Ýnfertilite (kýsýrlýk) sorunu yaþayan aileler saðlýklý bir bebeðe sahip olabilmek için büyük bir mücadele vermektedirler. Çiftlerin çocuk sahibi olmalarýný engelleyen sebeplerden kurtulmak için atmalarý gereken en önemli adým, problemin ne olduðu konusunda mümkün olduðunca fazla bilgilenmektir. Bunun için çiftler öncelikle bu durumu iyice araþtýrmalý ve kendileri hakkýnda yeterince bilgiye sahip olmalýdýrlar. Ferti-Jin Kadýn Saðlýðý ve Yardýmcý Üreme Teknikleri Merkezi Klinik Direktörü Kadýn Hastalýklarý ve Doðum Uzmaný Op.Dr. Seval Taþdemir, Mynet okurlarý için yazdý.

Kýsýrlýk sorunu çoðu zaman baskýlar ve çeþitli çekinceler nedeniyle arkadaþ yada aile çevresiyle rahatça paylaþýlamaz. Son yýllarda kýsýrlýk sorunu yaþayan çiftlerin sosyal hayatýn içerisinde karþýlaþtýðý sýkýntýlar açýsýndan oldukça fazla yol kat edilmiþ olmasýna raðmen maalesef hala birçok çevrede kýsýrlýk bir tabu olarak görülüyor.

Son dönem yapýlan araþtýrmalarýn ortaya çýkardýðý sonuçlara göre her altý çiftten biri infertilite sorununu yaþýyor. Peki çevremizde bu kadar sýk karþýlaþtýðýmýz infertilite (kýsýrlýk) tam olarak nedir?

Genç bir kadýnýn düzenli cinsel iliþkide bulunduðu taktirde gebe kalma þansý %20'dir. Korunmayan çiftlerin bir çoðu ilk 6 ay içinde hamile kalýr. Basit olarak kýsýrlýk bir yýl süresince çiftin herhangi bir doðum kontrol yöntemi kullanmamasýna raðmen gebeliðin elde edilememesi durumudur. Çiftlerde infertilite erkek, kadýn veya her ikisindeki problemlere baðlý olabilir. Ýnfertil çiftlerin %30'u erkeðe baðlý, %30'u kadýna baðlý nedenlerden dolayý çocuk sahibi olamamaktadýr. Çiftlerin %40'ýnda ise infertilite eþlerin her ikisindeki problemlere baðlýdýr. Erkek eþte sperm sayýsýnýn, hareketliliðinin yada normal yapýdaki spermlerin azalmasý ve menide hiç sperm olmamasý infertilite nedenleridir. Ayrýca iktidarsýzlýk ve geriye boþalma da infertiliteye yol açabilir. Kadýn eþte ise yumurtlamanýn olmamasý, endometriozis (karýn içine kanamalar yapan bir hastalýk), Fallop tüplerinin týkalý olmasý ve rahimde myomlarýn bulunmasý infertilite nedenidir.

Çiftlerde kýsýrlýk problemiyle karþýlaþma oraný sürekli olarak artýþ göstermektedir. Deðiþen hayat þartlarý, evlilik yaþýnýn yükselmesi ve çiftlerin geç çocuk sahibi olma isteði sorunun yaygýnlaþmasýnýn nedenlerindendir. Kadýnlarýn ileri yaþlarda anne olma isteði ve erkekte sperm kalitesinin düþmesi kýsýrlýk artýþýnýn en önemli sebeplerindendir. Modern hayata baðlý olarak deðiþen yaþam tarzý, beslenme alýþkanlýklarý, sigara ve alkol kullanýmý, teknolojik geliþmeler, stres, iþ ve çalýþma çevresi sperm kalitesinin düþmesinin genel nedenleri olarak sýralanabilir. Þehir merkezlerinin yaný sýra kýrsal kesimde de ayný sorunla karþýlaþýlmaktadýr. Tarýmsal ilaçlamalarda kimyasallarýn fazla kullanýlmaya baþlanmasý burada kýrsal bölgelerde yaþayan insanlarý olumsuz yönde etkilemektedir.

Stresin Üreme Saðlýðýna Etkileri

Stresin kadýn ve erkek infertilitesi üzerindeli etkisi azýmsanmayacak kadar fazladýr. Üreme hormonlarýný salgýlayan hipofiz bezi duygusal deðiþikliklere ve strese son derece duyarlý olduðundan stres kadýnlarda adet düzenini bozar. Kýsa süren duygusal deðiþiklikler ve stres geçici problemlere de neden olur. Daha uzun süreli stres üreme hormonlarýnýn dengesini bozar. Bu durum da stresin artmasýna neden olduðundan sürekli bir kýsýr döngü oluþur.

Yapýlan deðiþik çalýþmalarda stresin gebe kalabilmeyi zorlaþtýrdýðý gösterilmiþtir. Kadýnlarda depresyon ve anksiyete, kalp hastalýklarýna ve yeme bozukluklarýna yol açmanýn yanýnda üreme saðlýðýný da olumsuz etkiler. Stres kurtulmak için destek gruplarýna katýlan kadýnlarda gebelik oranlarýnýn arttýðý saptanmýþtýr.

Kýsýrlýk tedavisi gören bazý çiftlerin psikolojik olarak etkilenerek strese girdikleri belirlenmiþtir. Stres bu tedavilerin baþarýsýný olumsuz etkiler. Bazý çiftler sýkýntý ve kabuslardan yakýnýr, bu çiftler genellikle kýsýrlýk ve tedavisi hakkýnda konuþmaktan kaçar. Tedavi sýrasýnda etkilenen çiftlerin doðumdan sonra bebeði benimsemesinde de problemler görülebilir. Durumunuzu ve tedavinizi konuþmak sizi rahatsýz ediyorsa bu durumu hekiminizle paylaþýn. Hekiminiz sizi rahatlatabilecek önerilerde bulunacaktýr.

Yaþantýnýzda sizi strese sokan nedenlerin belirlenmesi stresten kurtulmak için atýlacak ilk adýmdýr. Çalýþma yaþamýnýz ile ilgili problemler, aile bireyleri ile olan problemler, yalnýzlýk, baþarýsýz olma kaygýsý, suçluluk duygusu, fazla rekabet ve cinsel hayatýnýzdaki problemler strese neden olur. Çoðu zaman kontrol edebileceðiniz ve çözüm bulabileceðiniz sýkýntýlar birikerek sizi strese sokar. Kendinize biraz daha fazla zaman ayýrmak, zevk aldýðýnýz uðraþlara zaman ayýrmak, ýlýk banyo ve masaj alýnabilecek basit önlemlerdir.

Streste olduðunuzun fakýnda mýsýnýz?

Günlük hayatýn yoðunluðunda gergin ve yorgun hatta mutsuz olmak bir süre sonra yaþantýnýzýn doðal bir parçasý haline gelebilir. Birçok çift hekime baþvurana dek ne kadar gergin ve stresli olduklarýný fark etmezler.

Ne kadar streslisiniz?

- Kendinizi sürekli yorgun hissediyor musunuz?

- Uykuya dalmakta güçlük çekiyor musunuz?

- Sýk sýk baþýnýz aðrýyor mu?

- Adetleriniz düzensiz mi?

- Sýk sýk vajinal enfeksiyon ve uçuk enfeksiyonu geçiriyor musunuz?

- Ýþ arkadaþlarýnýza ve ailenize gösterdiðiniz tolerans azalýyor mu?

Bu sorulardan bir veya birkaçýna evet cevabýný vermeniz streste olabileceðinizi gösterir.

Stresten kurtulabilirsiniz;

Düzenli beslenme, hafif egzersiz, yeteri kadar dinlenmek ve sizi rahatlatan zevk aldýðýnýz uðraþlara vakit ayýrmanýz stresin fiziksel bulgularýný ve üreme saðlýðýnýza olan olumsuz etkilerini ortadan kaldýrabilir. Depresyon tanýsý ile ilaç tedavisi gerektiðinde infertilite tedavisine ara verilmesi ve depresyon tedavisi bittikten sonra yeniden baþlanmasý uygun olur.