Bu yazýmýzda bilgisayar ve birçok elektronik cihaz için beyin vazifesi gören, veri akýþýný saðlayan iþlemci hakkýnda bilgi verilmiþtir. Þuan birçok iþlemci çeþidi bulunmaktadýr. Eðer kullandýðýnýz cihaza en uygun iþlemciyi seçmek istiyorsanýz, iþlemcinin ne iþe yaradýðýný ve nasýl çalýþtýðýný öðrenmeli, bunun için de yazýmýzý okumalýsýnýz.



Bilgisayarýn birimlerinin çalýþmasýný ve bu birimler arasýndaki veri (data) akýþýný kontrol eden, veri iþleme (verilerin deðerlendirilip yeni veriler üretilmesi) görevlerini yerine getiren elektronik aygýtlara iþlemci denir. Ýþlemci için bir bilgisayarýn beynidir ifadesini kullanmak doðru olacaktýr.

Bilgisayardaki iþlemci týpký bir insandaki beyin gibi, hangi bilginin nerede olduðunu bilir, gerekli iþlemleri gerçekleþtirir ve gerekli yerlere göndermektedir.

Bilgisayar üzerinde yapýlan her iþlem ve hareket iþlemcinin bilgisi dahilindedir. Ýþlemci mekanik parçasý bulunmayan entegre devrelerdir. Günümüzde piyasada birçok çeþitte iþlemci bulunmaktadýr. Aslýnda iþlemciler sadece bilgisayarda bulunan donanýmlar deðildir. Bulaþýk makinesi, çamaþýr makinesi, televizyon, fabrikalardaki otomatik makine ve cihazlar gibi daha birçok elektronik alette iþlemciler bulunmaktadýr. Nasýl ki insan beyni tüm organlarý sinir sistemi vasýtasýyla yönetiyorsa, bu elektronik aletlerde de iþlemci ayný görevi yapmaktadýr.

Ýþlemci Nedir?



Ayný zamanda Central Process yani merkezi iþlem birimi anlamýna gelir. iþlemci için bilgisayarýn beynidir diyebiliriz. Bilgisayar üzerinde yapýlan bütün hareketler muhakkak iþlemciye uðramaktadýr. Klavyenin bir tuþuna basmak, fareyi hareket ettirmek birebir iþlemcide gerçekleþir. Ýþlemciler ana depolama ve giriþ çýkýþ iþlemleri ile birlikte bilgisayarlarýn veri iþleyen ve yazýlým komutlarýný gerçekleþtiren bölümdür. Merkezi iþlem birimi aritmetik ve mantýksal iþlem yapma yeteneðine sahiptir. Ýlk iþlemciler belli iþlemleri ve çoðu zamanda yalnýzca tek bir iþlemi gerçekleþtirmek için üretilmiþtir.

1970’lerde mikroiþlemcilerin üretilmesiyle iþlemcinin kullaným alanlarý da geniþlemiþtir. Bu sayede þuan kullanýlan otomobiller, cep telefonlarý, bilgisayarlar ve daha birçok üründe bu iþlemcilerden kullanýlmaktadýr. Mikroiþlemcilerden de biraz bahsedecek olursak; yapýsýnda milyonlarca transistör denilen yarý iletken malzeme bulunmaktadýr. Elektrik sinyalleri bu transistörlerden geçer ve toplama, çýkarma, çarpma ve bölme gibi temel matematiksel iþlemlere dönüþtürülür. Bu iþlemleri yapan bölüme de ALU (Arithmetic Logic Unit) denilmektedir.

Ýþlemci Nasýl Çalýþýr?



Merkezi iþlem birimi aritmetik ve mantýksal iþlem yapma yeteneðine sahiptir. Giriþ ve çýkýþ birimleri arasýnda verilen yazýlým ile uygun çalýþmayý saðlar. Merkezi iþlem birimi makine dili denilen düþük seviyeli kodlama sistemi ile çalýþmaktadýr. Bu kodlama sistemi bilgisayarýn algýlayabileceði iþlem kodlarýndan oluþmaktadýr. Bir mikroiþlemcinin algýlayabileceði kodlarýn tamamýna o iþlemcinin komut kümesi denilmektedir. Ýþlemciler, mekanik parçasý bulunmayan entegre devrelerdir. Ýçlerinde milyonlarca transistör bulunur ve ne kadar çok transistör içerirlerse o kadar hýzlý çalýþmaktadýrlar. Isý problemleri nedeniyle de bir iþlemci kullanýlan trönsistör sayýsýný artýrmak için istenilen boyutta yapýlamaz. Ancak çok daha küçük transistörleri, birbirleri arasýndaki devrelerin aralýðýný da küçülterek uygun bir iþlemci kalýba sýðdýrmak mümkündür.

Günümüzde çoðu iþlemci 0,25 mikron olarak üretilmektedir. Bu mikron rakamý ne kadar aþaðý düþerse iþlemcilerin hýzlarý da o derece artmaktadýr. Her bilgisayar içinde komutlarýn düzenli bir þekilde yerine getirilebilmesi için iþlemlerini yerine getirme hýzýný belirleyen ve çeþitli donaným aygýtlarý arasýnda senkronizasyonu saðlayan dahili bir saat bulunur. Ýþlemci her bir komutu belirli bir saat döngüsünde yerine getirir. Saat hýzlýysa iþlemci de daha fazla komutu yerine getirir. 1 MHZ saniye 1 milyon saat döngüsüne karþýlýk gelmektedir. Yani 400 MHZ’lik bir iþlemci saniyede 400 milyon döngü yapabilmektedir.

Ýþlemci Ne Ýþe Yarar?



Merkezi iþlem birimi yani iþlemci bilgisayarlarýn beyni niteliðindeki en önemli bileþendir. Bilgisayarda yapýlmak istenen bütün hareketler ve iþlevler iþlemci sayesinde olmaktadýr. Diðer aygýtlardan gelen verileri matematiksel iþlemler yardýmý ile iþler, sonuca ulaþýr ve sonucu gerekli yerlere gönderir. Tüm bu iþlemler bir saniyeden bile az zamanda gerçekleþir. Konunun daha iyi anlaþýlabilmesi için örnek verecek olursak; 2 ve 3 sayýlarýný topla komutu verildiðinde iþlemcinin aritmetik merkezini devreye sokarak, bu iþlemi gerçekleþtirir ve sonucu sizlere aktarýr. MP3 dosyalarý özel bir yöntemle kodlanmýþ dosyalardýr. Bu dosyalarý da açar, iþler ve gerekli veriyi ses kartýna iletir. Böylelikle sizler müzik sesini duymuþ olursunuz. Kýsacasý hesaplama ya da karar verilmesi gereken her komutta iþlemci devreye girer, hesaplama iþlemlerinde ”aritmetik” karar verilmesi gereken iþlemlerde de ”mantýk” ünitesi devreye girer. Yani verilen komuta göre hareket ederek istenilen sonucu ortaya koymaktadýr.

Mikroiþlemciler açma kapama anahtarý gibi çalýþan milyonlarca transistörden oluþur. Bu anahtarlarýnýn programlanma durumuna göre elektrik sinyalleri bunlarýn üzerinden akmaktadýr. Ýþte bu sinyaller bilgisayarýn yaptýðý bütün matematiksel iþlemlere indirebilmesini de saðlamaktadýr. Ayrýca iþlemci en basit sayma sistemi olan ikilik düzen yani 0 ve 1 sayýlarýný kullanmaktadýr.


Kaynak: Bu Linki Görmeniz Ýçin SupersatForuma Uye Olmanýz Gerekmektedir.