Baþarý, yaratýcýlýk, üretme gibi kavramlarla, kendimizi çevremize ifade edebildiðimiz yer olan iþ ortamýmýz ve oradaki mutluluðumuz hiç þüphesiz ki, sosyal iliþkilerimiz ve kendi iç huzurumuz açýsýndan yadsýnamayacak büyüklükte önem taþýr. Mutsuz çalýþanlar, çalýþma yaþamýnýn baþýndan beri varolmuþlardýr, ne var ki çalýþanlarý mutsuzluða iten nedenlerin araþtýrýlmasý gerekliliði, ancak son yýllarda fark edilebilmiþtir. Çünkü mutsuz ve maðdur çalýþanlarýn kronik endiþeleri, örgüt bütününü etkisi altýna alarak, örgütsel saðlýðý tehdit eden bir unsur olarak kendini göstermeye baþlamýþtýr. Mobbing, en genel tanýmý ile, duygusal saldýrý ile yýldýrma çabasýdýr. Psikolojik taciz veya þiddetin soyut biçimi olarak da tanýmlanabilir ve kalýcý psikosomatik (fiziksel yýpranmaya kadar varabilen) etkiler býrakabilmesi yönü ile somut þiddetten çok daha tehlikelidir. Mobbing'de baþlýca amaç, hedef olan kiþiyi pasifize etmektir ve en önemli özelliði, kasýtlý ve sistematik bir þekilde, olaya deðil kiþiye yapýlýyor olmasýdýr.

MOBBING MAÐDURU ADAYI MISINIZ?

Ýþlerine olan baðlarý güçlü, zeki, yaratýcý, takdir kazanan üstün performanslý kiþiler, yýldýrma eylemine en fazla maruz kalan kiþilerdir. Baþarýsýz ve güvensiz kiþilerin duyduðu aþýrý iktidar açlýðý ile, kendi eksik yönlerini kapatmaya çalýþma çabalarý, mobbing sürecinde ilk tetikleyici etkendir. Örgütte uzun yýllardýr çalýþýyor olmak veya yönetici konumunda bulunmak neticesinde, ayrýcalýklý hak sahibi olduðuna inanan, özel muamele görme beklentisi içinde bulunan narsist kiþiler, sorunlu kiþiliklerini saklamak amacýyla diðerlerinin manevi geliþimini önleyecek þekilde güç kullanma eðiliminde bulunurlar.

UYSALLARI HEDEF ALIYORLAR

Hedef alýnan kiþiler, genellikle uysal kiþilikli, huzuru bozacak durumlardan kaçýnan, içlerine kapanýk olan ortak bir karakter yapýsý çizerler. Ýþte bu durum, mobbing uygulayýcýlarýnýn iþlerini daha da kolaylaþtýrýr ve yýldýrma eylemine zemin hazýrlar. Bu sebepler dýþýnda, sert çizgilerle ayrýlmýþ olan hiyerarþik yapý, kurumun sorunlarý çözme yeteneðinin zayýflýðý, þikayet yönetimine gereken önemin verilmemesi, profesyonelce davranamayan yöneticiler mobbing'in doðmasýna neden olan diðer sebeplerden sadece birkaç tanesidir. Mobbing, hedef alýnan kiþinin çalýþmasýný, herhangi bir þekilde sabote etme çabalarý ile baþlar. Bunlar, dedikodu, itibara saldýrma gibi davranýþlarý içerir. Mobbing maðduru ise, bu davranýþlar karþýsýnda sessiz kalarak, psikolojik açýdan yýpranmaya ve çevresine yabancýlaþmaya baþlar. Sosyal iliþkilerine aðýr bir darbe iner ve bu durum zamanla, iþe karþý isteksizlik, sýkýntý ve depresyona kadar ilerler. Son aþamalara doðru maðdur, uykusuzluk, sürekli anksiyete hali, aþýrý suskunluk, çok kolay demoralize olma gibi aðýr problemler yaþamaya baþlar. Ve nihayet bu sýkýntýlar kiþiyi istifaya kadar götürür. Peki istifa bir çözüm veya son mudur? Ne yazýk ki hayýr. Gözleme dayalý araþtýrmalar, bu aþama sonrasýnda, kiþilerin ekonomik özgürlüklerini yitirmelerinin de verdiði sýkýntý ile, intihara kadar giden acýmasýz bir süreçten geçtiklerini göstermiþtir. Ve bu tür bir yýldýrmaya maruz kalmýþ kiþinin topluma maliyetinin, yýllýk gelirinden fazla olduðu ileri sürülmektedir.

NE YAPILABÝLÝR?

Çok boyutlu ve disiplinlerarasý çalýþýlmasý gereken bir konu olan mobbing, henüz meslek örgütleri ve çeþitli iþ çevrelerinin dikkatini çekemedi. Oysa konu, görmezden gelinmeyecek kadar ciddi. Her gün milyonlarca çalýþanýn yaþadýðý ancak adýnýn konulmadýðý bu durumu durdurabilmek için, önce teþhis gerekli. Yani mobbing'le karþý karþýya kalan kiþi, öncelikle bu durumu irdelemeli ve kabul etmeli. Daha sonra sistematik bir þekilde olayýn ana sebebi ve arka planý hakkýnda düþünmesi gerekir. Tam da bu noktada, kendi deðerinizin farkýnda olmak (assertiveness) çok önemlidir. Bunun bilincine varmalý ve sözlerinizle, davranýþlarýnýzla karþýnýzdaki kiþiye iletebilmelisiniz. Önceleri baþarmakta çok zorlanacaðýnýz bu eylemin, zamanla daha da kolaylaþtýðýný ve size güven kazandýrdýðýný göreceksiniz. Karþý tarafýn tek istediði, sizin vereceðiniz duygusal tepkilerdir. Bu nedenle, daima profesyonel bir yaklaþým içinde bulunmak çok önemli. Aksi takdirde, yýldýrýcýnýn amacýna hizmet edilmiþ olur. Ayrýca örgütlerin de çalýþanlarýný çeþitli eðitimlerle bu konuda bilinçlendirmesi, görev tanýmlarýný tam olarak belirlemesi, personel seçiminde, empatik olmayý saðlayan duygusal zeka ile hareket eden personel seçmeye özen göstermesi de önemli ölçüde fayda saðlar. Þikayet yönetimi de mutlaka etkin bir þekilde iþlemeli. Mobbing konusunda bilgili çalýþanlar ve bilinçli bir toplum yaratmanýn, bizi bir adým daha ileriye taþýyacaðý kuþku götürmez bir gerçektir.

Sonuçlarý

Herhangi bir sýnýrý bulunmayan ve sadece kiþiye yapýlýyor gibi görünen yýldýrma sürecinin, örgüt yönetimine kadar varabilecek, akýl almaz derecede yýkýcý sonuçlarý vardýr. Yýldýrmaya maruz kalan kiþinin, iþyerine aidiyet duygusunun azalmasý sonucu, iþyerinden uzaklaþma çabalarý, baðlý bulunduðu ekibi ve çalýþmalarýný sekteye uðratýr. Deneyimli bir bireyin, yeni bir iþ arayýþý içine girmesi sonucu kiþi kaybedildiðinde, yeni çalýþanýn eðitimi ve alýþma süreci, maliyet ve zaman kaybýna neden olur. Bu þekilde, hiyerarþik yapýnýn her kademesini etkileyen mobbing, huzursuzluk, çatýþma, dolayýsýyla iþ miktarýnda azalma ve verim düþüklüðüne neden olur. Bu olumsuzluklarýn bütünü, kurum kültürüne yansýr ve karþýdan hiç de iyi algýlanmayan bir imaja neden olur.


Bugün