Kanserleþme olasýlýðý oldukça düþük olmasý nedeniyle "iyi huylu" olarak kabul edilmesine raðmen miyomlar, kadýnlarýn korkulu rüyasý. Jinemed Saðlýk Merkezleri Yönetim Kurulu Baþkaný Prof. Dr. Teksen Çamlýbel, Miyomu Mynet okurlarý için yazdý.

Miyomlar özellikle hamilelik yaþayan anne adaylarýnda daha sýk görülür. Hamilelik döneminde yapýlan ültrason muayenelerinde her 100 kadýndan dördünce miyoma rastlanýr. Peki, "iyi huylu" olarak bilinen miyomlar karþýsýnda ne yapmak gerekir?

Miyom, bir hastalýk mýdýr?

Miyomlar, rahimden kaynaklanan ve kanser olmayan iyi huylu tümörlerdir. Rahim bir kas kütlesidir ve bu kas dokusundan çýkan tümörlere miyom adýný vermekteyiz. Rahimde bu kas kütlesi tabiat tarafýndan doðum esnasýnda kasýlýp, çocuðu rahimden dýþarý atmak için gereklidir.

Kimlerde miyom vardýr?

Miyomlar kadýn hastalýklarýnýn en sýk olanlarýndan biridir. Tahminlere göre bütün kadýnlarýn yüzde 20'sinde ve 35 yaþ üstü kadýnlarýn yüzde 40'ýnda miyom bulunmaktadýr. Bunlarýn büyük çoðunluðunda hastanýn hiçbir þikâyeti yoktur ve sadece elle muayenede veya ültrason muayenesinde ortaya çýkarlar.

Miyomlar, nasýl karþýmýza çýkar?

Miyomlar rahimden çýktýklarý zaman ya rahmin dýþýna doðru büyürler veya rahmin duvarýnýn içinde kalýrlar yahut da rahmin içine yani adet olunan, kanayan rahim içi boþluðuna doðru büyürler. Bu miyom tiplerinden rahmin dýþýna doðru büyüyeni genellikle pek þikâyet vermez ancak çok büyük olduklarý zaman anlaþýlabilirler. Rahmin içine doðru büyüyenler ise çok küçükken dahi adet kanama düzensizlikleri yaratarak hastayý uyarýrlar. Rahim duvarý içinde kalanlar ise adet esnasýnda þiddetli aðrýlara yol açabilirler.

Miyomlarýn ne gibi belirtileri vardýr?

Miyomlarda idrar torbasýna baský olabilir ve idrar sýklýðý þikâyeti olabilir. En sýk rastlanýlan þikâyet ise adet kanamalarýnýn artmasý ve uzamasýdýr. Ýki adet arasý fazladan kanamalar genellikle miyomlarda pek görülmez. Miyomlarýn yarattýðý bu kronik uzayan adet kanamalarýndan dolayý genellikle hastalarda kansýzlýk durumu mevcuttur. Miyomlar ayrýca kasýk aðrýlarý, iliþki sýrasýnda aðrý, adet sýrasýnda aðrý ve devamlý bel ve ön bölge aðrýsý gibi þikâyetlere de yol açabilirler. Ama yine unutulmamalýdýr ki miyomlarýn yaklaþýk yüzde 50'sinin çoðunda hastanýn hiçbir þikâyeti yoktur ve tesadüfen bulunurlar.

Miyom tanýsý nasýl konur?

Miyomlarýn kesin bir oluþum nedeni yoktur. Ama genellikle aileseldirler yani miyomu olan bir kadýnýn annesinde, kardeþinde veya anneannesinde miyom olma þansý yüksektir. Miyomlar genellikle iyi huylu tümörler demiþtik. Nadiren hýzla büyüyen ve aðrý uyandýran bazý miyomlarda kanserleþme riski fazla görülmüþtür. Ama bütün miyomlarý düþünürsek miyomlardan kanser olma þansý yüzde 5'in daha altýndadýr ve bu yüzden miyomlara yaklaþým genellikle bunlarýn kanserle ilgisi yokmuþ gibidir.

Miyomun büyümesi mümkün mü?

Miyomlarýn büyümesi kadýnlýk hormonu diye adlandýrdýðýmýz östrojenlerle birlikte olur. Yani vücutta östrojenin arttýðý durumlarda örneðin tüp bebek tedavilerinde veya gebeliklerde miyomlar büyür, östrojenin azaldýðý durumlarda da örneðin menopoz sonrasý küçülür ve büyümeleri durur. Bu yüzden miyomlu hastalara genellikle östrojen içeren tedaviler verilmemektedir.

Gebelerde miyoma rastlanýrsa nasýl bir yol izleniyor?

Gebe hasta doktora ilk defa gittiðinde bir miyom bulunursa miyomun yeri, büyüklüðü ve geçmiþte yaptýðý þikâyetlerle ilgili olarak gebeliðin devam edip, etmemesine karar verilir. Miyomlar gebelikte büyüyebilirler ve bu büyüme özel bazý durumlarda aþýrý hale gelerek, miyomun içindeki dokularýn ölmesine yol açabilir.

Miyom büyümüþ ise bu durum gebe için riskli mi?

Evet, hýzlý büyüyen miyom, kan damarlarý besleyememektedir. Bu durum ayný kalpteki kalp krizi aðrýsý gibi rahimde de aðrý yaratabilir ve hastalar zaman zaman böyle þiddetli aðrýlarla gebelik esnasýnda hastaneye baþvurabilirler. Miyomun dejenerasyonu (bozulmasý) diye adlandýrdýðýmýz bu olayda genellikle týbbi yaklaþýmla çözmek mümkündür. Nadiren gebelik sýrasýnda ameliyat gerekir ki bu durumda da erken doðum ve düþük riski ameliyattan dolayý artmýþtýr. Bunun için gebelikte miyomlara mümkün olduðu kadar dokunulmamalýdýr ve takip edilmelidir.

Her gebede miyom belirtileri ayný mýdýr?

Gebelikte miyomlarýn yüzde 80'inde bir deðiþim gözlenmez. Bu anlattýðýmýz þikâyetler yüzde10'undan daha az bir grupta oluþur. Bunun için bir gebede miyom görüldüðü zaman hiçbir þikâyet yokken gebeliði sonlandýrmak gerekli deðildir.

Miyom, kýsýrlýða neden olur mu?

Miyomlarla kýsýrlýk arasýnda bir baðlantý sürekli olarak tartýþýlmaktadýr. Biz tüp bebek uzmanlarý olarak bu konuda özellikle çok geniþ araþtýrma ve çalýþmalar yapmýþ bulunmaktayýz. Günümüzde varýlan nokta þudur ki: “Miyomlar genellikle kýsýrlýða neden olmazlar.” Ancak miyomlar, rahmin bebeðin büyüyeceði iç boþluðunun þeklini deðiþtirecek bir haldeyse ve hastada da çocuk sahibi olamama sorunu varsa bu tarz miyomlarýn rahmin içine aþaðýdan girilerek, ‘operatif histereskopi' denilen bir yöntemle kesilip, alýnmalarý gebelik þansýný arttýrmakta, düþük þansýný azalmaktadýr. Bu durum özellikle tüp bebek yaptýrmak isteyen hastalarda önemlidir ve bu hastalarda rahmin içine doðru büyüyen miyomlarýn alýnmasý bir kural haline gelmiþtir.

Miyomun alýnmasý þart mýdýr?

Rahim duvarýnýn içinde olan veya rahim dýþýna doðru büyüyenlerde, miyomun boyu 5 cm'in üzerinde ise yine bu miyomlarýn alýnmasý önerilmektedir. Fakat dediðimiz gibi bu durum ancak çocuk sahibi olmakta zorluk çeken yani infertilite (kýsýrlýk) dediðimiz olgular için geçerlidir.

Miyomlarýn, küçülme ya da kaybolma ihtimali var mý?

Miyomlarýn östrojenlerle büyüdüðünü söylemiþtik. Dolayýsýyla östrojenin az olduðu menopoz sonrasý yýllarda miyomlar küçülmekte ve artýk bir sorun teþkil etmemektedirler. Bunun için menopoza çok az kalmýþ insanlardaki miyomlarda þikâyet olsa dahi bir süre bekleyerek menopozun gelmesini beklemek ve ondan sonra bunun küçülmesini izlemek daha doðru bir yaklaþým olarak görülmektedir.

Miyomun tedavisi nedir?

Daha önce de belirttiðim gibi miyomlarýn yüzde 50'sinin çoðunda bir þikâyet yoktur. Kýsýrlýk, þiddetli adet kanamasý, uzayan adet kanamalarý, idrar sýklýðý veya kasýk aðrýlarý yoksa hiçbir þey yapmamýza gerek yoktur ve bunlarý 6 ayda bir takip etmemiz yeterlidir.

Kimler için miyom ameliyatý zorunludur?

Premenopoz dediðimiz yýllarda büyümekte olan miyomlarda çoðu kez menopoza ulaþamadan hastanýn þikâyetleri ve kanamalarý çok arttýðý için ameliyat gerekli olmaktadýr. Ama miyomlarýn büyüklüðü 7–8 cm'e geldiði zaman ise hiçbir þikâyet vermeseler de alýnmalarýnda fayda vardýr. Ayrýca hýzlý büyüyen miyomlarda nadir de olsa kanserleþme riski olduðu için bunlarýn da alýnmasýna sýcak bakmaktayýz.

Bunun dýþýnda kýsýrlýk sorunu olanlarda rahmin içine doðru büyüyen miyomlarýn alýnmasý ve 5 cm üzerindeki miyomlarýn da çýkartýlmasýnda fayda görülmektedir.

Miyom, rahimde bir ya da daha fazla mýdýr?

Miyomlar genellikle birden çok olur ve miyom ameliyatý esnasýnda hekimin bunlarý tek tek almasý uzun, zor ve kanamalý bir iþ olmakla birlikte tabiî ki rahmin korunmasý gereken durumlarda yapýlmalýdýr. Ben kendi pratiðimde ayný hastadan 40 tane miyom çýkarttýðýmý bilirim. Dolayýsýyla menopoz öncesi yýllarda ki hastalarýn miyomlarýnda genellikle sadece miyomlarýn alýnmasý yeterli bir tedavidir. Ama ailesel bir sorun olan miyomlarýn alýnmasý durumunda gelecekte tekrar yeni miyomlarýn çýkma þansýnýn ve hastanýn bu yüzden ameliyat olma þansýnýn da yüzde 20'lerde olduðunu belirtmekte fayda vardýr.

Bazý durumlarda rahmin alýnmasý da gerekiyor mu?

Bu konuda bazen son kararýn hastaya býrakýlmasýný tavsiye ederim. Bazý hastalar rahimlerinin alýnmasýný tercih etmekte yeni ameliyat ihtimallerini göze almak istememektedirler. Ama hasta ailesini tamamlamýþ ve menopoza da az seneler kalmýþsa miyomlarýn deðil de rahminin alýnmasý daha doðru bir yaklaþým olarak görülmektedir. Menopoz sonrasý miyomlarda ise herhangi bir deðiþme yoksa ameliyat gerekli deðildir.