosfor ve B grubu vitaminlerinin de iyi kaynağıdır. Tavuktaki but eti, göğüs etine göre daha fazla B2 ve B1 vitamini, daha az da niasin vitamini içerir. Tavuk but etinde, göğüs etine kıyasla demir, çinko ve sodyum içerikleri de daha fazladır.
Tavuk etinin, dana ve koyun etine göre protein değeri daha yüksek olmasına rağmen yağ oranı daha düşüktür. Günümüzde koroner kalp hastalıklarından korunmanın en önemli yolu doymuş yağ miktarını azaltmaktır. Düşük miktarda yağ alımını hedefleyen beslenme biçiminde tavuk eti tüketimi son derece doğru ve sağlıklı bir tercihtir.
Beslenme değerinin yüksekliği yanında kırmızı ete kıyasla daha düşük fiyatla tüketime sunulması, tavuk etini cazip kılan diğer önemli özelliktir.”
Araştırmadan çarpıcı sonuçlar
Türkiye’de Protein Bilgi Düzeyi ve Tüketimi Araştırması’ndan çıkan önemli sonuçlar şöyle:
• Araştırma, görüşülen kişilerin %30’unun protein konusunda bilgi sahibi olmadığını veya yanlış bilgi sahibi olduğunu ortaya koyuyor.
• Hayvansal protein denince halkın aklına ilk olarak kırmızı et (%53,7), süt (%46,5) ve yumurta (%37,4) geliyor. Beyaz et/tavuk yanıtını verenler %17,8 ile altıncı sırada. Protein içermeyen tereyağı ve zeytinyağını hayvansal protein kaynağı zannedenlerin oranı ise %8.
• “Bitkisel protein denince ilk aklınıza gelen gıdalar hangileri?” sorusuna yanlış cevap verenlerin oranı %80,1. “Bitkisel protein” denince akla ilk gelen gıdalar sırasıyla sebzeler (%55,8), ıspanak (%35,9), kuru baklagiller (%19,9) ve meyveler (%10,9). Oysa sadece kuru baklagiller protein içeriyor.
• En çok protein içeren 3 gıda maddesi sorusuna en fazla verilen yanıtlar sırasıyla süt (%21,5), kırmızı et (%17,7) ve yumurta (%16,3). Beyaz et/tavuk, %1,3 ile son sırada.
• Et, tavuk ve balığı haftada bir ve daha sık tüketen çocukların oranı Marmara’da %88 ile ilk sırada, %69,8 ile de Doğu Anadolu’da son sırada.
• Tavuk ve kırmızı et haftada 1-2 kez tüketilirken, balık haftada 1’den seyrek tüketiliyor.
• Eğitim durumu düştükçe hayvansal protein konusunda fikri olmayanların oranı artıyor.
• Tavuk, bölgeler bazında en çok Marmara’da, en az Güneydoğu Anadolu’da, kırmızı et en çok Marmara’da, en az Güneydoğu Anadolu’da, balık en çok Ege’de, en az Güneydoğu Anadolu’da, kuru baklagiller ise en çok Doğu Anadolu’da, en az Marmara’da tüketiliyor.
• Kuru baklagiller en çok akşam yemeklerinde tercih edilirken, öğle yemeklerinde en çok patates tüketiliyor. Özellikle yağlar ve şekerli gıdaların tüketimi, sabah kahvaltısında oldukça yüksek. Patatesi sabah kahvaltısında tüketenler arasında çoğunluğu Marmara, Orta Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaşayanlar oluşturuyor.
Hücrelerin yapıtaşı protein
Protein,
• Hücre büyümesi ve gelişmesi için büyük öneme sahiptir.
• Bağışıklık sistemimizi korur, güçlendirir.
• Metabolizmamızı çalıştırır.
• Kas, kemik ve kan hücrelerini oluşturur.
• Hücrelerin, enzimlerin ve hormonların yapıtaşıdır. Hücrelerin yenilenmesini sağlar.
Ne kadar proteine ihtiyacımız var?
Beslenmede, enerjinin yaklaşık olarak yüzde 12- 15’inin proteinden gelmesi tercih edilir.
Sağlıklı yetişkin bir bireyin, ağırlığı oranında, kilogram başına günde ortalama 1 gram proteini alması gereklidir.
Çocuklarda protein ihtiyacı
Çocuklarda protein gereksinimi, erişkinlerdeki gibi sadece dokuların tamiri ve yeniden yapılanması için değil, vücudun büyümesi ve gelişmesi için de gereklidir. Çocuklarda vücut dokularının büyümesi için sürekli protein sentezi gereklidir. Bu nedenle çocuklara iyi kaliteli protein verilmelidir. Hayvansal kaynaklı protein iyi kaliteli proteindir.
-
Türkiye’deki bazı firmaların ürettiği yumurtaların sarısında, göz ve kalp-damar sağlığı açısından büyük önem taşıyan lutein ve zeaksantin gibi önemli antioksidanlar bulundu.
Celal Bayar Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Özlem Tokuşoğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Celal Bayar Fen Bilimleri Enstitüsü master öğrencisi İrade Alakır’ın yürüttüğü tez projesinde, yumurta sarısının incelendiğini söyledi.
Çalışmada yumurta sarısına rengi veren maddelerinin düzeylerinin ortaya konulduğunu ifade eden Doç. Dr. Tokuşoğlu, yapılan araştırmalarda, yumurta sarısında lutein, zeaksantin gibi önemli antioksidanların bulunduğunu bildirdi. Doç. Dr. Tokuşoğlu, lutein ve zeaksantinin, yumurta rengine katkısının ve antioksidan etkilerinin yanı sıra hayvan sağlığı açısından verimliliği artıran bileşenler olduğunu kaydetti.
Rengi sağlayan bu iki maddenin oranının metabolizma açısından önemli olduğuna dikkati çeken Doç. Dr. Tokuşoğlu, şöyle dedi: "Türkiye’deki yumurtalarda ilk kez lutein ve zeaksantin arandı, incelendi. Lutein miktarı, yurt dışındaki yumurtalara oranla oldukça yüksek çıktı. Bu oldukça iyi bir gelişme. Ayrıca özellikle de luteinin göz sağlığı açısından kataraktı ve maküler dejenerasyon riskini (AMD) azalttığı biliniyor. Kalp-damar sağlığı açısından olumlu yararları da bulunuyor. Kaynama ve rafadan pişirme yöntemleri sonucunda bu maddelerin miktarında çok büyük kayıp olmuyor."
Doç. Dr. Tokuşoğlu, tüketilen yumurtanın sarısı ne kadar koyu ise lutein miktarının o kadar yüksek olacağını vurgulayarak, şöyle devam etti: "Bu çok önemli bir ayrıntı. Türkiye’de lutein ve zeaksantinin kodeksteki düzeyleri, yakında önem kazanacak. Lutein dozu gıda kodeksi açısından önemli olacak. Artık firmalar, gelecekte yumurta sarısındaki lutein ve zeaksantin maddelerinin oranını belirtmek zorunda kalacak."
Doç. Dr. Tokuşoğlu, bu araştırmayı, Dünya Bilimsel Tavukçuluk Derneği Türkiye Şubesi Başkanı Prof. Dr. Rüveyde Akbay organizasyonunda 27-28 Kasımda İstanbul’da gerçekleştirilen ve yurt dışından çok önemli yumurta uzmanlarının katıldığı "Uluslararası Yumurta Sempozyumunda" sunduğunu ve ilgi gördüğünü bildirdi.
-
İngiltere’de yapılan bir araştırma, antioksidanların yaşlamanın önüne geçmede bir faydasının bulunmadığını gösterdi.
Araştırmacılar, antioksidan ihtiva eden birçok krem ve vitamine boşuna avuç dolusu para harcandığını belirttiler.
İngiliz uzmanlar, genç görünmek uğruna kremlere ve vitamin haplarına para harcamak yerine, sağlıklı beslenmeye çalışmanın ve spor yapmanın daha mantıklı olduğunu bildirdiler.
BBC ve Daily Mail’in haberlerine göre, University College London’dan Dr. David Gems’in araştırması, yaşlanmayla mücadelede antioksidanların anahtar rol oynadığına dair yaygın inanışı çürüttü.
Bu konudaki, 50 yıl öncesine dayanan teori, doku ve hücrelerin, gıda enerjiye dönüşürken ortaya çıkan tehlikeli oksijen molekülleri olan serbest radikallerin saldırısı altında bulunduğunu öne sürüyordu. E ve C vitaminleri gibi antioksidanların bu saldırıları püskürttüğü ve böylece yapılan tahribat miktarını azalttığına inanılıyordu.
Bu teori, milyonlarca insanın vitamin takviyesi almasına ve antioksidan temelli muazzam bir kırışık önleyici krem pazarının oluşmasına yol açtı.
İPLİK KURTLARIYLA ARAŞTIRMA
Yaşlanma biyolojisi uzmanı Dr. Gems’le ekibi, insanlarla birçok geni paylaşan iplik kurtları üzerinde yaptıkları araştırmada serbest radikaller teorisinin doğru olmadığını saptadı.
Ömürlerinin sadece günler sürmesi sayesinde bilim adamlarına uzun dönemli değişimler hakkında fikir veren iplik kurtları, bedenleri fazla serbest radikalleri öldürecek şekilde genetik değişikliğe uğratıldı. Ancak genetik değişime uğratılmış iplik kurtlarının yaşamlarının diğerlerinden uzun sürmediği görüldü.
ABD’de fareler üzerinde yapılan bir araştırma da aynı sonuca ulaşmıştı. Gems, "Aslında yaşlamanın temel mekanizması hakkında pek de bilgimiz yok" dedi. Yaşlanmayla ilgili serbest radikaller teorisinin 50 yıl boyunca bir bilgi boşluğunu doldurduğunu, ancak delile dayanmadığını ifade eden Gems, "Bu şu anlama geliyor. Yaşlanmayı defetmek umuduyla E veya C vitamini alıyorsanız, bu doğru değil" diye konuştu.
Genes & Development dergisinde yayımlanan araştırmada, bununla birlikte antioksidan içeriği bulunan yeşil çayın yararlı olabildiği, çünkü yeşil çayın sadece serbest radikallere karşı değil, başka saldırganlara karşı da koruma sağlayan unsurlar içerdiği belirtildi
