-
Uzmanlar, et tüketiminin arttığı Kurban Bayramı öncesi vatandaşlara, etin tüketimi konusunda bazı uyarılarda bulundu.
Adana İl Sağlık Müdürlüğünde görevli Diyetisyen Serpil Demiray, yazılı açıklamasında, kurban bayramında aşırı et tüketiminin sağlık sorunlarına yol açabileceğini ifade etti.
Etin, sindirimi zor bir yiyecek olduğunu belirten Demiray, özellikle yeni kesilmiş etin dinlendirilmeden tüketilmesi durumunda, midede şişkinlik ve hazımsızlık gibi şikayetlere yol açabileceğini vurguladı. Fazla et tüketiminin kolesterolü olanlar ile kalp ve karaciğer hastaları için sakıncalı durumlar yaratacağını ifade eden Demiray, bayramlarda özellikle diyet yapan kişilerin diyetlerini bozmamaları gerektiğini bildirdi.
Demiray, kurban bayramında et tüketilirken görünen yağ kısımlarının mutlaka temizlenmesi gerektiğini belirterek, şunları kaydetti: "Çünkü doymuş yağ oranı yüksek olan hayvansal gıdalar, kalp damar hastalıklarına davetiye çıkarır. Etler hazırlanırken görünen yağ temizlendikten sonra, soğutucuda bir iki gün dinlendirilmeli, pişirileceği zaman ayrıca yağ eklenmemeli. Etler haşlama veya fırında pişirilirse daha sağlıklı olur. Izgara yapılan etlerde etin yanmasından dolayı oluşan kanserojen maddeler sağlık için olumsuzluklar yaratır.
Bayram ziyaretlerinde şeker, çikolata, hamur tatlıları ve beraberinde tüketilen et, hem kolesterolün yükselmesine hem de kilo alımına neden olur. Bayramlarda sebze ve meyve tüketimi arttırılmalı, posadan zengin kuru baklagil ve kepekli ekmek tüketimine önem verilmeli."
Demiray, sağlıklı yaşamanın temel koşullarından biri olan "fiziksel aktivite"nin bayram süresince yapılarak, günde 2,5 litre su tüketilmesini de önerdi.
Kahvaltı öğününün de atlanmaması gerektiğine dikkati çeken Demiray, şöyle devam etti: "Ev ziyaretlerine gidilirken düşük kalorili çorba, yoğurt, meyve, salata gibi yiyecekler yenerek evden çıkılmalı. Böylece ikramlara ’hayır’ deme şansı doğar. Ayrıca çay ve kahve gibi, içeceklerin tüketimi fazla olursa kalp ritim bozuklukları, uykusuzluk ve mide şikayetleri artabilir. Bu içeceklerin tüketim miktarını sınırlamak gerekir. Şerbetli hamur tatlıları yerine de sütlü tatlılar tercih edilebilir."
-
Hamile kalmayı planlıyorsanız ve fazla kilonuz varsa, kendiniz ve bebeğinizin sağlığı için dengeli beslenerek, yavaş kilo vermelisiniz. Çünkü hamilelik öncesi hızlı kilo kaybı kesinlikle önerilmiyor
-
Türkiye’nin protein haritasını ortaya koyan araştırmaya göre, halkın yüzde 30’u protein konusunda bilgi sahibi değilken, yüzde 80’i bitkisel protein kaynaklarını yanlış biliyor ve ıspanağı bir protein kaynağı olarak görüyor.
Sağlıklı Tavuk Bilgi Platformu (STBP) tarafından ERA Araştırma ve Danışmanlık şirketine yaptırılan “Türkiye’de Protein Bilgi Düzeyi ve Tüketimi Araştırması”nın sonuçları açıklandı. Türkiye’de protein konusundaki bilinç düzeyini ve protein tüketimine ilişkin mevcut durumu ortaya koyan araştırma, toplam 22 ilde 3 bin 692 hane ile görüşülerek gerçekleştirildi. Araştırma kapsamında, 1-16 yaş arası çocukların yaşadığı hanelerde yemek alışverişini yapan veya ne alınacağına karar veren aile fertleriyle yüz yüze ve telefonla görüşme yapıldı.
100 kişiden yalnızca 4’ü ‘tavuk’ dedi
Araştırmanın sonuçlarını değerlendiren STBP Yönetim Kurulu Başkanı Zuhal Daştan, “Halkımızın üçte biri proteinin ne olduğunu, ne işe yaradığını bilmiyor. Toplumun sağlıklı ve dengeli beslenme konusunda eğitimi için her kurum üzerine düşen görevi yerine getirmeli” diye konuştu.
STBP olarak halkın protein konusunda bilinçlendirilmesi ve hayvansal protein tüketiminin artırılması amacıyla ‘Sağlıklı Büyüyen Türkiye İçin Daha Çok Protein!’ adlı sosyal sorumluluk projesini başlattıklarını dile getiren Daştan, “Proje kapsamında çocuklara sağlıklı beslenmenin önemini ***ifli bir dille anlatan masal serisi ile anne-babalara çocuk beslenmesinde proteinin önemini aktaran kitapçık dizisi yayımlıyoruz” diye konuştu. Daştan, iki ayrı seri halinde hazırlanan kitapların 100’er bin adet basılarak yurt genelinde ücretsiz olarak dağıtıldığını, yıl sonuna kadar 200 bin haneye ulaşılmasının hedeflendiğini belirtti.
“Eğitim seviyesi arttıkça bilinç de yükseliyor”
Türkiye’nin protein haritasını ortaya koyan araştırmanın danışmanlığını yürüten Beslenme ve Diyet Uzmanı Dilara Koçak, yüksek protein içeren besinlerin en çok Ege Bölgesi’nde bilindiğini belirterek, “Bu oranın en düşük olduğu yerler ise Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgeleri. Öte yandan kişilerin eğitim seviyesi arttıkça proteinin hangi gıdalarda bulunduğuna dair bilincin de yükseldiğini görüyoruz” dedi.
Proteinlerin vücutta hücrelerde meydana gelen bütün biyolojik olayların anahtar noktası olduğunun altını çizen Koçak, “Hayvansal proteinin hangi gıdalarda bulunduğunu biliyoruz ama ne işe yaradığını bilmiyoruz. Görüşülen kişilerin yüzde 80’i de bitkisel protein konusunda yanlış cevap vermiş. Maalesef sebzelerden özellikle ıspanak, bitkisel protein kaynağı olarak düşünülüyor. Ispanak hem her mevsim bulunmayan hem de protein içermeyen bir gıdadır. Tavuk ise hem ucuz, hem lezzetli, hem sağlıklı, hem de iyi kalite protein içeren bir besindir” dedi.
Tavuk, en ekonomik ve sağlıklı protein kaynaklarından biri
Tavuk etinin yağsız, proteince zengin ve kısa lifli oluşu nedeniyle çiğnenmesi ve hazmı kolay bir gıda olduğunu kaydeden Dilara Koçak, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Tavuk, ekonomik oluşu sayesinde de bol miktarda tüketilebilecek en önemli protein kaynaklarından biridir. Protein ve yağ içerikleri açısından önemli avantaja sahip olan tavuk eti özellikle demir, fosfor ve B grubu vitaminlerinin de iyi kaynağıdır. Tavuktaki but eti, göğüs etine göre daha fazla B2 ve B1 vitamini, daha az da niasin vitamini içerir. Tavuk but etinde, göğüs etine kıyasla demir, çinko ve sodyum içerikleri de daha fazladır.
Tavuk etinin, dana ve koyun etine göre protein değeri daha yüksek olmasına rağmen yağ oranı daha düşüktür. Günümüzde koroner kalp hastalıklarından korunmanın en önemli yolu doymuş yağ miktarını azaltmaktır. Düşük miktarda yağ alımını hedefleyen beslenme biçiminde tavuk eti tüketimi son derece doğru ve sağlıklı bir tercihtir.
Beslenme değerinin yüksekliği yanında kırmızı ete kıyasla daha düşük fiyatla tüketime sunulması, tavuk etini cazip kılan diğer önemli özelliktir.”
Araştırmadan çarpıcı sonuçlar
Türkiye’de Protein Bilgi Düzeyi ve Tüketimi Araştırması’ndan çıkan önemli sonuçlar şöyle:
• Araştırma, görüşülen kişilerin %30’unun protein konusunda bilgi sahibi olmadığını veya yanlış bilgi sahibi olduğunu ortaya koyuyor.
• Hayvansal protein denince halkın aklına ilk olarak kırmızı et (%53,7), süt (%46,5) ve yumurta (%37,4) geliyor. Beyaz et/tavuk yanıtını verenler %17,8 ile altıncı sırada. Protein içermeyen tereyağı ve zeytinyağını hayvansal protein kaynağı zannedenlerin oranı ise %8.
• “Bitkisel protein denince ilk aklınıza gelen gıdalar hangileri?” sorusuna yanlış cevap verenlerin oranı %80,1. “Bitkisel protein” denince akla ilk gelen gıdalar sırasıyla sebzeler (%55,8), ıspanak (%35,9), kuru baklagiller (%19,9) ve meyveler (%10,9). Oysa sadece kuru baklagiller protein içeriyor.
• En çok protein içeren 3 gıda maddesi sorusuna en fazla verilen yanıtlar sırasıyla süt (%21,5), kırmızı et (%17,7) ve yumurta (%16,3). Beyaz et/tavuk, %1,3 ile son sırada.
• Et, tavuk ve balığı haftada bir ve daha sık tüketen çocukların oranı Marmara’da %88 ile ilk sırada, %69,8 ile de Doğu Anadolu’da son sırada.
• Tavuk ve kırmızı et haftada 1-2 kez tüketilirken, balık haftada 1’den seyrek tüketiliyor.
• Eğitim durumu düştükçe hayvansal protein konusunda fikri olmayanların oranı artıyor.
• Tavuk, bölgeler bazında en çok Marmara’da, en az Güneydoğu Anadolu’da, kırmızı et en çok Marmara’da, en az Güneydoğu Anadolu’da, balık en çok Ege’de, en az Güneydoğu Anadolu’da, kuru baklagiller ise en çok Doğu Anadolu’da, en az Marmara’da tüketiliyor.
• Kuru baklagiller en çok akşam yemeklerinde tercih edilirken, öğle yemeklerinde en çok patates tüketiliyor. Özellikle yağlar ve şekerli gıdaların tüketimi, sabah kahvaltısında oldukça yüksek. Patatesi sabah kahvaltısında tüketenler arasında çoğunluğu Marmara, Orta Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaşayanlar oluşturuyor.
Hücrelerin yapıtaşı protein
Protein,
• Hücre büyümesi ve gelişmesi için büyük öneme sahiptir.
• Bağışıklık sistemimizi korur, güçlendirir.
• Metabolizmamızı çalıştırır.
• Kas, kemik ve kan hücrelerini oluşturur.
• Hücrelerin, enzimlerin ve hormonların yapıtaşıdır. Hücrelerin yenilenmesini sağlar.
Ne kadar proteine ihtiyacımız var?
Beslenmede, enerjinin yaklaşık olarak yüzde 12- 15’inin proteinden gelmesi tercih edilir.
Sağlıklı yetişkin bir bireyin, ağırlığı oranında, kilogram başına günde ortalama 1 gram proteini alması gereklidir.
Çocuklarda protein ihtiyacı
Çocuklarda protein gereksinimi, erişkinlerdeki gibi sadece dokuların tamiri ve yeniden yapılanması için değil, vücudun büyümesi ve gelişmesi için de gereklidir. Çocuklarda vücut dokularının büyümesi için sürekli protein sentezi gereklidir. Bu nedenle çocuklara iyi kaliteli protein verilmelidir. Hayvansal kaynaklı protein iyi kaliteli proteindir.
-
Posa yani besinsel lif, vücudun sindiremediği kompleks karbonhidratlara denir. Suda erimeyen posalar, atık maddelerin bağırsak içinde hareket etmesini sağlar. Suda eriyenler ise bağırsakları düzenli çalıştırarak kabızlığı önler.
Dilara Koçak
Posa yani besinsel lif aslında algılandığı gibi tek bir besin öğesi değildir. Posa, vücudumuzun sindiremediği veya emilimini yapamadığı kompleks karbonhidratlara verilen isimdir.
Posalar çözünen ve çözünmeyenler olarak iki tiptir. Çözünen posalar suda erir, çözünmeyen posalar ise erimez. Çözünmeyen posaları bağırsak kaslarını harekete geçiren posalar olarak adlandırabiliriz. Her ne kadar çözünmeseler de kendileri sindirilmeden atık maddelerin bağırsak içindeki hareketini sağlarlar. Bu nedenle de “vücudun süpürgesi” olarak bilinirler. Çözünen posalar ise dışkıya yumuşaklık, jel kıvamı ve hacim kazandırarak bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar ve bu sayede kabızlığı önlerler.
Posa ette yok. Sütte de. Balıkta da. Sadece sebze, tahıl, meyve ve yemiş gibi toprakta yetişen gıdalarda var. Peki posa neden beslenmemiz için önemli?
Lif tüketiminin yararları
1- Yeterli miktarda besinsel lif tüketimi kalp hastalığına karşı koruyor. Mevcut araştırmalar günde 12 ila 33 gram lifin kan basıncını düşürebileceğini, kan kolesterol seviyelerini daha iyi hale getireceğini ve kardiyovasküler hastalıklarla ilişkilendirilen “enflamasyonu” azaltabileceğini gösteriyor. Diyete eklenen her 10 gram lif, kalp hastalığından ölme riskini yüzde 27 azaltıyor.
2-Çözülebilir lifler kandaki kötü kolesterolü düşürüyor. Çözülebilir lifler vücuttan geçerken suyu emerek kötü LDL kolesterolün vücuttan çıkarılmasına yardımcı oluyor. Yüksek miktarda çözülebilir lif içeren besinler arasında elma, arpa, yulaf, fasulye ve diğer baklagiller, sebze ve meyveler var.
3- Çözülemeyen lifler bağırsakların “boşaltımını” kolaylaştırır. Bu besinsel liflerin tüketimi arttıkça dışkı miktarı da artar. Sonuç vücutta daha hızlı bir yolculuk ve daha fazla normal bağırsak hareketidir. Tam tahıllı ekmek veya esmer pirinç gibi tam tahıllı yiyecekler çözülemeyen lifler için iyi bir kaynaktır. Bazı yiyecekler doğal laksatif olan maddeler içerir. Bunlar arasında lahana, ravent, bal, incir, erik, ahududu, çilek ve pişirilmiş elma bulunur.
4-Besinsel lif diyabeti kontrol etmeye yardımcı olabilir. Hatırlayın; besinsel lif vücut tarafından emilmeyen bir karbonhidrattır. Bu nedenle lif açısından zengin bir diyet daha az kan şekerine dönüşen total karbonhidrat demektir. Ayrıca yüksek lifli yiyecekler daha yavaş sindirilirler ve sonuç olarak yemek sonrası kan şekeri daha yavaş yükselir.
5-Besinsel lif gastrointestinal yolun sağlığına iyi gelir. Meyve, sebze ve tam tahıllılarda bulunan bazı doğal lif çeşitleri kalın bağırsakta mayalanır ve vücudumuzun kalsiyum gibi önemli mineralleri emmesine yardımcı olabilir.
6-Besinsel lif kilo almaya karşı koruyucu olabilir. İnsan vücudu liften hiçbir enerji veya kalori almaz. Bu nedenle lif açısından zengin besinler yediğimiz zaman bizi doyuran ancak göbeğe dönüşmeyen bir “kütle” yemiş oluruz ayrıca lifi yüksek yiyecekleri çok çiğnemek gerekir. Yemeğinizi ne kadar çok çiğnerseniz o kadar kalori harcarsınız ve metabolizmaya yardım edersiniz. Üstelik lif açısından zengin yiyeceklerin kalorisi daha düşüktür. Örneğin bir kase brokolide (lif açısından zengin) 25 kalori varken, bir kase pilavda (lif oranı düşük) 200 kaloriden fazla vardır.
Ne kadar lİfe İhtİyacımız var?
Yediğimiz her 1000 kalori için yaklaşık 14 gram besinsel lif öneriliyor. Bu çoğu yetişkin kadın için 25 gram, erkekler için ise 38 gram anlamına geliyor. Çoğu sebze, meyve ve tahılda porsiyon başına 2-3 gram besinsel lif bulunuyor. Pişirilmiş kuru fasulye ve baklagillerde kap başına 10 ila 15 gram besinsel lif bulunuyor.
Bu yüzden meyvelerin suyu yerine kendini tercih edin.
Kabukları ile yenebilen meyveleri soymadan tüketin.
Haftada 1-2 kez mutlaka kurubaklagil tüketin.
Salatalarınıza haşlanmış mercimek, barbunya gibi tahıllar ekleyin.
Tahılların kepeği ayrılmamış tam taneli olanlarını tercih edin.
Kahvaltı için tahıl gevreklerini göz ardı etmeyin.
Kuru baklagillerin neden olduğu gazı önleyebilmek için
Kuru baklagilleri hazırlarken akşamdan önce suya ıslatın, ancak pişirirken bu ıslatılan suda değil yeni temiz su ile pişirin.
Kuru baklagillerin pişmesi için yeterli zamanı ayarlayın ve tam olarak pişmesini sağlayın.
Konserve edilmiş kuru baklagillerin suyunu dökün ve temiz su ile yıkayıp, pişirin.
-
İngiltere’de yapılan bir araştırma, antioksidanların yaşlamanın önüne geçmede bir faydasının bulunmadığını gösterdi.
Araştırmacılar, antioksidan ihtiva eden birçok krem ve vitamine boşuna avuç dolusu para harcandığını belirttiler.
İngiliz uzmanlar, genç görünmek uğruna kremlere ve vitamin haplarına para harcamak yerine, sağlıklı beslenmeye çalışmanın ve spor yapmanın daha mantıklı olduğunu bildirdiler.
BBC ve Daily Mail’in haberlerine göre, University College London’dan Dr. David Gems’in araştırması, yaşlanmayla mücadelede antioksidanların anahtar rol oynadığına dair yaygın inanışı çürüttü.
Bu konudaki, 50 yıl öncesine dayanan teori, doku ve hücrelerin, gıda enerjiye dönüşürken ortaya çıkan tehlikeli oksijen molekülleri olan serbest radikallerin saldırısı altında bulunduğunu öne sürüyordu. E ve C vitaminleri gibi antioksidanların bu saldırıları püskürttüğü ve böylece yapılan tahribat miktarını azalttığına inanılıyordu.
Bu teori, milyonlarca insanın vitamin takviyesi almasına ve antioksidan temelli muazzam bir kırışık önleyici krem pazarının oluşmasına yol açtı.
İPLİK KURTLARIYLA ARAŞTIRMA
Yaşlanma biyolojisi uzmanı Dr. Gems’le ekibi, insanlarla birçok geni paylaşan iplik kurtları üzerinde yaptıkları araştırmada serbest radikaller teorisinin doğru olmadığını saptadı.
Ömürlerinin sadece günler sürmesi sayesinde bilim adamlarına uzun dönemli değişimler hakkında fikir veren iplik kurtları, bedenleri fazla serbest radikalleri öldürecek şekilde genetik değişikliğe uğratıldı. Ancak genetik değişime uğratılmış iplik kurtlarının yaşamlarının diğerlerinden uzun sürmediği görüldü.
ABD’de fareler üzerinde yapılan bir araştırma da aynı sonuca ulaşmıştı. Gems, "Aslında yaşlamanın temel mekanizması hakkında pek de bilgimiz yok" dedi. Yaşlanmayla ilgili serbest radikaller teorisinin 50 yıl boyunca bir bilgi boşluğunu doldurduğunu, ancak delile dayanmadığını ifade eden Gems, "Bu şu anlama geliyor. Yaşlanmayı defetmek umuduyla E veya C vitamini alıyorsanız, bu doğru değil" diye konuştu.
Genes & Development dergisinde yayımlanan araştırmada, bununla birlikte antioksidan içeriği bulunan yeşil çayın yararlı olabildiği, çünkü yeşil çayın sadece serbest radikallere karşı değil, başka saldırganlara karşı da koruma sağlayan unsurlar içerdiği belirtildi.
-
