UPS nedir?
UPS ; elektrik yükünün ( elektrik ile çalýþan tüm cihazlar ) baðlý bulunduðu þebekede meydana gelen veya gelebilecek olasý gerilim dalgalanmalarý ( çöküntüler, yükselmeler, ani deðiþikler ), harmonikler, kýsa veya uzun süreli kesintiler v.b. durumlarda yükü bu deðiþimlerden koruyan ve yükün saðlýklý ve kesintisiz çalýþmasýný saðlayan elektronik cihazlardýr.
Ýngilizce ve Türkçe olarak aþaðýdaki þekillerde anýlýr.
UPS : Uninterruptible Power Supply
KGK : Kesintisiz Güç Kaynaðý
UPS modelleri nelerdir?
UPS'ler yapýlarý itibariyle; Statik UPS ve Dinamik UPS olmak üzere ikiye ayrýlýrlar.
Statik UPS'ler de çalýþma þekillerine göre;
OnLine UPS,
Line Interactive UPS,
Off Line UPS olmak üzere üçe ayrýlýrlar.
Tüm modeller aþaðýda detaylý olarak açýklanmýþtýr.
UPS niçin kullanýlýr?
UPS elektrik ile çalýþan hassas cihazlarýmýzýn kesintisiz ve saðlýklý çalýþmasýný saðlamak için kullanýlýr. En doðru seçim, maliyeti yüksek olmasýna raðmen OnLine UPS kullanmaktýr.
Ancak; düþük maliyet ile çözüm düþünüldüðünde, elektriksel risk olasýlýðý küçük olan yerlerde ( 1 veya 2 PC baðlanacak ofis ortamlarý, ev içi kullanýmlarda, hassas olmayan elektriksel cihazlarýn beslenmesinde vs.) Line Interactive UPS modelleri de tercih edilebilir...
Statik UPS nedir?
Statik UPS tanýmý içine giren farklý çalýþma prensiplerinin tamamýnda, genel olarak üç ortak temel unsurdan söz etmek mümkündür. Bunlar; þebekeden saðlanan AC enerjiyi doðrultarak akü grubuna ve eviricilere aktaran doðrultucu, akü grubundan ve doðrultucudan alýnan DC enerjiyi tekrar AC enerjiye evirerek yüklere aktaran evirici ve bu iþlemler için gerekli DC enerjiyi depolamak için kullanýlan akü grubu'dur.
Þebekeden çalýþma anýnda AC/DC ve DC/AC dönüþümü yaparlar ve kesinti halinde çýkýþý akü grubundan beslerler. OnLine UPS, Line Interactive UPS ve Off Line UPS olarak üç ayrý tip Statik UPS vardýr. Off Line tipi UPS’ler genellikle küçük güçlerde üretilirler. Çünkü þebekedeki elektrik kesintisi durumunda UPS'in yükü akü grubuna aktarmasý sýrasýnda yüksek güçlerde sorunlar yaþanabilir. OnLine UPS modellerinde böyle bir durum söz konusu deðildir. Çünkü yük sürekli olarak AC/DC/AC dönüþümü yapýlarak beslenmektedir. Þebeke kesintilerinde herhangi bir kesinti yoktur. Bu yüzden OnLine UPS sistemleri yüksek güçlerde sorunsuzca kullanýlabilir.
Statik UPS’lerde yapýsal nedenlerle ortaya çýkan, þebekeye yönelik harmonik salýnýmlar ve giriþ güç faktörüne yönelik olumsuz etkiler, yeni nesil UPS’lerde azaltýlmýþtýr. Bu amaçla, özellikle büyük güçlerdeki yeni nesil UPS’lerde 12 Darbeli Doðrultucular, ve Giriþ Harmonik Filtreleri ön plana çýkmýþ, ayrýca PFC (Power Factor Correction) devrelerinin kullanýmý yaygýnlaþmýþtýr.
Akü grubunun þarj yönetiminde ise akülere zarar vermemek için akým sýnýrlama, yüksek gerilim korumasý, ortam sýcaklýðý ve akülerin özel çalýþma karakteristiklerinden faydalanýlarak akülerin kullaným ömürleri arttýrýlabilir. Statik UPS’lerde, yükleri aküler üzerinden beslemek ve bu amaçla AC çýkýþ gerilimi üretmek için kullanýlan evirici kýsmý, dinamik UPS’lerden farklý olarak, her zaman statik teknolojiye dayalýdýr. Özellikle OnLine UPS sistemlerinde güncelliðini koruyan PWM (Puls Width Modulation), AC sinüs çýkýþ elde etmek için en yaygýn yöntem olarak kullanýlýr.
IGBT kontrol tekniklerindeki son geliþmeler sayesinde, günümüzde %100 dengesiz yükler için çýkýþ faz kaymalarý, gerilim deðiþim oranlarý asgariye indirgenmiþ olan statik eviriciler kullanýlmaya baþlanmýþ ve bu tür ayrýntýlarda avantajlý konumda olan dinamik eviricilerle rekabet edebilecek düzeyde, yüksek güçlü statik UPS’ler ortaya çýkmýþtýr.
Statik UPS’leri oluþturan bu temel kýsýmlara ek olarak, diðer tüm UPS’ler için de geçerli olan, kontrol paneli ve kontrol yazýlýmlarý da, hem UPS’lerin teknolojik düzeylerini ortaya koyan, hem de kullanýcýyla doðrudan ilgili olan unsurlardýr. Özellikle OnLine UPS’ler açýsýndan önemli diðer unsurlar ise; yükü þebekeye aktarmaya yarayan Statik ByPass Anahtarý, giriþ, çýkýþ ve DC bara filtreleri olarak sýralanabilir.
@mehmetkarahanlý@
Yer imleri