GAZÝANTEP MÜZELERÝ



Gaziantep Ýli, tarihi coðrafya bakýmýndan Kuzey Suriye - Anadolu ve doðu-batý arasýnda kültürel, askerî ve ticarî yollarýn üzerinde ve kavþak noktasýnda yer almaktadýr. Tarihte çok deðiþik kültürlere tanýk olmuþ Gaziantep Ýli'nde 250'den fazla höyük bulunmaktadýr. Anadolu'nun en eski buluntularýndan biri Dülük Maðarasý'nda bulunmuþ olan taþ aletlerdir. Bunlarýn tarihi 600 bin yýl önceye Paleolitik Çaða uzanmaktadýr. Yöre Hurri, Hitit, Pers, Yunan, Roma, Bizans ve Ýslâm uygarlýðýnýn izlerini taþýmaktadýr. Yörede 30'u aþkýn arkeolojik kazý yapýlmýþtýr. Gaziantep Müzesi eserlerinin çoðunu bu kazýlar sayesinde elde etmiþtir. Müzede 65 binin üzerinde eser bulunmaktadýr.


Gaziantep Müze Müdürlüðü'ne baðlý olan müzeler þunlardýr: Arkeoloji Müzesi, Etnografya Müzesi ve Ýslahiye Ýlçesi'ndeki Yesemek Açýk Hava Müzesi. Ayrýca Müze Müdürlüðü denetiminde tek yapý bazýnda 693 taþýnmaz kültür varlýðý ile 221 adet sit alaný bulunmaktadýr. Nüvesi 1944 yýlýnda, öteden beri etraftan toplanmýþ bazý eserlerin bir araya getirilmesiyle Sabahat Göðüþ tarafýndan kurulmuþ olan Gaziantep Müzesi, önce Nuri Mehmet Paþa Camii'nde hizmet vermiþ, 1969 yýlýnda ise bugünkü binasýna taþýnmýþtýr. Arkeolojik bakýmdan çok zengin olan bölgenin potansiyeli sebebiyle müzenin geniþletilmesi ihtiyacý doðmuþtur. 1976 yýlýnda baþlatýlan ek salon çalýþmalarý halen sürmektedir. Bugünkü mevcut binada 5 adet salon bulunmaktadýr.


Gaziantep Müzesi'nde, müzeyi bir tarih deposu görünümünden kurtarmak ve izleyicide sempati uyandýrmak amacý ile sergilemede alýþýlmýþýn biraz dýþýna çýkýlarak yenilik sayýlabilecek denemeler yapýlmýþtýr.


II. YESEMEK HEYKEL ATÖLYESÝ

VE AÇIKHAVA MÜZESÝ



Gaziantep'in Ýslahiye Ýlçesi'nin Yesemek Köyü'nde yer almaktadýr. Karatepe olarak anýlan bir tepe üzerinde bazalt taþ ocaðý ve bu tepenin yamaçlarýnda bir heykel atölyesi bulunmaktadýr. Burasý ilk defa, Alman Doðu Araþtýrmalarý Kurumu adýna Zincirli Höyük'te kazý yapan Felix von Luschan tarafýndan görülerek bilim alemine tanýtýlmýþtýr. Burada 1958-1961 yýllarýnda Prof. Dr. Bahadýr Alkým tarafýndan kazý ve araþtýrmasý yapýlmýþ ve bir bilimsel yayýn neþredilmiþtir.


M.Ö. 2. binin ikinci yarýsý içinde bölge, Hitit hakimiyetine girdikten sonra bu taþ ocaðý faaliyete geçmiþ ve Hititler'le yeni bir fonksiyon kazanmýþtýr. Burada Hititli ustalarýn yaný sýra Hurri usta ve sanatkârlarýn da çalýþtýðý bilinmektedir. Bir ara faaliyeti zayýflayan atölyede, Geç Hitit krallýklarý döneminde M.Ö.9. yüzyýldan itibaren çalýþmalar tekrar yoðunlaþmýþ, bu ikinci dönemde özellikle Arami ve Asur sanatý aðýrlýk kazanmýþtýr. Diðer Önasya sanat unsurlarý gibi burada hakim olan sanatsal üslup da, oriantalizan üslup adýyla hemen sonralarý batýda geliþmeye baþlayan Ege kültürlerini etkilemiþ ve Klasik Dönemle doruk noktasýna ulaþan Yunan sanatýnýn adeta nüvesini oluþturmuþtur.


Atölyenin teknik iþleyiþi bilinmektedir. Yüzey kayasý düzlendikten ve blok sýnýrlarý belirlendikten sonra burada düzenli delikler veya kanallar açýlmakta, bu oyuklara kuru aðaçlar çakýlmaktadýr. Islaklýk sonucu geniþleyen aðaçlar kaya bloðunu çatlatarak yerinden koparmaktadýr. Elde edilen bazalt bloklar aðaç kýzaklarla yamaçtaki çalýþma alanýna indirilmekte ve alýnan sipariþe göre ustalar bloðu kabaca yontmakta, taslak haline getirmektedir. Bu taslaklarýn ince iþçilikleri ise, nakliye sýrasýnda zarar görmemesi için gittiði yerde yapýlmaktadýr. Buna dair bulunan tek bir örnek, Zincirli'den çýkarýlýp halen Gaziantep Müzesi'nde sergilenen sfenkstir. Devlet denetiminde büyük bir teþkilatla iþletildiði anlaþýlan bu taþ ocaðý ve heykel atölyesinde taslak iþçiliðinin bütün safhalarýný takip etmek mümkündür. Asurlular'ca faaliyetine son verildiði ve ustalarýnýn Asur'a götürüldüðü bilinen atölyede herþey olduðu gibi kalmýþ ve zaman donmuþ gibidir. Sanki biraz sonra öðle yemeði paydosu bitecek ve çalýnan bir baþlama düdüðü ile ustalar ve sanatkârlar tekrar iþlerinin baþýna döneceklerdir. Gaziantep Müzesi'nce yapýlan çalýþmalarla düzenlenen alanda halen 200'den fazla heykel taslaðý teþhir edilmektedir. Sfenksler, kapý aslanlarý, oturan aslanlar, kanatlý aslanlar, Amanos Daðlarý'ný temsil eden dað tanrýsý kabartmalarý, savaþ sahnesi kabartmalarý ve mimari parçalar kendi tabii ortamlarýnda sergilenmektedir.


Faaliyeti yaklaþýk 500 yýl devam etmiþ olan taþ ocaðý ve atölye, günümüze kadar gelmiþ halen tek örnek olmasý açýsýndan önemlidir.


ARKEOLOJÝ MÜZESÝ


Geçici Sergileme ve Nostalji Vitrinleri


Giriþteki ince uzun salonda, genellikle geçici veya periyodik olarak deðiþen konularý yansýtan sergileme yapýlmaktadýr. Resim ve karikatür meraklýlarýný müzeye çekmek için "arkeoloji" konulu bir karikatür sergisi, týp-eczacýlýk-kimya-kozmetik meraklýlarýna hitap eden "Antik Dönemde Týp Aletleri" konulu iki vitrin, arkeoloji ve müzeler dünyasýndaki son geliþmeleri içeren "Diðer Müzeler ve Arkeolojik Çalýþmalardan Haberler" baþlýklý bir pano ile çevredeki ören yerlerini tanýtan resimlerin sergilendiði üç adet blok pano yer almaktadýr. Bu salondaki önemli bir bölüm de "Nostalji Vitrinleri"dir. Burada ülkemiz müzelerinde ilk kez olmak üzere, 1864 yýlýnda bakýr plaka üzerine çekilmiþ ilk fotoðraflar ile 1910 yýlýndaki modellerden baþlayarak günümüze kadar gelen "Fotoðraf Makinelerinin Tarihi Geliþimi" isimli 120 parçalýk fotoðraf makineleri ve aksesuarlarý koleksiyonu sergilenmektedir. Ayrýca yüzyýlýmýzýn baþlarýna ait ülkemizden ve dünyanýn çeþitli þehirlerinden görüntülerin yer aldýðý "Kartpostallarla Eskilerden Günümüze" isimli sergi ile eski radyolar, gramofonlar, telefon-yazý makinesi-kollu dikiþ makinesi; eski saatler ve benzeri eþyalar sergilenmekte, izleyicilerin anýlarýyla yakýn geçmiþi yaþamalarý ve böylece müzeye yakýnlýk duymalarý amaçlanmaktadýr.


Kronolojik Salon


Bu salonda, Anadolu ve Gaziantep'teki antik yerleþim yerleri ve kazý merkezleri büyük panolardaki haritalarda tanýtýlmakta ve Gaziantep bölgesinin kronolojisi verilmektedir. Sergileme, birinci bölümde tabiat tarihi vitrini ile baþlamakta, özellikle Dülük ve Fýrat kenarý paleolitik taþ aletlerinin ve bunlarýn kullanýmýna yönelik didaktik materyallerin yer aldýðý vitrinlerle devam etmektedir. Kalkolitik ve Tunç Çaðlarýnýn çeþitli evrelerini yansýtan sergileme, Demir Çaðýndaki bir medeniyete - Urartu'ya - özgü vitrinlerle son bulmaktadýr. Ýkinci bölümde ise, Akamenid-Pers, Hellenistik ve Kommagene ile özellikle Roma Döneminden kesitler sunan vitrinler yer almaktadýr. Bu bölüm, Bizans ve Ýslâmî dönemlere ait süslü kaplarýn, çeþitli kandillerin sergilenmesi ile sona ermektedir. Salonda ayrýca, "Belkýs/Zeugma Kazýlarý" ve "Çaðlar Boyu Çocuk Oyuncaklarý" vitrinleri yer almaktadýr. Burada ayrýca, bir mamut iskeletine ait kemikler ile doldurulmuþ bir krokodil de sergilenmektedir.


Belkýs / Zeugma Salonu


Koridor þeklindeki ince uzun salonda, Belkýs kazýlarýndan elde edilen ve özellikle mezar heykeltraþlýðýný yansýtan heykel ve kabartmalar ile mozaik panolar yer almaktadýr. Mezar odalarýnýn önündeki teraslara ve koridorlara konulan ölülere ait heykel ve kabartmalarýn oluþturduðu mezar heykeltraþlýðý, Zeugma nekropolüne özgü bir özelliktir.


Sikke ve Küçük Buluntular Salonu


Yeni düzenlenmiþ olan bu salonda modern müzecilik anlayýþýyla, bir yanda tüm dönemleri içeren bronz insan ve hayvan heykelcikleri, kült eþyalarý, figürünler, damga ve silindir mühürler, süs iðneleri, bilezik; tork'lar, fibula'lar, yüzük taþlarý; Klasik Dönem kil mühür baskýlarý, altýn ve gümüþ ziynet eþyalarý sergilenmektedir. Diðer yanda ise, sikkenin basým ve devirlere göre belirlenen özelliklerini ve zaman içindeki deðerini belgeleyen bilgi panolarýna yer verilmekte; altýn-gümüþ ve bronz sikkeler ile Osmanlý Dönemi niþanlarý izleyiciye sunulmaktadýr.


Belkýs Salonu ile sergi salonunu birleþtiren koridordaki iki eski ahþap vitrinde ise, araþtýrmacý Sayýn Akten Köylüoðlu'nun aslýna uygun olarak eski ustalara bizzat yaptýrýp müzeye hediye ettiði "Eski Gaziantep'te Çocuk Oyuncaklarý" sergilenmektedir.


Sergi Salonu


Bu salonda, gene ülkemizde ilk kez olarak 60 panoyla izleyiciye sunulan "Roma Döneminde Bir Þehirde Kuruluþ Öyküsü" isimli çizgi-resimlerden oluþan bir sergi yer almaktadýr. Ayrýca, Kültür Bakanlýðý'nca yaptýrýlýp tanýtým amacýyla birçok ülkeye gönderilen "Türk Mimarlýk Eserleri" ve "Arkeolojik Kültür Varlýklarýmýz" ile "Yaðmalanan Anadolu" isimli büyük boy fotoðraflarýn küçültülmüþ boydaki kopyalarý da sergilenmektedir. Öte yandan "Atatürk ve Müzeler" isimli Türkçe-Ýngilizce yazý ve resimlerden oluþan sergi de ayrý bir köþede Cumhuriyet'imizin 75. yýlý nedeniyle ziyaretçilerin ilgisine sunulmaktadýr.


Müze Bahçesi


Müzenin ön bahçesinde, Hitit ve Geç Hitit Dönemi cenaze ziyafetlerini betimleyen bazalttan kabartmalý steller yer almakta; yan bahçesinde ise çoðunluðu Belkýs/Zeugma kökenli Roma Dönemi erkeðini simgeleyen kartal ve kadýný simgeleyen yün sepeti motifli mezar taþlarý sýralanmaktadýr. Ayrýca dört adet Roma Dönemi lahti de bahçeyi süslemektedir.


Yeni bina tamamlandýðýnda, özellikle bahçe teþhiri tamamen deðiþecektir. Yepyeni mozaik ve heykel salonlarýnda; "Gaziantep Kültürü" adýyla düzenlenecek dört adet büyük salonda, Gaziantep'in el sanatlarý, zenaatkârlar çarþýsý, ev ve konak yaþantýsý, Barak kültürü, hayat hikayeleri ve eserleri, Gaziantep'te yetiþen ünlü kiþiler, sözlü, yazýlý ve belgelerle modern müzecilik anlayýþý içinde ziyaretçiye sunulacaktýr.


Ýstasyon Caddesi No: 2

Tel : (0342) 231 11 71

Faks : (0342) 230 30 17


Pazartesi dýþýnda her gün 08.00-12.00/13.00-17.00 saatlerinde ziyarete açýktýr.