Direnç Renk Kodlari

[Yağmuroğlu]

Dirençlerin üretim şekline göre sınıflandırılması

Ayarlı (değişken değerli) dirençler

[IMG]http://www.***********/hs/notes/tn008.1.jpg[/IMG] Resim 1

Direnç değerleri, hareket ettirilebilen orta uçları sayesinde ayarlanabilien elemanlardır. Bu elemanlar yüksek dirençli tel sarımlı ya da karbondan yapılırlar. Karbon tip ayarlı dirençler resim 1-a'da görüldüğü gibi, karbon karışımlı disk biçiminde yapılır. Direnç görevini, sıkıştırılmış kağıt ya da disk şeklindeki karbon üzerine ince bir tabaka şeklinde kaplanmış karbon karışımı yapar. Karbon diskin kesilerek elde edilmiş iki ucuna bağlantı terminalleri takılır. Üçüncü uç, esnek gezer kontak biçiminde olup, disk üzerine sürtünerek döner ve istenilen direnç değerinin elde edilmesini sağlar. Bazı tiplerde gezer uç resim 1-ç'de görüldüğü gibi doğrusal kaymalı şekilde de olabilir.

[IMG]http://www.***********/hs/notes/tn008.2.gif[/IMG]Resim 2

Ayarlı dirençlerin yüksek akım ve gerilimlere dayanıklı olanlarına ise reosta denir. Reostalar, devrede akım, gerilim ayarı yapmak için kullanılan dirençlerdir. Resim 2'de reostalar görülmektedir.

Ayarlı direnç çeşitleri

Potansiyometreler (pot)

Direnç değerleri, dairesel olarak dönen bir mil ya da sürgü kolu aracılığıyla değiştirilebilen elemanlara potansiyometre denir. Şekil 1.11'de potansiyometre sembolü, resimde potansiyometrenin iç yapısı ve potansiyometre örnekleri verilmiştir.

[IMG]http://www.***********/hs/notes/tn010.1.jpg[/IMG]

Uygulamada kullanılan potansiyometre çeşitleri şunlardır:

I. Anahtarlı potansiyometre

Bir anahtar ile potansiyometre aynı gövdede birleştirilip hem açma kapama hem de akım ayar işlemini yapabilen elemana anahtarlı pot denir. Resimde görülen anahtarlı potlar radyo, teyp, dimmer ve benzeri gibi aygıtlarda kullanılır.

[IMG]http://www.***********/hs/notes/tn010.2.jpg[/IMG]

II. Stereo (steryo) potansiyometre

İki potansiyometrenin bir gövde içinde birleştirilmesiyle yapılmış olup, stereo (steryo, iki yollu) ses devrelerinde kullanılan elemanlardır. Resimde stereo potansiyometre örnekleri görülmektedir.

[IMG]http://www.***********/hs/notes/tn010.3.jpg[/IMG]

III. Oto radyo teyp potansiyometresi

Taşıtlardaki radyo teyplerde kullanılan potlar çoklu yapıdadır. Yani bir mil üzerine bir kaç adet pot ve açma kapama (on off) anahtarı monte edilmiştir. Bu potlar, ses, balans, fader (ön-arka) fonksiyonlarını yerine getirirler.

Trimpot (trim, trimer direnç)

Direnç değerinin ara sıra değişmesinin gerektiği devrelerde kullanılan elemandır. Yapı olarak potansiyometrelere benzer. Direnç değerleri düz ya da yıldız uçlu tornavidayla değiştirilebilir. Şekilde trimpot sembolleri ve trimpot örnekleri verilmiştir.

[IMG]http://www.***********/hs/notes/tn010.4.gif[/IMG]

[Yağmuroğlu]

Sabit değerli dirençler

[IMG]http://www.***********/hs/notes/tn008.3.jpg[/IMG]Direnç değerleri sabit olan, yani değiştirilemeyen elemanlardır.

Bu dirençler, üzerlerinden geçen akım ve gerilimin değerine göre farklı direnç göstermezler. Ayrıca, dışarıdan yapılan etkiyle (mekanik ya da elektriksel) dirençleri değiştirilemez.

Sabit değerli dirençler 0,1 Ohm dan 22 MOhm a kadar değişik değerlerde ve çeşitli güçlerde üretilir. Ancak bu, her değerde direnç üretilir anlamına gelmez. Uygulamada standart değerlere sahip dirençler karşımıza çıkar. Eğer standart dışı değerde bir dirence gerek duyulursa seri ya da paralel bağlama yapılır. Ya da ayarlı direnç kullanılır.

Entegre tipi dirençler

Çok karmaşık devrelerde bir çok direnç bir gövde içinde toplanarak montaj kolaylığı sağlayan direnç modülleri kullanılır. Bu tip dirençlerin bağlantısını doğru yapabilmek için üretici firmaların kataloglarına bakmak gerekir. Şekilde entegre tipi direnç örneklerine yer verilmiştir.

[IMG]http://www.***********/hs/notes/tn008.4.gif[/IMG]

SMD tip (surface mounted device, yüzeye monte edilmiş eleman) dirençler

SMT (surface mount technology, yüzey montaj teknolojisi) yöntemiyle üretilmiş küçük boyutlu elemanlardır. SMD dirençlerin güç ve akım değerleri çok küçük olduğundan düşük akım çeken devrelerde (osilâtör, tuner, kumanda devreleri) kullanılmaya uygundurlar. Bu tip dirençleri söküp takmak için hassas çalışmak ve ince uçlu kaliteli havyalar kullanmak gerekir. Resimde SMD dirençler verilmiştir. SMD dirençlerin omaj değeri gövde üzerine yazılan rakamlarla ifade edilmektedir. Değer belirtmede kullanılan rakamların en sonda olanı çarpandır. Bunu örneklerle açıklarsak, 180 = 18ohm, 332 = 3300ohm, 471 = 470ohm

[IMG]http://www.***********/hs/notes/tn008.5.gif[/IMG]

[Yağmuroğlu]

Direnç renk kodları

renk----------deger-----------çarpanı-------teloransı
siyah---------- 0 ------------- 1
kahverengi------ 1---------- -- 10
kırmızı----------- 2------------ 100
turuncu----------3------------ 1000
sarı------------- 4------------ 10000
yeşil------------5 ------------100000
mavi------------6------------1000000
mor-------------7-------------10000000
gri--------------8
beyaz-----------9
altınyıldızı---------------------0,1--------------%5
gümüşyıldızı-------------------0,01-------------%10