En basit problem:

[IMG]http://www.***********/members/upload/bunalmis_1.[/IMG]

Sekildeki gibi bir devre ile transistörun kollektör akımını base ucundan kare dalga ile anahtarladıgımizi düsünün. (Kollektör devresi sade olmasi için bobin olarak gösterilmistir. Kollektör bobinine bağlı olupta şemamızda gösterilmemiş devre elemanları açıklamamizi, özde değiştirmez.)

Kollektör akımını ölçmek için emetöre küçük bir direnç (Rs) baglanmıştır. Şemada dirence seri baglı Ls bobini, Rs direncinin ve kabloların kaçak endüktansını göstermektedir.

Emetör uçlarındaki voltaj kollektör akımı ile orantılıdır. Dolayısıyle emetördeki mV mertebesindeki değişimler bile akımın artışı yada düşüşü konusunda önemli bilgiler verir.

Bu voltaj devrenin bir başka noktasında akımı limitlemek vs gibi amaçlarla kullanılacak olsun.

Bu durumda bu voltajin gerçegi yansıtabilmesi için, Va noktasinda oldugu gibi igneli sinyal yapısından uzak olması gerekir.

Bu iğneler nasıl oluştu ona bakalim.

Kollektör akımı (emetör akımı) şekildeki gibi testere dişi bir dalgadir. Akımın belli bir değere yükselmesi ardından birden bire kesilmeye çalışılması kaçak endüktansda büyük bir gerilim endükler.

Örnek: Rs 0.1 ohm, kaçak endüktans Ls 1 microhenri, Akımın tepe degeri 10A, Akimin sıfira inme süresi 1mikrosaniye olsun. (10Khz de anahtarlama yaptigimizi varsayin. Frekans hiç önemli değil)

Normalde 10A akim 0.1 ohm dirençde 1V tepe değerli gerilim düsümüne neden olurken akimin kesilmesi aninda V=L di/dt gereği

V=1E-6 x (10/1E-6)=10V tepe degerli voltaj endüklenir.

Görüldügü gibi tepe degeri 1v olmasi gereken voltaj bobin etkisinden dolayi 10V oldu. Halbuki biz 1v civarındaki mv seviyeli voltaj değişimlerine bakacakken 10V gibi dehşet bir voltaj sistemi çok olumsuz etkileyecektir.

Endüklenen voltajın nasıl bir dalga sekline neden olacağı, kaçak endüktans devresine
kapalı devre teşkil eden devrenin R,L,C degerlerine bağlıdır. Uygulamamızda, dalga şeklinin şemada gösterildiği gibi +/- iğne pulslardan oluştuğunu varsayalim.
Bu piklerin bir diğer olumsuz yanının da elektromagnetik yayılıma neden olarak çevredeki radyo alıcılarına yayın yapmasıdır. Pikleri emetörde yok etmeye çalışmak için emetöre ekleyeceğiniz kondansatör vs iğne piklerin şeklini bozmaktan öteye gitmeyecektir.

Hiç olmazsa Va voltajının benzerini elde edebilmek için kesikli çizgilerle çizilmis kutu içindeki filitre devresi ile bu pikleri yok edebilecegimizi düsünebiliriz. Doğrudur ancak bu pikleri kaynağında değil Vb noktasında yok eder.

Genelde uygulanan yöntem de budur. Ancak bu devre, pikleri zayiflatirken
bu kez ana sinyalimizde de (Va da) geçikmeye neden olur ve geçikme filitrenin R ve C degerleri ile dogru orantilidir ve mümkün oldugunca küçük geçikme arzulanir. Gerçektende Vb, Va voltajını gecikme ile takip eder.

Halbuki düşük kaçak endüktansli Rs direnci kullansaydık ve hatlarıda olabildiğince
kısa tutsaydık bu filitre devresine ihtiyaç duymayabilir yada daha küçük R C degerleri ile iğne pulslarin üstesinden gelebilirdik. Buda bize daha küçük geçikme saglardi.

Bu yazida kaçak endüktansin bize çikarttigi en basit zorluktan bahsettik. Kaçak endüktans bir transformatörün primerinde de karşımıza çıkabilir ve bizi snubber devreleri kullanarak güç kaybına neden olan çözümlere itebilirdi. İlerleyen günlerde bir transformatörün kaçak endüktansı başımıza ne dertler açıyor hepbirlikte inceleyelim