Diyotların Kodlanması

[Yağmuroğlu]

Üretici firmalar tasarımcıların doğru îmalat yapabilmesi için ürettikleri elemanlar hakkında ayrıntılı bilgi katalogları yayınlarlar. Elektronik devre tasarımcıları ve onarım işiyle uğraşanlar piyasaya sürülmüş olan kitap ya da CD-ROM hâlindeki tanıtım kataloglarını alarak başvuru kaynağı olarak kullanırlar....



Diyotların gövdelerinin üzerinde bulunan rakam ve harflerin anlamları şöyledir:

1. harf: Yarı iletkeni belirtir.

A: Germanyumdan yapılmıştır.

B: Silisyumdan yapılmıştır.

C: Galyum arsenikten yapılmıştır.

D: İndiyum antimuandan, indiyum arsenikten yapılmıştır.

R: Polikristal (çoklu kristal) yarı iletkenlerden (kadmiyum sülfat vb.) yapılmıştır.

2. harf: Diyodun cinsini (genel işlevini) belirtir.

A: Dedektör diyodu, yüksek hızlı diyot, mikser diyodu, doğrultmaç diyodu

B: Kapasitif (varikap) diyot

P: Foto (photo) diyot

E: Tünel diyot

N: Optokuplör

P: Işık belirleme (hissetme) elemanı

Q: Işık yayan diyot (led)

Y: Doğrultmaç ya da benzeri diyot

Z: Zener diyot

Diyot üzerinde bir ve ikinci harften sonra gelen numaralar, elemanın özel kullanım alanlarını belirtir.

1N, 1/4M, 25N, 4M, 1/2Z: Amerikan standartında kullanılan kodlama

1S: Japon standartında kullanılan kodlama

2T, 3T, 4T: ITT firmasının kodları

5A, 5D, 8D, 10B-C-D, A, AA, AAY, AB, AC, AD, AE, AZ, BA, BAX, BAY, BB... çeşitli üretici firmalarca kullanılan diyot kodları

[Yağmuroğlu]

Köprü tipi tam dalga doğrultmaç devresi

[IMG]http://www.***********/hs/notes/tn014c1.gif[/IMG]

AC'yi en iyi şekilde DC'ye dönüştüren devredir. Her türlü elektronik cihazın besleme devresinde karşımıza çıkar. Şekilde verilen devrede görüldüğü gibi trafonun sekonder sarımının üst ucunun (A noktası) polaritesi pozitif olduğunda D 1 ve D 3 diyotları iletime geçer ve R y üzerinden akım dolaşır. Trafonun sekonder sarımının alt ucunun (B noktası) polaritesi pozitif olduğunda ise D 2 ve D 4 diyotları iletime geçer ve R y üzerinden akım dolaşır.

Orta uçlu trafolu tam dalga doğrultmaç devresi

[IMG]http://www.***********/hs/notes/tn014b1.gif[/IMG]

AC'nin her iki alternansının da alıcıdan tek yönlü olarak akıp geçmesini sağlayan devredir. Bu tip devrenin kurulabilmesi için orta uçlu trafoya gerek vardır. Şekilde verilen devrede görüldüğü gibi trafonun üst ucunda (A noktası) pozitif polariteli sinyal oluştuğunda D1 diyodu ve alıcı üzerinden akım geçişi olur. Trafonun alt ucunda (B noktası) pozitif polariteli sinyal oluştuğunda ise D2 diyodu ve alıcı üzerinden akım geçişi olur. Görüldüğü üzere diyodlar sayesinde alıcı üzerinden hep aynı yönlü akım geçmektedir. Ve bu da DC akımdır.

Yarım Dalga Doğrultmaç

AC'yi DC'ye çeviren tek diyodlu devredir. Yarım dalga doğrultmaç devresinde çıkış sinyali tam düzgün olmaz. Bir diyodlu yarım dalga doğrultmaç devresinin çalışmasını anlayabilmek için bazı hatırlatmalar yapmamız gerekiyor. Şöyle ki; bilindiği üzere trafoların çıkışında zamana göre yönü ve şiddeti sürekli olarak değişen dalgalı bir akım vardır. Yani AC sinyalin akış yönü saniyede 100 kez değişmektedir. Trafonun çıkışındaki değişken akım, pozitif ve negatif olmak üzere iki alternanstan oluşmaktadır. Diyodlar tek yönlü olarak akım geçirdiğinden trafonun çıkışındaki sinyalin sadece pozitif alternansları alıcıya ulaşabilmektedir.

Yarım dalga doğrultmaç devresinin çalışma ilkesi

[IMG]http://www.***********/hs/notes/tn014a.1.gif[/IMG]Şekilde verilen devrede görüldüğü gibi trafonun üst ucundaki (A noktası) sinyalin polaritesi pozitif olduğunda diyoddan ve alıcı üzerinden akım geçer. Trafonun üst ucundaki sinyalin polaritesi negatif olduğunda ise diyod akım geçirmez. (Kesimde kalır.) Sonuçta alıcıdan tek yönlü akım geçişi olur. Alıcıya seri olarak DC akım ölçebilen bir ampermetre bağlanacak olursa ibrenin tek yönlü olarak saptığı görülür. Yarım dalga doğrultmaçlarda, çıkıştan, trafonun verebileceği gerilimin yaklaşık yarısı kadar bir voltaj alınır. O nedenle bir diyodlu yarım dalga doğrultmaçlar küçük akımlı (50-250 mA) ve fazla hassas olmayan alıcıların (oyuncak, mini radyo, zil vb.) beslenmesinde kullanılır.