Anadolu Üniversitesi Karikatür Sanatýný Araþtýrma ve Uygulama Merkezi;


Bu Linki Görmeniz Ýçin SupersatForuma Uye Olmanýz Gerekmektedir.




Bu alanda kurulan ilk merkezdir. 5 Eylül 2002 tarihinde kurulmuþtur.



Merkez; öncelikle bir karikat? ?r müzesi kurmayý amaçlamýþ bu amaç 17 Aralýk 2004 tarihinde Anadolu Üniversitesi Eðitim Karikatürleri Müzesi'nin açýlmasýyla gerçekleþmiþtir. Anadolu Üniversitesi Rektörlüðü henüz Araþtýrma Merkezi ve Müze kurulmadan önce "Yeni Bir Yüzyýla Girerken Eðitim Sorunlarý" konulu uluslararasý bir karikatür sergisi düzenlemiþ, sergi 20-30 Kasým 2000 tarihleri arasýnda Kütüphane ve Dokümantasyon Merkezi salonlarýnda Eskiþehir’de, 7-28 Þubat 2001 tarihleri arasýnda Ýstanbul’da açýlmýþtýr. 34 ülkeden, 195 sanatçýnýn gönderdiði 500 e yakýn karikatür sanatçýlarýn izniyle arþive alýnmýþtýr. Bu sergi Ankara’da yapýlan Uluslararasý Karikatür Festivali ve Akþehir Uluslararasý Nasrettin Hoca Festivali’nde de yinelenmiþ böylelikle daha çok izleyicinin görmesi saðlanmýþtýr.



Merkez 2004 yýlýnda “E- Eðitim,E-Avrupa, E-Euro EEE”!” baþlýklý uluslararasý ikinci bir sergi daha düzenlemiþ bu sergiye 37 ülkeden 156 karikatürcü 620 eser göndermiþtir. Bu sergi 7 Nisan 2004 tarihinde Anadolu Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Merkezi’nde açýlmýþtýr. Serginin açýlýþýnda Ýstanbul’dan 16 Türk karikatürcü yurt dýþýndan da 2 karikatürcü hazýr bulunmuþlard? ?r. Bu sergi 2 Eylül 2004 tarihinde Eskiþehir Devlet Güzel Sanatlar Galerisi’nde tekrarlanmýþtýr.



Merkez, karikatür sanatýnýn yaygýnlaþmasý ve karikatür sanatçýlarýnýn desteklenmesi için çalýþmalar yapacak,Türk Karikatürü’ne önemli ivme kazandýran ve ülke sanatýný yurt dýþý nda baþarýyla temsil eden ”1950 Kuþaðý Karikatürcüleri’nin unutulmamasý için etkinlikler yapacaktýr.



Merkez, orijinal karikatürlerden oluþacak bir arþiv yapacak, basýnda çýkan karikatürleri sistematik bir þekilde toplayarak araþtýrma yapmak isteyenlerin hizmetine sunacaktýr. Merkez, yurtiçinde ve yurtdýþýnda yayýnlanmýþ kitaplarýn yer alacaðý bir kitaplýk kuracak, ilgilenenlerin yararlanmasýný saðlayacaktýr.



Merkez, üniversite iç erisinde çeþitli birimlerin düzenleyeceði sempozyum, kongre, kültür haftasý, festival gibi etkinliklere sergilerle destek verecektir. Bu desteðin kapsamý sadece üniversite sý nýrlarý içinde kalmayacak kent içindeki, hatta Türkiye’de ihtiyaç duyulan tüm kurumlarý içine alacak þekilde geniþletilecektir. Merkez, fakültelerin ilgili bö lümlerindeki öðrencilerin araþtýrma çalýþmalarýný destekleyecek ve bunlarý yayýnlamak için olanaklar arayacaktýr. Türkiye’de hiç denilecek kadar az araþtýrýlmýþ bir alan olan karikatür sanatýnýn diðer ülkelerdeki gibi araþtýrýlmasý teþvik edilecektir.





Kuruluþ Gerekçesi



Karikatür tarihi Paleolitik Çað’a kadar götürülebilir. Ancak bug? ?nkü anlamýyla ortaya çýkan karikatürlerin baþlangýcýný 17. yüzyýl olarak ifade etmek olasýdýr. Önceleri sadece kiþilerin portreleriyle ilgilenirken daha sonra olaylarý, sosyal konularý ele almýþ ve bu geliþmeler sýrasýnda çizgi anlayý þý ve teknik açýsýndan da deðiþimler göstermiþtir. Baský makinasýnýn geliþimine parelel olarak karikatür daha da yaygýnlaþmýþtýr. Karikatür gazetelerle, dergilerle, sergilerle hedef kitlesine ulaþmaya çalýþýrken, daha sonra TV ye girmiþ, bilgisayara girmiþ internet aðý ile yepyeni bir iletiþim olanaðýna kavuþ muþtur.



“Karikatür; insanlarýn, varlýklarýn, olaylarýn hatta duygu ve düþüncelerin doðala ters düþen, olaðanla çeliþen, gülünç yanlarýný yakalayýp bunlarý kimi zaman da yazýyla desteklenmiþ abartýlý ç izimlerle bir gülmece anlatýmýna dönüþtürme sanatýdýr.?



Karikatür bir tek kare ile görsel anlatým aracý iken, bant karikatürler kullanýlmaya baþlanmýþ, çizgi öykü, çizgi roman gibi çeþitlenmeler ortaya ? ?ýkmýþtýr. Karikatürün altýn çaðý 20. yüzyýldýr. Bu dönemde karikatürün sýkça kullanýldýðý bir baþka alan da sinema olmuþtur. Çizgi ? ?ykülerin hareketlendirilmesiyle kýsa ve uzun metrajlý filmler yapýlmaktadýr. Bilgisayar kullanýmý ile çizgi film çalýþmalarýnda hem görüntü zenginlið inden yararlanýlmakta hem de zaman ve emek tasarrufu yapýlmaktadýr.



Tüm bu geliþmelerle karikatür ne yapmak istiyor? Elbette basýnýn birincil iþlevi olan “haber vermek” anlamýnda karikatür de haber vermek istiyor. Bu haber verme karikatürün kendi kurgusu, kendi anlayýþý çerçevesinde ve kendi üslubu ile oluþturuluyor. Siyasal, sosyal, kültürel, ekonomik, sanatsal, felsefi, edebi ve psikolojik aktüaliteyle ilgilenen karikatür bunu okuyucuya iletiyorsa kuþkusuz bu bir haberdir.



Karikatür sanatý, özellikle gazete karikatürü gündelik politika ile ilgilenmiþ ve ilgisini sürdürmektedir. Bir bakýma çizgiyle tutulmuþ “günlük tarih” olarak ta deðerlendirilmektedir. Bu hem ülkemizde hem de Batý’da böyle süregelmektedir. Gazete karikatürleri kronolojik olarak izlendið inde ülkenin tarihini, siyasal ve sosyal yaþamdaki deðiþimlerini, toplumsal aksaklýk ve aykýrýlýklarýný gözlemek olasýdýr.



Karikatür, ders kitaplarý nda bir eðitim aracý olarak kullanýlabilmektedir. Uzaktan öðretim yöntemiyle ders iþ lemede anlaþýlmayý kolaylaþtýran öge olarak yazýlar, þemalar ve grafiklerin yaný sýra karikatürden de yararlanýlmaktadýr.



Karikatür bir grafik sanatý, bir görsel iletiþim sanatýdýr. O yüzden semantik ve estetik olarak incelenmelidir. Semantik yaný düþünce ve içeriði temsil eder, estetik yaný ise gö rsel iletinin sanatsal yanýný oluþturur. Buradan yola çýkýlarak karikatürün hem sanat tarihinde, hem de düþünce tarihinde yeri olduðu rahatlýkla söylenebilir. Ünlü Türk karikatürcüsü Ali Ulvi ERSOY; karikatürcünün, özellikle günlük gazete karikatürcüsünün estetik yönünü geliþtirirken “ekonomi, bilim, politika, felsefe, tarih ve edebiyat konularýnda bol kitap okumalý ki karikatürünü çizerken bütün bu alanlara baþvurma olasýlýðý hep vardýr” demiþtir.



Karikatür; sosyal bir gösterge, bir yansýtýcýdýr. Psikoloji ile yaký ndan ilgilidir. Bir kiþiliðin, bir sosyal sýnýfýn, bir rolün belirgin çizgilerini açýða çýkarmak hem karikatürcünün, hem psikologun görevidir. Öyleyse karikatür sanatý ile psikoloji bilimi arasýnda önemli bir bað vardýr.



Ýkinci dünya savaþýndan sonra önemli bir çýkýþ yapan modern karikatür, günümüzde etkisini yitirmeye mi baþlýyor” Hem güzel sanatlar içerisinde, hem basýn- yayýn kapsamýnda anýlan, tarih, sosyoloji, psikoloji bilimi alanlarýnda araþtýrma gereksinimi duyulan karikatür, Batý’da incelenirken Türkiye’de neler oluyor” Tüm bunlarýn sanatsal ve bilimsel yönden deðerlendirilmesi için bir araþtýrma merkezi kurulmalýdýr. Bu merkez Türkiye’de ilk ve tek karikatür araþtýrma merkezi olacaktýr.






1. Merkezle ilgili ü niversitemizde halen faaliyet gösteren bölümler ve bu bölümlerde uygulanmakta olan lisans ve / veya lisansüstü programlar:



a) Güzel Sanatlar Fakültesi içinde;

Grafik Bölümü

Çizgifilm Bölümü

Resim Bölümü

b) Ýletiþim Fakültesi içinde;



Basým veYayýmcýlýk Bölümü

Reklamcýlýk ve Halkla Ýliþkiler Bölümü

Sinema-TV Bölümü



c) Edebiyat Fakültesi içinde;



Sanat Tarihi Bölümü

Sosyoloji Bölümü

Tarih Bölümü



d) Eðitim Fakültesi iç inde;



Güzel Sanatlar Eðitimi Bölümü



e) Sosyal Bilimler Enstitüsü içinde;



Sanat Tarihi Anabilim Dalý

Sosyoloji Anabilim Dalý

Çizgifilm Anasanat Dalý

Grafik Anasanat Dalý

Resim Anasanat Dalý

Sinema-TV Anabilim Dalý

Basým Yayýmcýlýk Anabilim Dalý

Ýletiþim Sanatlarý Anabilim Dalý



f) Güzel Sanatlar Enstitüsü.




2. Merkez faaliyetlerinin bu bölümlerde uygulanan programlara ve araþ týrmalara saðlayacaðý akademik destek:



1. Maddede belirtilen bölümler ve anasanat/anabilim dallarýnda yýllardan beri eðitim öðretim faaliyetleri yürütü lmektedir. Merkezde yapýlacak çalýþmalar, kurulacak arþiv ve toplanacak dokü manlar sözkonusu eðitim-öðretim faaliyetleri için destek anlamýný taþýyacakt? ?r.



3. Merkezin, bu bölümlerde yürütülen programlarýn amaçladý ðý mesleklere yönelik hazýrlayýcý ve destekleyici katkýlarý:



Merkezin ana konusu; “mizah” kavramýdýr. Mizah; içerisinde eleþtiri taþýyan, sorunlarý güleryüzle irdeleyen ve yaratýcýlýðý gerektiren bir sanat dalýdýr. Öncelikle hoþgörülü olmayý prensip edinir. Ýnsanlara hoþg? ?rü kazandýrmak, olaylarý kavgadan uzak hoþgörü ile analiz etmek önemli bir katký olarak düþünülmelidir.



4. Merkez faaliyetlerinin bu bölümlerde yürütülen programlarýn uygulama boyutuna yapacaðý katký:



Böl? ?mlerde ders disiplini içerisinde hazýrlanan çizgi***** grafik, karikatür gibi uygulamalý çalýþmalarýn merkez bünyesinde daha özgürce gerçekleþtirilmesi, programlý olarak sergilenmesi, üniversite içinde kalan bu uygulamalarýn kent halkýna da sunulmasý merkezin amaçlarý arasýndadýr.



5. Merkez faaliyetlerinin bu bölümlerde halen yürütülmekte olan programlardan ve araþtýrmalardan nasýl farklýlaþacaðý:



1.Maddede merkezi ilgilendiren bölümlerin oldukça fazla olduðu dikkatleri çekmektedir. Bu bölümlerle doðrudan ya da dolaylý olarak ilgi kurulan karikatür sanatý söz konusu bölümlerde özel ilgi duyacak kiþilere yard? ?mcý olmayý planlamaktadýr. Karikatür konusu grafik sanatçýsý ve ç izgifilmcinin mesleði ile içiçe, doðrudan iliþkilidir. Gazetecilik mesleðini seçen kimseler, gazete ve dergilerin ayrýlmaz bir ögesi olan karikatürle ilgili olmak zorundadýrlar. Reklam sektöründe özellikle reklam grafiði ile karikatürün önemli baðlantýlarý vardýr. Günlük gazetelerde ard arda izlenen karikatürler, bir tarihçiye, bir sosyologa ya da psikologa önemli ipuçlarý veren belgeler durumundadýr. Hangi alanda olursa olsun çalýþma yapan bir eðitimci bile eðitim faaliyetlerini karikatürlerle desteklerse, anlat? ?mýn etkisi deðiþecektir.



6. Merkez faaliyetlerinin özelde üniversiteye, genelde ise topluma yapabileceði katký:

a) Karikatür Müzesi: Türk ve dünya karikatürlerinden seçme eserleri sergileyerek, izleyicilerin bakýþ açýþ ýný, sanatsal



beðenisini, hoþgörü anlayýþýný geliþtirmek,



b) 20. yüzyýlda Türk karikatürüne altýn ç að yaþatan "1950 Kuþaðý Karikatürcüleri" nin unutulmamasýný sað lamak,



c) Karikatür arþivi ve karikatür kitaplýðý oluþ turarak araþtýrmacýlarýn ve ilgililerin hizmetine sunmak,



d) Üniversitelerde ve sivil toplum örgütlerinde yapýlacak festival, sempozyum, kongre, kü ltür haftasý gibi



etkinliklere katkýda bulunmak,



e) Merkezin faaliyet alanýyla paralel iþler yapan yurtiçi ve yurtdýþý kurumlarla iþbirliði içerisine girmek, ortaklaþa



projeler ü retmek,



f) Karikatür sanatýyla ilgilenmek isteyen kiþilere yönelik eðitim çalýþmalarý yapmak,



g) Gündemdeki konularla ilgi sergiler, yarýþmalar düzenleyerek izleyicileri aydýnlatma görevi yapmak,



h) Bilimsel ve sanatsal etkinlikler düzenleyerek bunlara halkýn da katýlmasý ný saðlamak.




Prof. Atila ÖZER