MARDÝN (ÝHA) - Güneydoðu Anadolu Bölgesi baþta olmak üzere Türkiye'nin her yerinde saðlýk hizmetlerinin saðlýksýz bir þekilde tüketildiðini belirten uzmanlar, birçok vatandaþýn saðlýk hizmetlerini nereden, ne þekilde alacaðýna, uygulamalarda nelere dikkat edeceðine dost, akraba, komþu tavsiyesi ve dogmatik bilgilerle gerçekleþtirdiklerini ifade etti.

Güneydoðu Anadolu Bölgesi'nde yaþayan vatandaþlarýn saðlýk hizmetleri hakkýnda gerekli bilgilere sahip olmadýklarýný söyleyen Mardin Kadýn ve Çocuk Hastalýklarý Hastanesi'nde görevli uzman Dr. Adem Özden, görev yaptýðý 10 yýl içerisinde saðlýk hizmetlerini yerine getirirken karþýlaþtýðý dogmatik bilgiler ve hatalar hakkýnda bilgi verdi. "Saðlýk hizmetinin günlük yaþamda tükettiðimiz birçok hizmetin arasýnda en önemlisidir" diyen Dr. Özden, "Saðlýk hizmetlerinden faydalanan birer tüketici olan hastalar, 'saðlýk hizmetini' alýrken nelere dikkat ediyorlar ve nelere inanýyorlar. Kuaföre giderken, dýþarýda yemeðe çýkarken, market alýþ veriþinde veya bir elbise diktirirken seçimlerde birçok objektif kriter sýralanabilmektedir. 'Saðlýk hizmetini nereden, ne þekilde alacaðýnýza, uygulamalarda nelere dikkat edeceðinize nasýl karar veriyorsunuz?' þeklinde bir soru karþýsýnda çoðu zaman dost, akraba, komþu tavsiyesi ve dogmatik bilgiler dýþýnda pek bir þey söylenemez. Bunun sonucunda, saðlýk ocaðýndan alýnacak bir hizmet için fakülte hastanesine baþvurulabilmekte, aslýnda cildiye doktoru tarafýndan tedavi edilmesi gereken bir hasta, kadýn doðum uzmanlarý arasýnda mekik dokuyabilmekte veya basit bir istirahat ile þifa bulabilecek hasta, onlarca tablet ilaç yutup midesini bozabilmektedir. Geri dönüþü olmayan zararlara maruz kalmamak için bu konularda bilinçlenmeli ve tercihler ona göre yapýlmalýdýr" dedi.

Bölgede vatandaþlarýn saðlýk hizmetlerini tüketirken yapýlan hatalar hakkýnda bilgi veren Dr. Özden, hizmet alýnacak saðlýk biriminin genelde yanlýþ seçildiðini, hastalarýn önemli bir kýsmýnýn birinci basamak saðlýk kuruluþlarýnda (saðlýk ocaklarýnda) teþhis ve tedavilerini yaptýrabilecekken, gereksiz yere ikinci basamak saðlýk kuruluþlarýnda (devlet hastanelerinde) yýðýlmalara yol açtýðýný söyledi. "Ýyi doktordur" denilerek böbrek taþý tedavisi için dahiliye uzmanýna gitmek gibi yanlýþ branþtan saðlýk hizmetini almak amacýyla çabalayanlarýn da yanlýþ bir uygulamanýn içinde olduðunu kaydeden Dr. Özden, bölgede yaþanan diðer bir yanlýþýn ise 'Çok ilaç yazan doktor, iyi doktordur' ve 'Çok ilaç almak, çabuk iyileþtirir' inanýþlarýnýn olduðunu ifade etti.

Hastayý memnun etme çabasý ve promosyon baskýsý altýnda kalabilen bazý hekimlerin bu beklentiyi karþýladýðýný ileri süren Dr. Özden, "Sosyal güvenlik kurumlarýnýn ayaktan tedavi reçetelerinde en fazla dört ilaca izin vermesi ve ilaçtan katký payý alýnmasý, son yýllarda bu soruna bir nebze çözüm getirmiþtir. Yine de kuralmýþ gibi çoðu reçetede dört kalem ilaç görmek, bu anlayýþýn deðiþmediðinin göstergesidir. Bunun sonucunda, devletin trilyonlarca kaybý ve gereksiz yere kullanýlan yýðýnla ilaç sorunu, halen devam etmektedir" diye konuþtu. Özellikle kýrsaldan gelen hastalarýn, iðne tedavisinin çabuk iyileþtirdiðine ve pahalý ilacýn daha etkili olduðuna inandýklarýný dile getiren Dr. Özden, "Sadece ülkemizde deðil, birçok ülkede ilaç endüstrisinin baskýsý altýnda olan saðlýk sektörüne, antibiyotikler baþta olmak üzere birçok ilaç arz edilmektedir. Çeþitli kampanyalarla piyasaya sürülen bu daha pahalý ilaçlarýn saðladýðý fayda, aslýnda çok daha ucuz ve uzun süredir bilinen ilaçlarla saðlanabilmektedir" þeklinde konuþtu.

Dr. Özden, saðlýk hizmetlerinin tüketilmesinde yaþanan diðer hatalar hakkýnda ise þu bilgileri verdi:

- Serum her derde devadýr: Serum genelde aðýzdan sývý alamayan veya vücutta aþýrý olan sývý kaybýný aðýzdan tamamlayamayan hastalara verilen bir tedavidir. Nadiren ilaç vermek veya kandaki birtakým maddelerin dengesini saðlayabilmek için de verilir. Ancak bölgemizde özellikle de çocuk hastalarýn tedavisinde gerekli gereksiz oldukça sýk baþvurulan bir tedavidir. Hatta öyle ki, hastalar bazen kendi kafalarýna göre eczanelerden serum alýp herhangi bir hastalýk için serum taktýrabilmektedirler. Hele hele serum B vitamini içeren ilaçlarla renklendirilmiþse bu serumun her derde deva geldiði gibi yaygýn ve yanlýþ bir kaný vardýr.

- Doktora danýþmadan eczaneden þikayete göre ilaç almak: Çoðu zaman yarardan çok zararý olan bu davranýþla sýkça karþýlaþýlmaktadýr. Örneðin; mide aðrýsý için aðrý
kesici alan bir hasta, mide kanamasýna kadar varan kötü duruma sebebiyet verebilmektedir.

Þikayetler hafifler hafiflemez ilaçlarý kesmek: Birçok hasta þikayetleri ortadan kalktýðýnda tamamen iyileþtiði zannýyla ilaçlarýný kesmektedir. Oysaki, o hastalýk halen vücutta aktif olabilmektedir. Bu nedenle, tam bir iyileþme için hekimlerin önerdiði sürede ilaçlar kullanýlmalýdýr.

- Geliþigüzel vitamin ve mineral kullanmak: Özellikle gazetelerin saðlýk köþelerindeki yönlendirmelerle, vitaminler bir nevi hayat kurtarýcý olarak sunulmaktadýr. Hatta nerdeyse her þikayete, hastalýða ve yaþlanmaya iyi gelen bir vitamin bulunmuþ gibidir. Ülkemiz gibi her türlü sebze ve meyvenin bolca bulunduðu ve beslenme probleminin genelde bulunmadýðý bir tarým ülkesinde çok özel durumlar dýþýnda vitamin kullanýmý gerekmemektedir. Ama buna raðmen hastalardan sýkça duyduðumuz cümlelerden biri 'Antibiyotiðin yanýnda bir vitamin verin de bana aðýr gelmesin'dir.

- Büyük merkezin doktoru daha iyidir: Hastalarýn gözünde Mardin'in doktoru Kýzýltepe'nin doktorundan, Diyarbakýr'ýn doktoru Mardin'in doktorundan, Ankara'nýn doktoru Diyarbakýr'ýn doktorundan daha iyidir gibi bir düþünce azýmsanmayacak düzeydedir. Aslýnda ayný fakültelerden ayný eðitimle mezun olan hekimler, Türkiye'nin çeþitli illerine daðýlmaktadýr. Bu nedenle, kendi yerleþim biriminde hizmet alabilecek hastalar bazen kilometrelerce uzaða gidebilmektedir.

- Þikayetimi söylemeyeyim, doktor bilsin derdimi: Doktorlarýn teþhisinde hastalardan alýnan bilgilerin önemli yeri vardýr. Ancak bazen hastalarýn aðzýný býçak açmaz. 'Madem doktordur, o bilsin derdimi' diyen hasta, þikayetlerini veya daha önce aldýðý teþhisleri saklar.