Fotograf Filmleri

Nonkromatik Filmler

Mavi ışığa karşı duyarlı olan ilk duyarkatlardandır

Ortokromatik Filmler
Kırmızı ışığa karşı duyarsız olan bu filmler mavi ve yeşil ışığa karşı duyarlıdırlar. Bu nedenle manzara fotograflarının çekiminde kullanılırlar. Çok yakın tonlar arasındaki ayırımı kaydedemezler. Bu nedenle aşırı kontrast sonuçlar verirler. Çok ışıklı yerlerde kullanılırlar. Kırmızı ışık altında banyo edilebilirler. Günümüzde artık çok fazla kullanılmamaktadır.

Pankromatik Filmler
Her türlü ihtiyaca cevap verebilen, en çok kullanılan filmlerdir. Her türlü ışığa duyarlıdır. Kesinlikle karanlık ortamlarda banyo edilmelidirler. Ton ayrımlarını, renkleri çok iyi kaydedebilirler. Günümüzde standartlaşmış olan filmler bu yapıdadırlar, her türlü ışık altında ve her türlü konu için uygundurlar.


Duyarlı malzemenin özellikleri

Gradasyon
Bir görüntünün sahip olduğu gri tonlarının sayısal olarak miktarı; Yumuşak görüntüde çok sayıda gri ton; kontrast görüntüde, görüntü siyah ve beyazdan oluşmuş gibi görünür.

Gren
Duyarkattaki ışığa karşı duyarlı gümüş tuzu zerreciklerinin her birine verilen ad; bunlar ışıklandırılıp geliştirildikten sonra siyah ****lik gümüş zerreciklerine dönüşerek görüntüyü oluştururlar.

Hale
Film duyarkatında ilerleyen ışığın parlak yüzeyli asetat tabana ya da makinanın arka yüzeyine çarparak yansıması ve yeniden duyarlı katmana dönüp filmi etkilemesi olayı; bunu önlemek için genellikle filmlere yansımayı önleyici bir "anti halo" katman konmaktadır.

Duyarkat
Fotograf film ve kağıtlarında, görüntünün oluşturulabilmesi için kullanılan ve gümüş tuzlarından oluşan, ışığa karşı duyarlı katman.

Film Çeşitleri

S/B filmler

Negatif
Negatif filmlerde film pozlanıp banyosu yapıldıktan sonra, konunun tüm renkleri negatif film üzerinde mutlak beyazdan mutlak siyaha giden tonlarla negatif olarak saptanır. Siyah beyaz negatif filmlerde 5 ayrı katman vardır.
Bunlar:
1. Jelatin tabaka: Filmin banyo aşamasında, bileşiklerin bulunduğu biçimin bozulmasını engeller. Filmi banyodan sonra çizilmelere karşı korur.
2. Duyarkat: Film ışığa karşı doyurulduktan sonra, gizli görüntünün oluştuğu bölümdür. Gümüşün bromür, klorür ve iyodür tuzlarını içeren ve duyarkatın altlığa yapıştırma görevi gören jelatin ihtiva eder.
3. Yansıma Önleyici Tabaka: Işığın film tabanından geriye yansıyıp istenmeyen extra pozlamaları ve sızmaları önleyen yutucu (anti-halo) tabakadır. Anti-halo tabakası ışığı emen bir boya tabakasıdır ve ilk banyo ile film yüzeyinden uzaklaşır.
4. Selüloz asetat Taban: Taşıyıcı olarak görev yapar. Üzerinde bulunduğu katmanlara altlık oluşturur. Saydam, deforme olmayan, esnek yapıya sahiptir.
5. Düzeltici Tabaka: Taşıyıcı tabanın üzerinde bulunan duyarkat, banyonun etkisiyle yumuşar ve şişer; bu sırada koruyucu jelatin tabakası da büzüldüğü için filmin kıvrılmasına neden olur. Bunu önlemek için taşıyıcı tabakanın arkasına kıvrılmaya engel olmak üzere jelatin tabakası sürülür ki buna düzeltici tabaka denir.

S/B dia

Üretimi ve kullanımı son derece sınırlıdır. Talebin azlığı dolayısıyla ithalatçı firmalar Türkiye'ye siyah beyaz pozitif film getirmiyorlar. Negatif filmin tersine elde edilen orijinal görüntü burada pozitif olarak görünür. Agfa'nın "Scala" marka filmi böyle bir filmdir, Türkiye'de satılmamakta dolayısıyla film banyosu da yapılmamaktadır.

Kopya Filmi
Ortokromatik filmler olarak da adlandırılan bu tür filmler kırmızı ışığa karşı duyarsız, yeşil ve mavi renklere karşı aşırı duyarlıdır. Birbirine yakın tonlar arasındaki geçişi kaydedemezler, çok yüksek kontrastlı düşük asalı filmlerdir. Daha çok matbaa'larda kullanılırlar.

C41 S/B

Renkli film banyosu olan C-41'de banyosu yapılabilen bir filmdir. Kendi film banyosunu yapma fırsatı olmayan siyah beyaz tutkunları için ideal bir filmdir. Tonlar orijinal siyah beyaz filmlere göre daha düşük kontrastlıdır. Buna bağlı olarak da poz toleransları yüksektir.

Renkli Negatif
Bütün renkli filmlerin hepsinde birçok siyah-beyaz duyarkattan oluşan tabakalar vardır. Bunların her biri beyaz ışığın

mavi, yeşil, kırmızı dalga boyuna duyarlıdır. Değişik renkler her katmanda farklı gizli görüntüler oluşturur. Banyoda geliştirdikten sonra her katman kendini beyaz ışığa tamamlayan renge boyanır (mavi ışık dalga boyuna duyarlı katman sarıya, yeşil ışığa duyarlı katman magentaya, kırmızı ışığa duyarlı katman cyana boyanır). Filmde bu işlem kimyasal olarak yapılır. Film işe renksiz olarak başlar, banyo işlemi sırasında sarı, magenta ve cyan renkleri kazanır. Renkli negatif filmlerde renkler ters olarak oluşur. Renkli kağıda baskı yapıldığında işlem bir kez daha tekrarlanır ve pozitif görüntü oluşur.

Geniş pozlama toleransı sayesinde neredeyse her türlü pozlamanın doğru sonuç verdiği bu filmler, amatör fotografçılar tarafından rağbet görürler.

Renkli filmlerdeki üç duyarkat tabakasının en üstündeki duyarkat tabakası mavi ışığa karşı duyarlı yavaş bir duyarkattır. Bunun altındaki duyarkat tabakası ise ortokromatiktir, yani mavi ve yeşil ışıklara karşı duyarlıdır. Film üzerine düşen mavi ışıkların büyük bir kısmı birinci duyarkat tabakası tarafından emilirse de ikinci tabakaya, yani yeşil ışıklara karşı duyarlı olan duyarkat tabakasına sızan mavi ışınlar bu tabakayı etkileyecek kadar kuvvetlidir. Bu nedenle ikinci duyarkat tabakası üzerine hiç bir mavi ışığın sızmaması için birinci ve ikinci duyarkat tabakaları arasında sarı boyalı bir jelatin tabaka bulunur. Bu sarı jelatin tabaka mavi ışınları emer ve ikinci duyarkat tabakası üzerine yalnızca kırmızı ve yeşil ışınların düşmesini sağlar (film banyo edilirken bu tabaka banyoya karışarak film duyarkatından uzaklaşır). İkinci duyarkat tabakası ise üzerine düşen bu kırmızı ve yeşil ışınlardan yalnızca yeşil ışığı saptar. En altta ise kırmızı ışığa karşı duyarlı olan üçüncü duyarkat tabakası bulunur. Bu tabakanın yeşil ışığa karşı duyarlığı o kadar azdır ki, ikinci duyarkat tabakasından geçip de kırmızı ışığa duyarlı üçüncü duyarkat tabakası üzerine düşen yeşil ışığı süzmek için bir filtre gerekmez. Böylece bir görüntüyü oluşturan üç ana renk üç ayrı duyarkat tabakasında saptanmış olur. Üçüncü duyarkat tabakası ile filmin plastik tabanı arasında da yansımalara engel olacak antihalo tabakası bulunur.
Renkli negatif filmlerde, renkli negatif görüntü siyah-beyaz negatif filmlerde olduğu gibi açıklık, koyuluk bakımından konunun tamamıyla tersidir ve renkli negatif filmlerde bir konunun rengi, o rengin çıkarıcısı olan renkte görülür. Örneğin kırmızı renkli bir konu yeşil, mavi ise sarı olarak görülür.

Renkli Pozitif (Diapozitif) Filmler
Renklerin ve ton değerlerinin pozitif olarak kaydedildiği filmlerdir. Sonucu görmek için baskı yapılmasına ihtiyaç yoktur, elde edilen orijinal film, görüntüsü pozitif olan bir filmdir. Kontrastı negatif filmlere göre daha yüksektir. Bu nedenle poz toleransları çok sınırlıdır. Pozlama sırasında yapılan hatalar filme direkt yansır. Diapozitif, slide renkli reversal film olarak da adlandırılırlar. E-6 denilen üniversal film banyosu ile yıkanırlar.


Fotograf Kağıtları

Kontrast Derecelerine Göre Kağıtlar
Fotograf kağıtlarının her logaritmik basamak developmanda beyazdan siyaha doğru giden gri tonu arttırır. Yumuşak (soft) kağıtlar tam siyahtan evvel uzun bir gri ton sıralaması Bu tip kağıtlar baskıda tam siyah yada tam beyazı verebilmek için uzun süreli poz gerektirirler. Diğer taraftan daha yüksek kontrastlı kağıtlarda çok az gri tonlar gözükür ve kısa poz süresi gerektirirler. Fotograf kağıtlarında da kontrast derecelenmesine etki eden hususlar, filmlerde olduğu gibi geliştiricinin cinsi, gelişme süresi ve kağıt yüzeyinin fiziksel yapısıdır.
Fotograf kağıtları artan ışığa karşı pozlandırıldıklarında artan bir yorgunluk meydana getirirler ve fotograf kağıtlarının baskı derecesi siyahtan beyaza kadar tam bir ton ölçüsü meydana getirmek için değişik değerde poz süresi gerektirir. Poz ölçüsü ifadesi en açık renk için gereken poz ile tam siyah tonu veren poz arasındaki oran farklıdır. l den 20 ye ölçekli bir kağıt, negatifin bütün ton renklerini verir ki en ince kısım ışığı en koyu kısımdan 20 kere daha fazla geçirir. Poz ölçüsünü ifade etmek için genellikle logaritmik üniteler kullanılır. Bir aritmetik ölçüde l den 20 ye kadar olan ölçü logaritmik tabirle 1.30 dur. Ve bu değerler ayarlanıp standart hale getirilmiş O, l, 2, 3, 4, 5 gibi numaralarla gösterilmişlerdir.
Baskı kağıtları genellikle kullanılacakları işin tipine göre derecelendirilmişlerdir. Bu farklı derecelendirilmeler amatörün yada fotografçının yumuşak (soft) tan çok sert kontrasta göre her türlü negatif filimden mümkün olan en güzel baskıyı elde etmesini sağlar. Fotograf kağıtlarının kontrast derecelenmesi konusunda uluslararası bir standart yoktur. Bazı yapımcılar kontrast derecelerini belirtmek için yumuşak, sert, çok sert gibi kelimeler bazıları ise O dan 5 e kadar numaralar koymuşlardır. Değişik yapımcıların yaptıkları materyallere aynı numarayı verdikleri halde, zaman zaman ikisi arasında büyük farklar olduğu görülmektedir. Bütün bunları göz önünde bulundurarak bir değerlendirme yapmak koşuluyla çeşitli yapımcıların kağıt ambalajlarında kullandıkları sıra ve numaralama şu şekildedir:

1. Ekstra soft-Ekstra Doux-Ekstra yumuşak
2. Soft-Doux-Yumuşak
3. Normal-Medium-Normal
4. Hard-Vigourus-Dure-Kontrast
5. Ekstra hard-Ekstra Vıgourus-Ekstra Dure-Ekstra kontrast
6. Ultra Kontrast-Ultra hard-Ultra Vıgourus-Ultra Dure

Görülüyor ki en yumuşak olan kağıt, yani yumuşak sonuçlar veren kağıt O numaralı ekstra yumuşak (ekstra soft) kağıt, buna karşılık en kontrastlı sonuçlar veren kağıt ise 5 numaralı ultra kontrast kağıttır.
Soft negatiflerle soft kağıtlar kullanıldığında dümdüz, soluk ve ayrıntıları belirsiz bir sonuç alınır. Kontrast negatiflerle de kontrast kağıtlar kullanıldığında aksine yalnız siyah tonlar ve beyaz bölgeler olarak ara tonları olmayan bir sonuç alınır. Bunlara göre soft negatiflerle kontrast kağıtlar, kontrast negatiflerle de soft kağıtlar kullanılır.

Değişken Kontrastlı Kağıtlar
Bu kağıtlar agrandizör ışığının önüne bir filtre konarak değiştirilmesi suretiyle çok değişik kontrast derecelenmesi vermekte ve böylece aşağı yukarı her karakterdeki negatif ile kullanılmaları mümkün olabilmektedir.
Değişik kontrast derecelenmelerinin aynı kağıt üzerinde toplanması kağıt duyarkatına yeşil ışınlara duyarlı ikinci bir duyarkat katının ilavesiyle sağlanmıştır. Bu suretle bir kat duyarkatın renk duyarlığı olmamasına karşılık diğer kat, spektrumun yeşil renkli ışınlarına karşı duyarlıdır
Bir çok normal negatiflerden, normal kontrast derecesi olan 2 numaralı kağıda baskı yapılarak doyurucu sonuçlar elde edilir. Fakat bazı durumlarda, örneğin çok sert kontrastlı ya da yumuşak (soft) negatifler baskı sırasında l ya da 3 ve hatta bazı durumlarda da O veya 5 numara kağıt kullanmağı gerektirir. Fakat bu kağıtlara, örneğin O ve 5 numaralı kağıtlara çok ender olarak gereksinme duyulur. Bunun en iyi çaresi değişken kontrastlı kağıtlar kullanmaktır.
Değişken kontrastlı kağıtlara herhangi bir filtre kullanılmadan baskı yapıldığında bu kağıtların kontrast derecesi normal olarak 2 dir. Filtre kullanılmak suretiyle baskı yapıldığında kontrast istenildiği şekilde ayarlanabilir.
Kodak firmasının Polycontrast, Polycontrast Rapid ve Po-lilure ve Ilford firmasının Multıgrade markalı kağıtları değişken kontrastlı kağıtlardır. Yine bu tip kağıtlarla kullanılmak üzere hazırlanmış değişik marka çeşitli filtreler vardır. Örneğin Kodak'ın bu tip kağıtlarla kullanılmak üzere PC1, PC1½, PC2½, FC3, PC3½, BC4 olmak üzere 7 filtrelik bir serisi vardır. Böylece 7 ayrı kutu değişik kontrast derecesinde kağıt kullanmak yerine bir kutu değişken kontrastlı kağıt ile 7 ayrı kontrastı elde
etmek mümkündür. Örneğin Kodak'ın Polycontrast kağıdına yine Kodak Polycontrast Filtre PC l ile baskı yapıldığında kağıdın kontrast derecesi l, PC3 ile baskı yapıldığında ise 3 numaradır.

Burada kağıtlar ayrıca 6 sınıfa ayrılır
1. Taban malzemesi: Fotograf kağıtları taban malzemesi bakımından iki sınıfa ayrılırlar. Bunlardan birincisi kağıt tabanlı olanıdır, ikincisi ise plastik tabanlı kağıtlardır. Günümüzde daha çok ikincisi yani plastik tabanlı kağıtlar tercih ediliyor.
2. Taban rengi: Normalde kullanılan fotograf kağıtları beyaz, krem veya bunların karışımı olan fildişi rengindedir. Değişik etkiler yaratmak amacıyla kağıt üreticileri kırmızı, sarı yeşil, mavi, turuncu gibi renklerde kağıt tabanları da üretmişlerdir.
3. Taban kalınlığı: Fotograf kağıtları, tek kat tabanlılar, çift kat tabanlılar, ince tabanlılar ve özel amaçlar için değişik taban kalınlıklarında üretilirler. Tek kat tabana sahip kağıtların metrekaresi 135gr.dır.
4. Kimyasal yapısı: En çok kullanılan fotograf kağıdı duyarkatları gümüş klorür, gümüş bromür veya bunların karışımından yapılırlar. Böylece fotograf kağıtları bromürlü, klorürlü, kloro-bromürlü olmak üzere üç büyük grupta toplanırlar.
5. Renk duyarlılığı: Nonkromatik kağıtlar maviye duyarlıdırlar, ortokromatik olanlar kırmızı ışığa duyarsızdırlar, pankromatik olanlar her türlü ışığa duyarlıdırlar.
6. Yüzey dokusu: Yüzeyleri bakımından kağıtlar parlak, yarı mat, mat, grenlenmiş, kumaş desenli, ipek dokulu, saten gibi birkaç gruba ayrılırlar.

Doğru Pozlandırma Nedir?
Poz süresi, filmi etkileyen ışığın yoğunluğuna ve gelme süresine bağlıdır. Bir kabı, bol miktarda gelen suyla kısa bir sürede veya daha az şiddetle akan bir su ile, daha uzun bir sürede doldurabiliriz. Aynı şeyler pozlama yaparken de geçerlidir.
Film doğru bir şekilde pozlanmışsa, gerçek görüntüdeki renk tonları aynen kaydedilebilecek kadar ışık almıştır. Eğer gerekenden çok daha az ışık alırsa, dia koyu ve tonsuz gölgelerden oluşacak, negatifin kontrastı çok düşük olacaktır. Diğer yandan, çok fazla ışık alırsa da fazla ışık alan yerler dia'da daha da beyazlaşacak ve ayrıntılar kaybolacak, negatifin kontrastı artacaktır.
Pratikte, dört faktör filmin pozlanmasını etkiler. Bunlardan ilki, fotografı çekilen konunun kendisidir, ikinci faktör, filmin ışığa duyarlılığıdır. "Hızlı" filmler daha duyarlıdır ve "yavaş" olanlardan daha kısa bir poz süresi gerektirirler. Diğer faktörler obtüratör hızı ve diyafram açıklığıdır. Kimi zaman, özellikle de hareketli konularda obtüratör hızı daha önem kazanır. Fotografçının diyaframı, obtüratörün açık kaldığı süreye göre uyarlaması gerekir. Bazen de, durağan konular vardır ve alan derinliği konusu önem kazanır. Obtüratör hızı, giren ışığın yoğunluğunu karşılayacak şekilde seçilir.
Doğru pozlama, denildiğinde görüntüyü oluşturan tüm ayrıntının film üzerine kaydedilebildiği anlaşılır. Fazla veya az pozlama ile görüntünün olduğundan daha karanlık veya aydınlık olmasına göre ton skalasının bir tarafına doğru ton kaybı meydana gelir. Düşük kontrastlı görüntülerde çok daha fazla hata yapma olasılığı vardır. Kontrast konularda da poz doğru olarak saptanmalıdır. Bu sayede film, kendi duyarlılığının olanak verdiği oranda ayrıntı saptayabilir. Bir çok fotografçı ek olarak normal pozun altında ve üzerindeki değerlerle, biri açık diğeri koyu sonuç verecek şekilde çekim yaparlar. Alternatif değerlerden oluşan bu seri fotograflar, düşük kontrastlı bir görüntüde, normalin bir stop altı ve bir stop üstü olmak üzere üç fotograftan oluşurken, kontrast bir görüntü de en uygun sonucu verecek seriyi elde etmek için yarım stop poz aralıklarıyla arka arkaya beş adet fotograf çekilmelidir.

Gri kart Kullanımı
Işık ölçerler bazı ışık koşullarında yanılırlar ve fotografçının fotografı yanlış pozlamasına neden olurlar. Fotografçılar ışığı iyi bilmeli ve kullandıkları ışık ölçerlerin hangi ışık koşullarında yanılabileceğini tahmin etmelidirler. Işık ölçerin verdiği değer üzerinden ne kadarlık bir düzeltme yapılacağı ancak bu şekilde tahmin edilir.
Harici pozometrelerde en ideal ışık ölçme %18'lik gri kart ile yapılır. Bu kart Kodak tarafından üretilmiş, üzerine düşen ışığın %18'ini yansıtan kartlardır. Bu özelliği ile ışık ölçerlerin en doğru sonuçları vermesi sağlanır. Çünkü tüm ışık ölçerler %18 gri yansıtıcıya göre çalışırlar, %18'lik griden daha koyu veya daha açık olan konularda ışık ölçerler yanılırlar. Işığın yoğunluğuna ve yansıdığı yüzeye bakıp gerekli müdahaleler yapıldıktan sonra ışık değeri makinaya uygulanmalıdır.
Gri kart üzerinden yapılan ölçüm aslında bir yüzeyden yansıyan ışınlar miktarının ölçülmesinden, yani bir yansıyan ışık tipi ölçümden ibaret olmasına karşılık, bulunan ölçümün direkt olarak ışık kaynağından konu üzerine düşen ışık miktarının ölçülmesi olması nedeniyle düşen ışık tipi ölçüm yönteminin bir parçası olarak düşünülebilir. Bu şekilde poz değerlerinin bulunmasında sıradan pozometrelerin kullanılması halinde bile gayet güzel sonuçlar veren ve amatör fotografçılar arasında çok yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde ölçü şu şekilde yapılır: Pozometre, fotoelektrik hücre görüş açısını dolduracak büyüklükte gri bir kartona yöneltilir. Karton yerine insan eli de aynı başarı ile kullanılabilir, fakat birçok hallerde de pozometre fotoelektrik hücresi görüş açısına tamamıyla dolduramayacak kadar küçüktür. Bu nedenle kart yerine elinizi kullandığınız takdirde bu noktayı dikkatle göz önünde tutmalısınız.
Kart o şekilde tutulmalıdır ki, güneş ya da gök olan ana ışık kaynağından gelen ışınlardan başka hiç bir gölgenin üzerine düşmemesi gerekir. Bu anlatılan yöntemde pozometre fotoelektrik hücresi önüne beyaz plaka ilave edilmez. Sadece bildiğimiz sıradan bir pozometre anlatılan şekilde tutulan bir kartona yöneltilerek ölçme yapılır.

alıntı