''’Turna’’ yada ülkemizdeki bir kýsým yöredeki diðer bir adýyla ‘’diþli balýk’’ avý oldukça heyecanlý ve zevklidir. Ülkemiz sularýnda bildiðim 2 türü yaþamaktadýr. bunlardan ilki kuzey turnasý ''northern pike''(EsoxLucieus)olarak ta adlandýrýlan benekli turnadýr.20-120cm arasýnda oltaya gelir. Olta ile yakalanan en iri balýk yaklasýk 36.24 kg gelmiþtir. Yabancý kaynaklarda pike, great northern pike, jack, pickerel adlarýyla da anýlmaktadýr Diðeri ise çizgili turna olarak adlandýrýlan ''muskie''(Esox masquinongy ) dir. yabancý kaynaklarda muskie,musky, maskinonge, leopard muskellunge adlarýyla geçmektedir. 15-150 cm arasýnda oltaya gelir Olta ile yakalanan en iri boy31.5 kg gelmiþtir.Birde bu iki cinsin melezi olan çesitler vardýr.Burada anne çizgili turna baba ise benekli turnadýr. Melez turnalarda desenlerçok belirgin deðildir ve boy ve cüsse olarak daha küçüktürler.Melez olan cinsine Kaplan turna ''tiger muskie'' denir.Herne cins olursa olsun av yöntemleri deðiþmez. Ayrýca ülkemizde hepsine birden turna denilmektedir. Aþaðýdaki resimlerde çizgili ve benekli turna çesitleri görülmektedir.
Benekli turna benekli turnanýn aðzý çizgiliye göre daha büyük ve bariz olarak daha koyu renktedir: Ayýrýcý özellik ise turnanýn alt çenesinde bulunan radar gibi görev yapan duyu delikleriyle yapýlýr.Benekli turnada alt yarým çenede çenede 4-6 arasý, çizgili turnada ise 6-9 duyu deliði vardýr.dolayýsýyla yukarýdaki çizim çizgili turnaya aittir.
Turna balýðýgiller kötü beslenme koþullarýnda 30-35 cm arasý bir boyda 10 -12 sene yaþayabilirler ama büyük göl ve akarsularda iyi beslenme koþullarýnda ortalama ömürleri 20 yýldýr.
YAÞ CÝNSÝYET VE BOY ÝLÝÞKÝSÝ
Küçük boy turnalar genelde Erkek olurlar . Erkekler hem boyca hem ayný boydaki diþiye göre aðýrlýkça daha küçük oluyorlar. Boylarý maksimum 80 cm kadar olur .80 cm üzeri erkek balýk rapor edilmemiþtir. Diþiler bu boya 7-8 yýlda gelirken erkekler 14-15 yaþýnda anca gelirler. Yaþ ile birlikte turnanýn yumurta iriliði ve sayýsýnda önemli bir artýþ olur.Bir diþi turna balýðý için en ideal yavru yaþý 7-12 yaþ arasýdýr yapýlan araþtýrmalar en saðlýklý yavrularýn bu yaþlarda alýndýðýný gösteriyormuþ. Bu nedenle 80-110 cm arasýndaki diþi turnalarýn salýverilmesi prensibi yaygýnlaþmýþtýr. 120 cm üzeri olanlarýn zaten doðal ömrü dolmak üzere olduðundan istenirse yemek için alýkonabiliyor. Yine yabancý kaynaklara göre en lezzetli olduklarý idaa edilen boylar ise 40-60 cm arasý olanlarmýþ.
AV YERLERÝ
Ankara çevresinde Gölbaþý, Mogan göllerinde , Kesikköprü ve Kapulukaya barajlarýnda, Sivrihisarda Ýzmir Eskiþehir kavþaðýndaki Balýk damý (ballýk hisar harabelerine gidilen yoldan gidiliyor) mevkinde,Amasya tarafýnda Yedi kýr barajýnda Denizli ili Çivril ilçesi Iþýklý barajýnda. Tüm bu göl ve barajlarda en iyi av yerleri þunlardýr: Gölbaþýnda Emmi oðlu restoranýn açýklarý, Moganda suyun göle girdiði iþçi lojmanlarýnýn önündeki yerden 200 metre ilerideki borularýn önü , Kesikköprüde belediyeye ait tesislerin karþý sahilindeki mezarlýðýn suya bakan kýsýmlarýný 100 metre açýðýndaki ayna ile alabalýk çiftliði yanýndaki trafonun açýklarý, buraya olan karayolunu Sayýn Ferit Akin Cengiz in bildirdiðine göre þöyledir Kesikköprü kasabasýnda Belediye kampina giden yolda son yokusa-viraja gelmeden evvel saða bir yol sapar, bu yol tepelerin üzerinden önce Küçük Camili, sonrada Büyük Camili köylerine ulaþýr. Büyük Camili Köyünün içinden sola, Kesikköprü barajýnýnn en uç noktasindaki Hirfanlýi Barajýndan gelen nehir- kanyona girilir (alabalik çiftligi yolu). Bu kanyona arabayla girmenin baska bir yolu oldugunu sanmiyorum. Bu kanyondada güzel turna avý yapýlmaktadýr. Kapulukaya’da Köprüköy balýk restoranlarýnýn karþýsýndaki sazlýk mýntýka, Balýkdamý’nda köprünün altýndaki yýkýk eski köprünün ayaklarý çevresindeki akýntý yönündeki girdaplar, Yedikýr’da yol kenarýndaki balýk restoranýnýn açýðýndaki sazlýk alan Iþýklý’da bentin gerisindeki otluk sazlýk alan. Ayrýca Sayýn Ferit Akýn Cengiz in bildirdiðine göre Çivrilde Iþýklý barajýnýn baþladýðý Gümüþsu Köyünün 4 km kadar altýndaki köprü ve Gökgölden gelen kanalda da güzel olta balýkçýlýðý yapýlmakla beraber serpme avý yapanlar tarafindan harap edilmektedir.Bu yerlerin ortak özelliði su derinliðinin yaklaþýk 3-4 metre olmasý, hafifçe yerden yükselen otlarýn (yosun deðil) bulunmasýdýr.
SUYUN DERÝNLÝÐÝ BERRAKLIÐI VE ISISI
Turna balýðý her mevsimde ayný derinlikte bulunmaz bu direkt olarak suyun ýsýsýyla ilgilidir. Balýk kanýmca stabil þartlarý ve sýcaðý sevmektedir. Kýþýn derinlere iner çünkü suyun derin kýsýmlarý su ýsýsý soðuk olan su yüzeyine göre daha sýcak ve ýsý yaklaþýk 5 derece olarak sabittir. Su ýsýndýkça yüzeye çýkar . Bu nedenle soðuk havalarda balýkavý derin sularda sýcak havalarda yüzeyel sularda yapýlmalýdýr.Bir ata sözü vardýr. Denirki bulanýk suda balýk avlanmaz. Berrak su her zaman en ideal þarttýr .Ancak çok berrak sularda balýkçýnýn çevredeki doðal renkler dýþýnda giyinmesi baþarý þansýný azaltýr. Bence en ideal derinllik yapay yemlerle olan avcýlýkta 4-5 metre civarýnda olan göl derinliðinde ve altta deðiþik otlarýn suyun 3 metre kadar altýnda bulunduðu 2-2.5 metrelik av sahasýnýn kaldýðý yerlerdir. Kýþýn ise bu derinlik 10 m kadar olmalýdýr.
AV ZAMANLARI
Suya cemre düþmesinden pazarlarda ayvalarýn görülmesine kadar turna avcýlýðý yapýlabilir.Ancak en iyi zamanyazýn temmuzun son haftasýyla kasýmýn ilk haftasý arasýndaki zamandýr.Ben en çok turnayý eylül ve ekim aylarýnda avlamýþýmdýr.Burada dikkat edilecek en önemli nokta ayýn durumudur.Turna görme yeteneði çok geliþmiþbir balýktýr.Dolunay olduðu günlerde gece karnýný rahat doyurabildiðinden ertesi gün tüm þartlar müsait olmasýnaraðmen 1-2 balýkla yetinmek zorunda kaldýðýmýz çok günler olmuþtur. Biz dolunay olduðu günler av yapýlacaksakava akþama doðru baþlarýz.Gece suya canlý gümüþ ile parekete (bazý avcýlarýn deyimiyle barikat)býrakýr sabahtoplarýz. Gündüz ise yine turna yakalamaya çalýþýrýz ancak bu tür günlerde gündüz avýnda pek baþarýlý olduðumuz söylenemez.Genelde ava gitmek için bir gün içindeki en ideal vakit nedir denildiðinde herkes sabah erken akþamgeç saatler diye bir cevap verir. En ideal saat kavramý mevsimlere göre deðiþir. Bu nedenle sabah erken kavramýdenildiðinde sabah ezaný okunurken tekneyle suda olmak yada olayý atmýþ olmak anlaþýlmalýdýr.Akþam ise durum biraz deðiþiktir Akþama doðru denildiðinde ikindi ezaný vakti anlaþýlmalý ve yatsý ezaný vaktinde eðer gece avý yapýlmayacaksa av bitirilmiþ olmalýdýr. Yani kýsacasý güneþ saati kavramýna paralel olarak av için kýymetli olansaatler ezan sesiyle tesbit edilebilir.
HAVA DURUMU
Hava durumuTurna avýnda en etkili faktördür. Su yüzeyinin ýsýsý çok önemlidir .Gün içindeki ani ýsý deðiþimleri sonucu balýk birdenbire oltaya vurmaz olur. Örneðin güneþli bir günde birdenbire bir yaz yaðmurunun baþlamasý gibi.
Bulutlarýn durumu: Havanýn bulutlu olmasý suyun sakin olduðu durumlarda turna avý için en ideal þartý oluþturur.Bu havalarda balýk avcýyý seçemez.Açýk renkli özellikle gümüþ rengindeki yapay kasýklara ve beyaz renkli silikonyemlere severek atlar. Ancak bulutlarla birlikte rüzgarýn varlýðý avý bozar. Çok hafif rüzgarda istenen diðer bir ideal þarrtýr .Hafif bulutlu bir ortamý çaðrýþtýran gün doðumu ve gün batýmýnda da diðer bütün balýk avlarýnda olduðu gibi verimli avlar yapýlabilir
Yaðmur: Turna avýný olumsuz yönde etkiler. Çünkü su bulanýr ayrýca turna ani deðiþimleri sevmez. Ancak ilk baharda hafif yaðmurlu havalarda açýk renkli ve parlak yemlerle avý yapýlmalýdýr .Birde kýsa yaz yaðmurlarýndan hemen sonra çok iyi av vermektedir.
NERELERDE BULUNUR
Turna sazlýk önlerinde dibi otlu ancak yosunlu olmayan yerlerde , özellikle bizim turna otu dediðimiz su içinde görüntü olarak akvaryumcularda gül olarak satýlan akvaryum bitkisine benzeyen bitkilerin suyun yüzeyine kadarulaþamayýp yüzeyden 3-4m altta kaldýðý yerlerde bulunmaktadýr. Kayalýk ve taþlýk alanlarda turna pek gezmez çünkü turnanýn doðal kamuflajlý derisinin desenleri bu tip bölgelerde ona avantaj saðlamaz. Turna avýna uzun süretakip ederek saldýrmaz.Sözünü ettiðim otlarýn içine saklanarak çevreyi gözler avýný görünce önce biraz takip edersonra derhal avýnýn altýna inerek karýn bölgesinden saldýrýr. Özellikle Ankara’daki kesikköprü barajý gibi suyun15-20 metre derinliðinin rahatlýkla görülebildiði akvaryum gibi berrak olduðu sularda bu anlattýðým þekilde yeme saldýrmasý insana inanýlmaz bir heyecan verir. Erbabý bilir tüm vücudunuzu bir sýcaklýk kaplar sesiniz dahi çýkmaz. Tüm benliðiniz Vücudunuzdaki adrenalin hormonunun esiri olur. (Birden kendimi balýk yakalýyor zannettim)Tecrübeli avcýlarýn bildikleri kendi av yerleri vardýr. Eðer bir yörede ilk kez avlanacaksanýz ve çevrenizde sizdenbaþka avcýlar varsa onlarý izleyip o avcýlarý rahatsýz etmeyecek bir biçimde avcý nezaketine uygun bir mesafede avlanabilirsiniz. Turna genelde bir göl yada akarsuda daima belirli bölgelerde bulunur. Bu nedenle bir kere turna tuttuðunuz bir yerde ertesi sefer tekrar tutabilirsiniz. bu yerleri eðerkayýkta iseniz saðýnýzdaki tam hizanýzda olan bir nesneyi, solunuzda tam hizanýzda olan bir nesneyi önünüzde ve arkanýzda tam hizanýzda olan bir nesneyi kaydedederseniz bu 4 rehber notasýnýn kesiþtiði yeri bir daha seferki avda rahat bulursunuz bu iþleme kerteriz alma iþlemi denir.Turna avlanýp yemi yuttuktan sonra 1-1,5 saat dinlenirmiþ bu nedenle bir yerde 15 dk dan fazla balýk vurmuyorsa orayý terk edin ve eðer bu yer daha önce balýk avladýðýnýz bir yer ise orayý 15 - 20 þer metre aralýklarla olta ata ata terk edin vedaha sonra tekrar uðrayýn. Turna avý kayýkla en iyi sonucu verir.Eðer kayýðýnýz yoksa sizden önce avlanmayý düþündüðünüz yerde baþka bir avcý gelmiþse oraya sizde oltanýzý atmak istiyorsanýzo avcýnýn iznini almak gerekir.
YAPAY YEMLERLE AVCILIK
Turna ya görerek yada daha öncede anlattýðým çene altýnda sensor hücnreler yardýmýyla titreþimleri hissederek avýný bulur.Bu fikirden hareketle turnanýn dikkatini çekecek ya parlak ya hareketli yada her iki özelliði birden taþýyan pekçok yapay yem yapýlmýþtýr.Bu yemler su üstü yemleri , kaþýklar, döner kaþýklar, silikon yemler, batan dalan yemler gibi isimlerle karþýmýza çýkarlar.
DOÐAL YEMLERLE AVCILIK
Ýri turna avlamak isteyenler özellikle bu yöntemi tercih etmektedirler.Doðal yem olarak hertürlü canlý ve ölü balýk kullanýlmaktadýr. Turnanýn duyu ve görme yetenekleri çok geliþmiþtir. Bu nedenle hareket eden canlý yemi çok kolay farkedecektir. Özellikle ölü yemlerin ise yaþlanarak boyca irileþen bu nedenle gittikçe kamuflajý giderek zorlaþtýðý için daha zor avlanan yaþlý ve hantal turnalar tarafýndan tercih edildiði fikri oldukça yaygýndýr.Dolayýsýyla eðer canlý yem kullanýlacaksa daha sýg kesimlerde , ölü yem kullanýlacaksa daha derin kýsýmlarda av yapýlmalýdýr. Yem olarak hem deniz hem tatlýsu balýklarý kullanýlabilir. En çok tercih edileni tatlýsu gümüþ balýðýdýr.
Canlý yem ile avcýlýk
ÞAMANDRALI OLTA ÝLE:Turna tarafýndan fark edilebilecek bir biçimde sunulmalýdýr. Bunun için dibi temiz berrak 4 ila 8 metre derinlikler idealdir. bu derinliðe 2 canlý yem býrakmak esastýr. yemlerden biri dipten 1 m diðeri 3 metre mesafede konuçlandýtýlmalýdýr. Bu takýmýn þamandrasý çok büyük olmamalýdýr konik fýçý þekilli þamandralar idealdir misina orta çubuk kullanýlmaksýzýn þamandra ortasýndaki delikten serbestçe geçirilir. Misinanýn üst kýsmýna bir tesbih tanesi yerleþtirilir biraz daha üste ise baþka bir misina baðlanýr ama asla ana misinaya düðüm atýlmaz bu bariyer mutlaka baþka bir misinayla yapýlmalýdýr çünkü bu ikinci misinadan dolayý tesbih tanesi hareket edemeyeceðinden yem olan balýðýn misinayý saðmasý engellenir ama turna vurduðunda kuvvetli vuracaðýndan ikinci baðlanan misinadan ana misina sýyrýlacaðýndan misina akýþý saðlanacak ve bir þamandra mukavemeti olmadýðýndan turna kuþkulanmadan yemi yutacaktýr.Beden olarak çelik beden kullanýlýrsa turnanýn misinayý koparma ihtimali ortadan kalkar. Misinanýn serbest olan ucundan tekli bir halkalý iðne geçirilir bu iðneye düðüm atýlmaz daha sonra 3 lü iðne en uca baðlanýr. Durgun sularda 3 lü iðnenin bir iðnesi yem olacak canlý balýðýn çenesine tutturulur.Serbest kalan tekli iðne ise balýðýn sýrt yüzgecinin altýndaki sert kýsma oturtulur. Bu tekli iðne hýrsýz olarak tabir edilir.Av eðer akýntýlý bir yerde yapýlýyorsa balýðýn akýntýya karþý doðal þekilde yüzmesi için tekli iðne balýðýn üst çenesinden geçirilirken 3 lü iðnenin bir iðnesi altta balýðýn anüs deliðinin hemen arkasýndaki yüzgecin altýndaki sert kýsma oturtulur. Bazý avcýlar tekli iðne kullanmazlar o zaman 3 lü iðne nin bir iðnesi sýrta takýlýr. eðer kýtýdan savurna yöntemiyle yem fýrlatýlacaksa mutlaka hýrsýz iðne kullanýlmalý ve tek canlý yem kullanýlmalýdýr
Yer imleri