Adýyaman da Nereye Gidilir Ne Yenir Genel Bilgi


Adýyaman, Güneydoðu Anadolu Bölgesi’nin batýsýnda yer alan, tarih sahnesindeki yeri ilk insanlara dek uzanan, pek çok deðiþik kültüre merkezlik etmiþ olan bir kültür ve turizm kentidir. Dünyanýn en eski yerleþim yerlerinden biri olan Adýyaman topraklarý üzerinde, insanlýk tarihinin bütün evrelerine dair bulgular elde edilmiþtir. Adýyaman, dünyanýn 8. harikasý olarak anýlan Nemrut Daðý eserleri, Kommagene uygarlýðýnýn kalýntýlarý, dünyanýn 4. büyük barajý olan Atatürk Barajý,Çamgazi barajý, kýþ kampý organizasyonu, dünya birinciliðine sahip halk oyunlarý ile öne çýkan bir kenttir.

MÜZELER VE ÖREN YERLERÝ

Arsameia Ören Yeri (Nymphaios Arsameia’sý): Kral I. Antiochos kitabelerinde söz edildiðine göre, Arsameia Ý.Ö. 2. Yüzyýlýn baþlarýnda Kommagene’lerin atasý Arsemez tarafýndan Kahta çayýnýn doðusunda Eski Kahta kalesinin karþýsýnda kurulmuþ Krallýðýn yazlýk baþkenti ve idare merkezidir.

Güneydeki tören yolunda Mitras’ýn kabartma steli, ayin platformu üzerinde Antiochos-Herakles tokalaþma steli ve bunun önünde Anadolu’nun bilinen en büyük Grekçe yazýtý, yazýtýn bulunduðu yerden baþlayan 158 m. derine inen bir tünel ile yazýtýn batýsýnda benzer bir kaya dehlizi bulunmaktadýr. Tepe üzerindeki platformda Mithridathes Callinichos’un mezar tapýnaðý ve sarayý yer almaktadýr. Arsameia ören yeri, Adýyaman’a 60 km. uzaklýktadýr.

Yeni Kale: Adýyaman’a 60 km. uzaklýkta Kocahisar köyü yakýnýndadýr. Kommagene’ler tarafýndan inþa edilen Yeni Kale, karþýsýndaki Arsemeia ile birlikte kullanýlmýþtýr. Romalýlar ve ardýndan Memluklular tarafýndan restore edilen Kale en son 1970′lerde kýsmen onarýlmýþtýr. Kale içinde çarþý, cami, zindan, su yollarý, güvercinlik kalýntýlarý ve kitabeler bulunmaktadýr. Kale’den Nymphois’e inen su yolu bir tünelle Arsameia’ya baþlanmýþtýr. 80 metreyi bulan bu yolla halen suya ulaþmak mümkündür.

Derik Kalesi: Cendere Köprüsünden sonra Sincik yolu üzerindeki Datgeli köyünün yakýnlarýndaki 1400 m. rakýmda bulunan tepenin üzerine kurulmuþtur. M.S. 70′lerde Romalýlar tarafýndan inþa edildiði ve 300′lere kullanýldýðý tahmin edilen, içerisinde büyük bir tapýnak bulunan bölgenin kutsal alaný kabul edilen kalenin hemen yakýnýnda Kommagene döneminde inþa edilen Temenos kalýntýlarý bulunmaktadýr.

Gerger Kalesi (Fýrat Arsameia’sý): Adýyaman’ýn Kahta Ýlçesine 85 km. uzaklýkta bulunan, tarihi Geç Hitit dönemine dayanan kale, Fýrat nehrinin batý yakasýnda yer almaktadýr. M.Ö. II. yüzyýlda Kommageneliler’in atasý olan Arsames tarafýndan kurulmuþtur. Sarp kayalar üzerine, Aþaðý ve Yukarý Kale olmak üzere iki bölümde inþa edilen Gerger Kalesi’nin batý surlarýnda Kral Samos’a ait bir kabartma bulunmaktadýr. Ýslami dönemde de kullanýlan kale içerisinde cami, dükkanlar ve su sarnýçlarý bulunmaktadýr.

Perre Antik Kenti: Adýyaman kent merkezine 5 km. uzaklýkta, Kuyucak köyü yolu üzerindeki Pirin köyündeki kalýntýlar 200 civarýndaki kaya mezarý ve yerleþim yerine sahiptir. Antik çaðdan kalan bu nekropol ve çevresi Kommageneliler döneminde önemli bir yerleþim merkezi olmakla birlikte, asýl Romalýlar döneminde geliþmiþ bir kenttir. Giriþleri kabartmalarla süslenmiþ birbirine geçiþli içerisinde lahitler yerleþtirilmiþ kayalarýn içine oyulmuþ mezar odalarý þeklinde kalýntýlardýr.

Anýtlar

Karakuþ Tümülüsü (Kadýnlar Anýt Mezarý) Milli Parkýn güneybatýsýnda Adýyaman-Kahta giriþinde bulunan, Kommagene Kralý II. Mithridates tarafýndan annesi Ýsas adýna yaptýrýlan anýt mezar, sütun üzerindeki kartaldan dolayý Karakuþ Tümülüsü olarak anýlmaktadýr. Doðu, batý ve güney yönlerde dörder sütun varken günümüze doðuda iki, batýda ve güneyde birer sütun kalmýþtýr. Doðu sütun üstünde aslan ve kartal heykel kalýntýlarý, batýdaki sütunun üstünde tokalaþma steli, yerde aslan heykel parçasý vardýr. Nemrut Daðý giriþ noktasý olarak belirlenen Karakuþ Tümülüsü, Milli Park içersindedir.

Sofraz Tümülüsü Ýl merkezine 45 km., Besni ilçesine 15 km. uzaklýkta, Üçgöz (Sofraz) köyündedir. 15 m. Yüksekliðinde olan mezarýn üzeri kýrma taþ ve molozla örtülüdür.

Sesönk (Dikilitaþ) Besni ilçesinin 33 km. güneydoðusunda, Kýzýldað üzerinde Kommagene Kralý II. Mithridates tarafýndan inþa edilen anýt mezar, her biri yaklaþýk 10 metre yükseklikte üç çift sütunla çevrelenmiþtir. Sütunlarý üzerinde kadýn, erkek ve aslan kabartmalarý bulunmaktadýr.

Karadað Tümülüsü Adýyaman’a 5 km. mesafede, Karadað eteðindedir, 2 bölümden oluþan bir kaya mezarý vardýr.

Beþtepeler Adýyaman’a 25 km. mesafedeki Ilýcak Köyü sýnýrlarý içindedir. Yýðma taþlardan yapýlmýþ 6 adet tümülüs mezar bulunmaktadýr. Mezarlarýn, Kommagene Kraliyet ailesine ait soylu kiþiler için yapýldýðý tahmin edilmektedir.

Malpýnarý Kaya Yazýtý Adýyaman’a yaklaþýk 35 km. uzaklýkta Malpýnar mezrasýnda doðal kaya üzerine oyulmuþ Hiyeroglif bir kitabe ve kayalara yapýlmýþ yerleþim birimleri Geç Hitit dönemine aittir.

Köprüler

Cendere Köprüsü Adýyaman’a 55 km. uzaklýkta ve Karakuþ tümülüsünün kuzeydoðusundadýr. Kahta çayýnýn en çok daraldýðý kesimde iki ana kaya üzerinde 92 iri kesme taþtan yapýlan bir büyük kemer ve doðu tarafýndaki küçük bir tali kemerden oluþur.

Köprü, depreme karþý korunacak þekilde, sütunlara köprüye esneklik payý verilerek inþa edilmiþtir. Köprünün hemen alt tarafýnda bulunan Kommageneliler’in Antiochos Theos döneminde inþa ettiði 5 kemerli diðer bir köprü, Romalýlar tarafýndan yýkýlmýþtýr.

Göksu – Kýzýlin Köprüsü Gümüþkaya köyü ile Aðcin köyü arasýnda Göksu çayýnýn daraldýðý bir noktada kaya zemin üzerinde kurulan köprü Roma dönemine aittir. Orta kemerin dýþýnda genel olarak saðlam durumdadýr.

Altýnlý Köprü Köprünün büyük bir kemeri ve kademeli olarak küçülen üç kemeri daha vardýr. Köprü taþlarý harç kullanýlmadan sýkýþtýrma (Cendere) stiliyle yapýlmýþtýr.

Kaya Mezarý ve Maðaralar

Haydaran Kaya Mezarlarý Adýyaman’ýn 17 km. kuzeyinde Taþgedik Köyü sýnýrlarý içinde yer alýr. Kaya mezarlar ve Güneþ Tanrýsý Hellias ile Kral Antiochos’un tokalaþma kabartmalarý vardýr.

Turuþ Kaya Mezarlarý Adýyaman il merkezine 40 km. uzaklýkta ve Adýyaman-Þanlýurfa karayolunun 1 km. batýsýnda yer alan Turuþ Kaya Mezarlarý Roma Dönemine aittir. Mezarlar zeminden aþaðýya doðru ana kaya oyularak yapýldýðýndan mezarlarýn giriþine aþaðýya doðru inen 10-13 basamaktan sonra ulaþýlýr. Bazýlarýnýn duvar ve kapý giriþlerinde çeþitli figürlerde kabartmalar bulunmaktadýr.

Dolmenler Dikilitaþýn kuzeyindeki kayalýk alanlarda, Aþaðý hoziþi köyü yakýnlarýnda dolmen tipi mezarlar bulunmaktadýr. Sala benzeyen iki büyük kayanýn birbirine çatýlmasý ile yapýlan bu mezarlarýn Taþ Devri insanlarýndan kaldýðý tahmin edilmektedir.

Zey Adýyaman’a 7 km. mesafede, Zey Köyü yakýnýnda, erken dönem Hýristiyanlarýn yaþadýðý yerleþim birimleri bulunmaktadýr. Köyde ayrýca Þeyh Abdurrahman Erzincani’ye ait bir türbe ve cami yer alýr.

Göksu Maðaralarý Göksu ýrmaðý boyunca yer alan 40 – 50 m. yükseklikteki sarp kayalýklar üzerinde doðal maðaralar bulunmaktadýr. Besni tarafýnda Kýzýlin ve Sarýkaya Köyleri ile Adýyaman tarafýnda Gümüþ Kaya ve Mal Pýnarý civarýnda yoðunlaþmýþtýr.

Palanlý Maðarasý Adýyaman’ýn 10 km. kuzeyinde Adýyaman – Çelikhan – Malatya karayolunun üzerinde Palanlý köyünde yer almaktadýr. M.Ö. 40.000 yýllarýnda kullanýlmýþ doðal bir maðaradýr. Duvarýnda bulunan ve halen fark edilen geyik figürü yalýn kontur çizgilerle oluþturulmuþtur. Maðaranýn yer aldýðý derin vadi ise ender bulunur bir doða parçasýdýr.

Kitap Maðarasý Kayalarýn oyulmasýyla oluþturulmuþ (demir Kale 1) adýyla anýlan, ikiþer katlý erken dönem Hýristiyanlarýn yaþadýðý yerleþim birimleri bulunmaktadýr. Maðaralara Ýndere köyü (Zey) içinden yaya olarak gidilmektedir.

Gümüþkaya (Palaþ) Maðaralarý Adýyaman ilinin 40 km. güneybatýsýnda Göksu nehri kenarýnda ayný adla anýlan köyün batýsýnda kayalardan oyma tünel þeklinde birbirleri ile baðlantýlý çok sayýda maðaralar yer almaktadýr. Tarihte konut olarak kullanýlan bu maðaralarýn M.Ö. 150 yýlýnda yapýldýðý tahmin edilmektedir.

Camiler ve Kiliseler

Ulu Cami, Çarþý Cami, Kab Cami, Musalla Cami, St. Paul Kilisesi en önemlileridir.

Adýyaman Camileri

Nemrut (Kahta)

Adýyaman’ýn 103 km doðusundadýr. Tümülüs ana kaya üzerine kýrma taþlarýn yýðýlmasýyla oluþturulmuþtur. Tümülüsün doðu, batý ve kuzeyinde ana kaya düzleþtirilerek teraslar düzenlenmiþ, doðu ve batý teraslarda tanrý heykel ve kabartmalarý yapýlmýþtýr.

Arsemia (Kahta)

Adýyaman’a 63 km uzaklýkta olup, Kahta çayýnýn doðusundadýr. Güneyindeki tören yolunda Mitras’ýn kabartma steli, ayin platformu üzerinde Antiochos-Heracles tokalaþma steli ve bunun önünde döneminin Anadolu’da bilinen en büyük kitabesi vardýr.
NE YENÝR?

Çið köfte, Ýçli Köfte, Basalla (ekþili köfte), Cýlbýr, Mercimekli Köfte, Pestil, Yapýþtýrma ve Hýtap, Adýyaman’ýn ünlü yemek türlerinden bazýlarýdýr. Ýl merkezinde yöresel yemeklerin bulunduðu lokantalar mevcuttur. Kahta ilçesindeki Baraj Gölü kýyýsýnda balýk yenebilir. Nemrut Daðý yolu üzerindeki konaklama ve kafeteryalarda yeme-içme olanaðý mevcuttur.
NE ALINIR?

Adýyaman’ýn kent merkezinde bulunan tarihi çarþý Oturakçý Pazarý’nda yöreye özgü halý, kilim, cicim, heybe gibi el sanatlarý ürünleri ile turistik eþyalar bulunabilir. Nemrut’taki turistik tesilerde satýlan Nemrut heykelleri, hediyelik olarak alýnabilecek eþyalardýr. Yine bu tesislerde, yörenin tarihinin anlatýldýðý çeþitli dillerdeki Nemrut rehber kitaplarý bulunabilir
YAPMADAN DÖNME

Nemrut Daðý’ný görmeden, güneþin doðuþunu ve batýþýný izlemeden,

Kommagene Uygarlýðý eserlerini görmeden,Cendere Köprüsünde Yüzmeden

Atatürk Barajý Kahta Sahilindeki lokantalardan balýk yemeden,

Adýyaman Müzesini gezmeden,

Yörede dokunan halý, kilim, cicim ve heybe ve Nemrut heykelleri almadan

…Dönmeyin.











<div>
___________________________________________________________________________
Sürekli Eþ deðiþtirenlerin Seri Katillerden Hiç Bi Farký Yok!!