9- Namaz'da Fâtiha'nın Okunması İle İlgili Sahih Görüş:


Bu görüşlerden sahih olanı Şafiî'nin, Ahmed'in ve Mâlik'in diğer görüşü*dür. (Yani) Fâtiha'nın her bir rek'atte ve genel olarak herkes için muayyen olarak okunması gerektiğidir. Çünkü Peygamber Efendimiz şöyle buyurmuş*tur: "Fâtihatü'l-Kitabı okumayan kimsenin namazı olmaz." Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir. "Her kim Um-mu'1-Kur'ân'ı okumaksızın bir namaz kılacak olursa, onun kıldığı bu namaz eksiktir" sözü ve bunu üç defa tekrarlamasıdır. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
Ebu Hureyre de der ki: Rasulullah (s.a) bana şu şekilde nida etmemi emir buyurdu: "(En az) Fatiha sûresi okunmadıkça namaz olmaz ve daha fazlası okunur." Bunu Ebu Davud rivayet etmiştir. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
Nasıl ki bir rek'atteki bir secde veya bir rükû öteki rek'attekinin yerini tut*muyorsa, bir rek'atteki okuyuş da ötekindeki okuyuşun yerini tutmaz. Abdullah b. Avn, Eyyub es-Sahtiyani, Ebu Sevr ve bundan başka Şafiî mezhe*bi mensubu olan alimler ile Davud b. Ali (ez-Zahirî) de bu görüştedir. Ben*zeri bir görüş Evzaî'den de rivayet edilmiştir, Mekhul de bu kanaattedir.
Ömer b. el-Hattab, Abdullah b. Abbas, Ebu Hureyre, Ubey b. Kab, Ebu Eyyub el-Ensari, Abdullah b. Amr b. el-As, Ubade b. es-Samit, Ebu Said el-Hudrî, Osman b. Ebi'l-Âs, Havvat b. Cübeyr'in de şöyle dedikleri rivayet edil*miştir: Fâtihatü'l-Kitabsız namaz olmaz. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir. Aynı zamanda bu hem İbn Ömer'in hem de Evzaî mezhebinin meşhur olan görüşüdür. İşte bu konuda bütün bu ashab-ı kirama uymak gerekir, onlar örnek alınmalıdır. Bunların hepsi her rek'atte Fâtiha'nın okunmasını farz kabul etmektedirler.
İmam Ebu Abdullah Muhammed b. Yezid b. Mâce el-Kazvini, Sünen'in-de bu konudaki görüş ayrılıklarını ortadan kaldıracak ve her türlü ihtimali izale edecek bir rivayet kaydederek şöyle demektedir: Bize Ebu Kureyb an*lattı, bize Muhammed b. Fudayl anlattı. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir. Bize Suveyd b. Said anlattı, bi*ze Ali b. Mushir anlattı, hepsi Ebu Süfyan es-Sa'di'den, o Ebu Nadra'dan, o Ebu Said el-Hudrî'den rivayetle dediler ki: Rasulullah (s.a) şöyle buyurdu: "Her bir rek'atte elhamdülillah (Fatiha sûresi) ile bir başka sûre okumayanın -ister farz olsun ister başka bir namaz olsun- namazı olmaz." Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
Müslim'in Sahih'inde Ebu Hureyre'den namazın nasıl kılınacağını öğret*tiği kimseye: "Ve bunu namazının tümünde yap" dediği ifadesi yer almakta*dır. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir. Sözkonusu bu hadis-i şerif ileride gelecektir.
Yine bu konudaki delillerden bir tanesi de Ebu Davud'un Nafi b. Mahmud b. er-Rabi el-Ensari'den şöyle dediğine dair rivayetidir: Ubade b. es-Samit'in sabah namazını kıldırmak üzere gelmesi gecikince müezzin Ebu Nuaym ikamet getirdi ve cemaate namaz kıldırdı. Bu arada Ubade b. es-Samit gel*di, beraberinde ben de vardım. Ebu Nuaym'ın arkasında safa durduk. Ebu Nu*aym açıktan Kur'ân okumakta idi. Ubade Fatiha'yi okumaya başladı. Nama*zı bitirince Ubade b. es-Samit'e şöyle dedim: Ebu Nuaym açıktan okuduğu halde senin Fatiha sûresini okuduğunu duydum. O: Evet dedi. Rasulullah (s.a) açıktan Kur'ân okunan namazların birisini bize kıldırmakta iken Kur'ân okumasında biraz güçlük çekti. Namazı bitirince bize doğru yüzünü çevire*rek şöyle dedi: Ben açıktan okuduğum vakit sizler Kur'ân okuyor musunuz? Kimimiz: Evet biz bu işi yapıyoruz, deyince Hz.Peygamber şöyle buyurdu: "Hayır. Ben de Kur'ân hususunda ne oluyor ki benimle çekişiliyor, dedim.
Ben Kur'ân okuduğum takdirde -Ummu'l-Kur'ân (Fatiha sûresi) dışında Kur'ân'dan birşey okumayınız." Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
İşte bu rivayet, imama uyanın okuyuşu ile ilgili açık bir nastır. Bunu Ebu İsa et-Tirmizî, Muhammed b. İshak'tan bu manada rivayet etmiş olup "hasen bir hadistir" demiştir. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir. İmamın arkasında Kur'ân okumak hususunda Pey*gamber (s.a)'ın ashabından ve tabiinden ilim adamlarının çoğunluğunun uy*gulaması bu hadis-i şerife göredir. Aynı zamanda bu Mâlik b. Enes'in, İbnü'l-Mubarek'in, eş-Şafiî'nin, Ahmed ve İshak'ın görüşüdür. Bunların hepsi ima*mın arkasında Kur'ân okunacağı görüşündedirler. Yine bunu Darakutni de rivayet etmiş ve: Bu hasen bir isnad olup hadisin senedindeki bütün rical (ra-viler) sika (güvenilir) ravilerdir demiştir. Ayrıca Mahmud b. er-Rebi'in, İlya (Beytü'l-Makdis) de yerleşen bir kimse olduğunu, Ebu Nuaym'ın da Beytü'l-Makdis'de ezan okuyan ilk kişi olduğunu zikretti. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
Ebu Muhammed Abdulhak der ki: Nafi b. Mahmud'u ne Buharı Tarih'in-de ne de İbn Ebi Hatim zikretmiştir. Buharı ve Müslim ondan herhangi bir ri*vayette bulunmamışlardır. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir. Ebu Ömer onun hakkında: Meçhuldür demiştir. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
Darakutni de Yezid b. Serik'ten şöyle dediğini nakletmektedir: Ben Ömer'e imamın arkasında Kur'ân okumaya dair soru sordum da bana oku*mayı emretti. Ben: İmam sen dahi olsan da mı? diye sordum, o da: Ben da*hi olsam dedi. Ben: Açıktan okusan da mı diye sordum, o: Açıktan okusam dahi dedi. Darakutni der ki: Bu sahih bir isnattır. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
Yine Cabir b.Abdullah'ın şöyle dediği rivayet edilmektedir: Rasulullah (s.a) şöyle buyurdu: "İmam teminat altına alan kimsedir. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir. O ne yaparsa siz de öyle yapınız." Ebu Hatim der ki: Bu, imam arkasında Kur'ân okumanın ge*rektiğini ileri süren kimseler için uygun bir delildir. Ebu Hureyre de: "Ben kimi zaman imamın arkasında olurum" diyen el-Farisi'ye buna uygun fetva vermiş ve daha sonra yüce Allah'ın (kudsi hadisteki) şu buyruğunu delil gös*termişti: "Ben namazı benim ile kulum arasında ikiye böldüm. Yarısı benim*dir, yarısı kulumundur ve kuluma istediği verilecektir." Ayrıca Rasulullah (s.a) da şöyle buyurmuştur: "Okuyunuz. Kul der ki: Hamd alemlerin Rabbi olan Allah'a mahsustur..." Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.

10- İmamın Arkasında Kur'ân Okunmaz Diyenlerin Delilleri:


Öncekilerin delil gösterdikleri Hz. Peygamber'in: "Ve (imam) okuduğunda siz de susup dinleyiniz" hadisini Müslim, Ebu Musa el-Eş'ari'den rivayet etmiştir. Cerir'in Süleyman'dan, onun da Katâde'den rivayet etmiş olduğu: "Ve (imam) okuduğunda susup dinleyiniz" fazlalığı ile ilgili olarak Darakutni şun*ları söylemektedir: Bu fazlalık da Süleyman et-Teymi'nin Katâde yoluyla yap*tığı rivayette Süleyman'a uyan olmamış ve Katâde'den hadis belleyenler bu konuda ona muhalefet ederek bu fazlalığı zikretmemişlerdir. Bunlar arasın*da Şu'be, Hişam, Said b. Ebi Aruba, Hemmam, Ebu Avane, Ma'mer, Adiyy b. Ebi Umare de vardır. Darakutni der ki: Bunların icma ile (bu fazlalığı riva*yet etmemeleri) Süleyman'ın bu konuda vehme kapıldığını göstermektedir. Ayrıca Abdullah b. Amir Katâde'den et-Teymi'ye mütabaatte (ona uygun ri*vayette) bulunduğuna dair bir rivayet gelmiştir. Fakat bu (Abdullah b. Amir) pek kuvvetli bir ravi değildir. el-Kattan ondan rivayet almayı terketmiştir. Yi*ne bu fazlalığı Ebu Davud Ebu Hureyre'den gelen yolla kaydetmiş ve şöyle demiştir: Şu.- "Okuduğu vakit susup dinleyiniz" fazlalığı mahfuz değildir. (Gü*venilir raviler tarafından bellenilmiş değildir). Ebu Muhammed Abdulhak'ın zikrettiğine göre Müslim, Ebu Hureyre'den gelen bu hadis-i şerifi sahih ka*bul etmiş ve şöyle demiştir: Bu hadis bana göre sahihtir. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
Derim ki: Müslim'in bunu sahih kabul ettiğini gösteren delillerden birisi de -ravilerin üzerinde icma etmemiş olmasına rağmen- Ebu Musa'dan gelen rivayet yoluyla bu fazlalığı kitabına almış olmasıdır. Yine İmam Ahmed b. Hanbel ve İbnu'l-Münzir de bunun sahih olduğunu kabul etmiştir. Şanı yüce Al*lah'ın: "Ve Kur'ân okunduğu zaman onu dinleyin ve susun." (el-A'raf, 7/204) buyruğu Mekke'de nazil olmuştur. Namazda konuşmanın haram kılınması ise, -Zeyd b. Erkam'ın da söylediği gibi- Medine'de nazil olduğundan dolayı bu onların lehlerine bir delil olamaz. Çünkü orada kastedilen -Said b. el-Müsey-yeb'in de dediği gibi- müşriklerdir. Darakutni'nin Ebu Hureyre'den rivaye*tine göre bu âyet-i kerime Rasulullah (s.a)'ın arkasında namaz kılınırken se*si yükseltmek hakkında nazil olmuştur. Ayrıca Darakutni der ki: Abdullah b. Amir ravi olarak zayıftır. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
Hz. Peygamber'in: "Bana ne oluyor ki Kur'ân hususunda benimle çekişi*liyor?" buyruğuna gelince; bunu Mâlik İbn Şihab'tan, o İbn Ukeyme el-Ley-si'den rivayet etmiştir. Bunun adı İmam Mâlik'in, söylediğine göre Amr'dır, başkası da Âmir demektedir. Yezid, Umare veya Ammar olduğu da söylen*miştir. Künyesi Ebu'l Velid'dir. 101 yılında doksanyedi yaşında iken vefat et*miştir. ez-Zühri ondan sadece bir hadis-i şerifi rivayet etmiştir. Sika bir ra-vidir. Ondan Muhammed b. Amr ve başkaları da rivayette bulunmuştur. Hadisinde anlatılmak istenen şudur: Ben açıktan okuduğum zaman siz de açıktan okumayınız. Çünkü bu münazaa (anlaşmazlık) bir çekişme ve bir karışıklıktır. O bakımdan siz içinizden okuyunuz. Bunun böyle olduğunu Uba-de'nin rivayet ettiği hadis ile Ömer el-Faruk'un verdiği fetva ve her iki ha*disi de rivayet eden Ebu Hureyre'nin rivayeti beyan etmektedir. Eğer Hz. Pey-gamber'in: "Ne oluyor ki Kur'ân-ı Kerim'de benimle münazaa olunuyor?" ha*disinden her türlü okumanın yasaklığı manası çıkabilseydi buna muhalif fet*va vermesi mümkün olmazdı. ez-Zühri'nin İbn Ukeyme'nin rivayet ettiği ha*dis ile ilgili olarak söyledikleri de şunlardır: Ashab-ı kiram Rasulullah (s.a)'dan bu sözlerini işitince Rasulullah (s.a)'ın açıktan okuduğu namazlar*da Kur'ân okumaktan vazgeçtiler, şeklindeki sözleriyle kastettiği önceden de açıkladığımız gibi, Fatiha sûresini okumaktır. Başarımız Allah iledir.
Hz. Peygamber'in: "Her kimin imamı varsa, imamın kıraati onun için kı*raattir" hadisine gelince, zayıf bir hadistir. Bunu el-Hasen b. Umare müsned olarak rivayet etmiştir. Ancak el-Hasen metruk bir ravidir. Ebu Hanife ise Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir. zayıf bir ravidir. Her ikisi de bunu Musa b. Ebî Aişe'den o Abdullah b. Şed-dad'dan, o Cabir'den rivayet etmişlerdir. Darakutni de bu hadisi rivayet edip şöyle demiştir: Bunu Süfyan es-Sevri, Şu'be, İsrail b. Yunus, Şerik, Ebu Halid ed-Dalani, Ebu'l-Ahvas, Süfyan b. Uyeyne, Cerir b. Abdulhamid ve başkaları Musa b. Ebi Aişe'den o, Abdillalı b. Şeddad'dan mürsel olarak Peygamber (s.a)'den rivayet etmişlerdir ki doğru rivayet şekli budur. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
Hz. Cabir'in: "Her kim Fatiha sûresini okumaksızın namaz kılacak olur*sa, o imam arkasında olması hali müstesna namaz kılmış olmaz" Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir. sözle*rini İmam Mâlik Vehb b. Keysan'dan, o da Cabir'den Hz. Cabir'in sözü ola*rak rivayet etmiştir. İbn Abdi'1-Berr der ki: Ayrıca bunu tefsir sahibi Yahya b. Sellam Mâlik'ten, o Ebu Nuaym'dan o Vehb b. Keysan'dan, o Cabir'den o Pey*gamber (s.a)'den rivayet etmiştir. Ancak doğrusu Muvatta'da olduğu gibi Ca-bir'e mevkufen rivayet edilmesidir. Bu mevkuf rivayetin fıkhi inceliklerinden bir tanesi de Fatihanın okunmadığı rek'atin iptal edilmesidir. Ayrıca bu İb-nü'1-Kasım'ın kabul ettiği görüşün doğruluğunu da ortaya koymaktadır. Bu*nu da (Fâtiha'nın okunmadığı) rek'atin sayılamayacağı, başka bir rek'atin esas kabul edileceği ve Fâtiha'nın okunmadığı bir rek'atin namaz kılan tarafın*dan sayılamayacağı hususunda İmam Mâlik'ten rivayet etmiştir. Yine bu ri*vayette şöyle bir fıkhı incelik de vardır: İmamın kıraati namaz kıldırdığı kim*seler için de kıraattir. Bu Hz. Cabir'in kabul ettiği görüştür, fakat bu husus*ta ona başkaları muhalefet etmiştir. Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.