Objektiflerin Özellikleri
Fotograf makinelerinin en önemli kısımlarından birisi de objektiflerdir. Çekilecek fotografın keskinliğini, rengini, kontrastını dolayısıyla kalitesini belirlerler. Odak uzaklıkları, ışık geçirgenlikleri ve görüntü dairesi çapı ile anılırlar. Odak uzaklığı 6mm ile 2000mm arasında değişen çok çeşitli yapıda olabilirler. Bazı aynalı teleskopik objektiflerin odak uzaklıkları çok daha fazladır, bunlar ile çok uzaktaki objeler (ay, gezegenler vb.) izlenebilir.
Objektiflerin kalitesini belirleyen temel unsurlardan biriside keskinliktir. tek başına ölçülebilen bir özellik değildir; çözme gücü ve kontrast gibi değişkenlere bağlıdır. Çözme gücü, bir milimetrelik bir aralıktaki çizgi ayırma gücünü gösterir. Kaliteli bir objektif bir milimetrede 100'den fazla çizgi ayırabilir. Objektiflerin kontrastlığı ise, görüntüdeki en parlak bölgenin en karanlık bölgeye olan aydınlatma oranı ile belirlenir. Bu değer ne kadar yüksek ise o kadar yüksek kontrast var demektir, objektiflerin kontrastının yüksek olması, keskinliğin artmasına etkendir.

Odak Uzaklığı:
Objektifin optik merkezi ile film düzlemi (görüntünün oluştuğu düzlem) arasındaki mesafenin milimetre cinsinden değeridir.

Işık Geçirgenliği
Objektiflerin maksimum diyafram açıklığı o objektifin ışık geçirgenliğini belirler. Objektif nisbi açıklığı olarak da bilinen bu kavram objektifin yararlı genişliğinin (yaklaşık objektifin en önünde bulunan merceğin çapı ), objektifin odak uzaklığına bölümü ile bulunur.
Düşük değerlikli olması durumunda ışık geçirgenliği fazlalaşır ve bu tür objektifler hızlı objektifler olarak adlandırılır.

Keskinlik (Akütans)
Görüntü keskinliğini belirten bir unsurdur. Farklı yoğunluklar arasındaki geçişin keskin olması şeklinde ifade edilebilir. Işık geçirgenliğindeki artış ile birlikte keskinlik de artar.

Net Görüntü Dairesi Çapı
Bir objektifin arkasında (film düzleminde) oluşan görüntü bizim bildiğimiz gibi dikdörtgen biçiminde değil, daire biçimindedir. Biz bu daire biçimindeki görüntünün, merceklerin bazı kısıtlamalarından dolayı sadece bir bölümünü kullanabiliyoruz. Objektiflerin film düzleminde oluşturdukları kabul edilebilir net daire çapına "Net Görüntü Dairesi Çapı" denir -Şekil 3-2. Sabit objektifli makinalar bu dairenin çapını film köşegeni olarak kabul edip kare (6x6) veya dikdörtgen (24x36mm., 4.5x6, 6x7, 6x9 ) formatta film kullanıyorlar. Oysa plan film kullanan teknik kameraların ve perspektif kontrollü (shift) objektiflerin net görüntü dairesi çapı çok daha büyüktür.

Objektiflerin Sınıflandırılması

Normal Objektifler
Fotograf makinalarında kullanılan film formatlarının köşegenin uzunluğu kadar odak uzaklığı olan objektifler normal objektiflerdir. Örneğin 24 x 36mm boyutlarında film kullanan (leica, 135mm veya 35mm olarak adlandırılırlar) makinalarda normal objektif odak uzunluğu 50mm, görüş açısı 48 derece iken 6 x 9 formatlı makinalarda (roll film, 120 format) odak uzunluğu 105mm, görüş açısı 51 derecedir.


Geniş Açılı Objektifler
Odak uzaklığı film format köşegeninden kısa olan objektiflerdir. 60 derece veya daha büyük bir görüş açısında görüntü veren her objektif geniş açılı objektif olarak adlandırılabilir.
Yakın planda bulunan objeleri abartı büyük, uzak plandaki objeleri ise küçük göstermesi özelliklerindendir. İç mekan çekimlerinde mekanın daha geniş bir bölümünü çekmeye olanak vermeleri, manzara fotograflarında ise daha fazla objeyi kadraja sığdırmaları sebebiyle tercih edilirler.

Tele Objektifler
Normal objektiften daha uzun odak uzunluğuna sahip objektiflere denir. Odak uzunlukları 80 - 2000mm arasında değişir. Odak uzunlukları arttıkça görüş açıları daralır ve uzaktaki konuyu yaklaştırırlar. Özel amaçlar için çok daha uzun odaklı tele objektifler vardır. Spor muhabirleri, doğal hayatı fotograflayanlar ve benzeri fotografçılar tarafından tercih edilirler. Alan derinliğinin sınırlı oluşu, asıl konuyu çevresindeki ayrıntılardan arındırma olanağı sağlar.
Tele objektiflerin bir başka çeşidi de aynalı olanlarıdır. Bu objektiflerin içerisine birtakım aynalar yerleştirilerek mercek sayısı dolayısıyla ağırlıkları ve boyları azaltılmıştır. Sabit diyaframa (8 veya 11) sahip olmaları kullanım açısından pek pratik değildir, bol ışıklı ortam isterler.

Değişken Odaklı (Zoom) Objektifler
Objektiflerin mercek gruplarının aralarındaki mesafenin değiştirilmesi ile odak uzaklığı değişen objektifler elde edilir. Objektif üzerinde bulunan bir halkanın çevrilmesi veya ileri geri hareket ettirilmesi ile görüş açıları değiştirilir. Sabit odak uzaklığına sahip objektiflere göre ışık kayıpları vardır, en yakın netleme mesafesi sabit odaklılara göre daha büyüktür. İki uç değer arasındaki (örneğin 20-35mm, 80-200mm gibi) tüm görüş açılarını barındırmaları açısından kadrajlamada kullanım kolaylığı sağlar.


Balık Gözü Objektifler
Çok geniş açılı objektiflerdir. Görüş açıları 220 dereceye kadar genişleyebilir. Di*** ve yatay çizgiler aşırı distorsiyona uğrar, düz çizgiler birer eğri şeklinde görülürler. 6 ile 16mm arasında değişen odak uzunluklarına sahiptirler. 6 ve 8mm odak uzaklığına sahip objektiflerin görme açıları 220 ve 180 derecedir. Bu kadar geniş görme açısını bir dikdörtgene yerleştirdiğimizde, kenarları siyah ortada daire biçiminde görüntü elde ederiz. Görme açısı 180 derecenin altındaki objektiflerde görüntü dikdörtgen biçiminde olurken, görme açısı 180 ve daha büyük olan objektiflerde görüntü daire biçimindedir.

Görme açıları ve örnekler
Objektiflerin odak uzaklıkları arttıkça görme açıları daralır. 35mm (135 veya leica format) film kullanan fotograf makinaları için objektif odak uzaklıkları ve görme açıları yandaki şekildeki gibidir. -Şekil 3-3 Burada normal objektif 50mm ve görme açısı 46 derece olarak gösterilmiştir. 50mm'den daha küçük odak uzunluğuna sahip objektifler insan gözünün gördüğünden daha geniş açılarla görürken, 50mm'den daha büyük değerdekiler daha dar açılarla görürler. Dar açılı objektifler ile çok uzaktaki konuları yakınından bakıyormuş gibi fotograflayabiliriz.
Objektiflerin görme açıları ve çekilen fotograflara etkilerini iki şekilde inceleyebiliriz. Birincisi makina - konu arası uzaklık değişmeden objektiflerin görme açıları değiştirilerek. İkincisi ise konu büyüklüğü kadraj içerisinde aynı kalacak şekilde objektifler dolayısıyla görme açışları değiştirilirken konu - makine arası mesafe değişir. İlk durumda konu bize yaklaşırken, ikinci konumda konu sabit fonu bizden uzaklaşıyormuş gibi görülür. Bunun sebebi geniş açılı objektiflerin, objektife yakın olan konuları abartı büyük , objektiften uzaklaştıkça konuları abartı küçük göstermesidir.

Netleme Düzeneği
SLR sistemde netlik yaparken, görüntüde meydana gelen değişmeler bakaçtan (vizörden) izlenir. Bakaçtan bakıldığında buzlu camın ortasında netliğin sağlandığını görebileceğiniz bir bölge vardır. Kırık görüntülü (split field) tiplerde, netlik yapılmamışsa, merkezdeki daire üzerine rastlayan görüntü kırıktır. Netlik sağlandıktan sonra parçalı görünen bölüm birleşir. Diğer bir netleme sistemi olan mikroprizma yönteminde ise, merkezde bulunan dairenin çevresinde mikroprizmalardan oluşmuş bir halka bulunur. Netlik doğruysa bu bölgede görüntü titreşmez. Netliği, buzlu cam üzerindeki görüntünün değişmesinden izleyebileceğimiz gibi, netleme halkası üzerindeki uzaklığı gösteren sayılara bakarak da netleme yapabiliriz. Otomatik netleme sisteminde (auto focus AF) ise buzlu cam görüntüsü yoktur ve görüntü berraktır. Otomatik sistemi devredeyse, deklanşöre yarım basıldığında otomatik olarak konuya netlik yapılır. Otomatik sistemini devre dışı bırakmak istediğinizde, yani "Manuel" (el ile) netlemeyi seçtiğinizde ise, netliği gözünüze güvenerek yapabilirsiniz. Ama bu konuda size yardımcı olacak bir elektronik işaret sistemi de vardır. Bu sistem, netlik sağlanana dek size objektifi çevirmeniz gereken yönü bildirir ve netlik sağlandığında sizi uyarır. Bu uyarıyı sesle destekleyen modeller de vardır.
Otomatik olarak netleme yapan sistemlerde, netlenecek noktanın uzaklığının saptanması için üç yol vardır: Kontrastı karşılaştırma, kızıl ötesi ışınlarla tarama, ses dalgalarıyla ölçüm.


Kontrast karşılaştırmalı otomatik netleme sistemler
Auto-focus ünitesinden ve hareketli bir aynadan gelen görüntünün her ikiside, netleme sistemi üzerinde ışığa duyarlı bir panel üzerine gönderilir. Aydınlık ve karanlık bölgeler karşılaştırılır. Bu bölgelerin kontrastı aynı olduğu zaman, objektif hareketini durdurur. Ancak, netleme yapmak istediğimiz nesnenin, objektifin ölçümü gerçekleştirdiği duyarlı nokta üzerinde olduğundan emin olmalısınız. Bu sistemler, tekrar eden dokular ve kontrastı düşük görüntülerde yanılabilir. Netlenen yerin aydınlık olması gerekir. Günümüzde en çok kullanılan sistem bu sistemdir.

Kızıl ötesi otomatik netleme sistemler
Bir pencereden IR (Infrared Red-Kızıl ötesi) dalgalar gönderilir. Başka bir pencereden ise hedef noktadan yansıyan IR dalgalarının toplandığı bir dedektör vardır. Deklanşöre hafifçe basmak taramayı başlatır ve dedektörden en güçlü sinyal alındığında ayna ve objektif hareketini durdurur. Bu sistem gün ışığında ve flaş gerektiren karanlık ortamlarda iyi çalışır. Düşük kontrastlı, tekrar eden dokularda yanılmaz. Ancak, cam arkasından yapılacak çekimlerde, ışınlar camdan yansıyacağı için yanılma olacaktır.


Ultrasonik sistemler
İnsan kulağı ile duyulması imkansız 1/1000 frekanslı ses sinyalleri kullanır. Gönderilen sinyallerin ne kadar sürede geri döndüğü, zamanlamayı sağlayan devre tarafından ölçülür. Objektifi çok hızlı hareket ettiren bir motor vardır. Karanlık bölgelerden ölçüm alıp, en yakın noktaya netler.

"Önceden netleme" ve "izleyerek netleme" fotografçıların öğrenmesi gereken iki önemli yetenektir. Önceden netleme için bir nokta seçin ve objektifinizi bu noktaya göre netleyin. Hareketli konu seçilen bu noktaya varmadan bir "an" önce denklanşöre basın. Böylece, perdenin açılıp kapanma süresinde konu seçtiğiniz noktaya gelmiş olur. Eğer konu seçtiğiniz noktadayken deklanşöre basarsanız geç kalmış olursunuz.
"Hareketi izleyerek netleme" ise, sürekli çalışarak elde edilebilecek bir yetenektir. Hareket eden konuyu, makine ile sürekli izleyerek uygulanan bir tekniktir. Makinenizde film yokken bir caddede hızla giden araçlara sürekli netlik yaparak alıştırma yapabilirsiniz. AF SLR makinelerin çoğu, hareket eden konuya sürekli netlik yapma özelliğini taşımaktadır. AF-S (Auto Focus-Single) modu, durağan konulara netlik yapmak için kullanılırken, AF-C (Auto Focus-Continuous) modu ise, hareketli konulara netlik yapmak için kullanılmalıdır.

alıntı