Kýþ Sporlarý Teknik Bilgiler
KAYAK NASIL SEÇÝLÝR
Kayak kaymanýn inanýlmaz ***fini sözcüklerle tarif etmek oldukça güç. Bunun yanýnda kayak herkesin hayatý boyunca kesinlikle denemesi gereken bir eðlencedir diyebiliriz. Pistten aþaðý süzülürken yer çekimi kaybolur, yüzünüzde rüzgarý hisseder ve dilediðiniz yöne hafif, ***ifli, ve teknik hareketlerle süzülürsünüz.

Kayak sporu günümüzde oldukça heyecanlý bir evrimin içerisinde. Yeni kayak þekilleri, carving ayakkabýlarý, ve yeni öðretme
metotlarý yeni baþlayanlarýn öðrenme eðrisini kýsaltýrken, orta ve ileri düzey kayakçýlara da performanslarýný geliþtirmeleri için þimdiye kadar hiç olmadýðý kadar büyük fýrsatlar tanýyor.

Kayak ekipmaný seçimi temelde zor bir iþlem olmasa da özellikle yeni baþlayanlarýn veya kayaða bir süre ara vermiþ olanlarýn kafasý karmaþýk gibi görünen seçenekler ve kulaða garip gelen kelimelerden karýþabiliyor. Kayak ekipmanýný tanýmanýzý ve size özel seçim yapmanýzý kolaylaþtýracak temel bilgileri diðer
linklerde bulacaksýnýz.
Kayak Düzeyiniz
Kayak seçiminizi kolaylaþtýrmak öncelikle aþaðýdaki kategorileri inceleyerek kayak düzeyinizi belirlemelisiniz.
Yeni Baþlayan (Tip I): Yeni baþlayanlar, düþük eðimli pistlerde yavaþ kaymayý tercih edenler.

Orta Düzey (Tip II): Temel kayak yeteneklerine sahip, ileri düzey (siyah) pistler dýþýnda bir çok arazi ve kar koþullarýnda oldukça kontrollü olan ve tam kontrollü olma yolunda geliþmekte kayakçýlar.
Ýleri düzey (Tip III): Buzlu, dik, bol kar, parçalý ve benzeri her tür koþulda, ileri düzey (siyah) pistlerde, ve yüksek hýzlarda kontrollü kayabilen kayakçýlar ve yarýþçýlar
A.GenelKayakKategorileri
Deð
iþik kar koþullarý, kullanýcý yeteði ve kullaným amacýna göre kayak çeþitleri bulunur. Kayaklar bu amaçlara cevap verebilecek þekilde kullanýlan materyal, sertlik, uzunluk, aðýrlýk, kenar kesim (kayaðýn belinin kayaðýn burun ve kuyruk bölgesine göre olan geniþliði) gibi özellikler açýsýndan farklýlýk gösterirler (Kayaðýn yapýsý hakkýnda detaylý bilgi için "Kayak Anatomisi" baþlýklý bölümü inceleyiniz). Kayak çeþitlerini temelde dört kategoride inceleyebiliriz:
1. Ýleri düzey/Yarýþ Kayaklarý: Bu kayaklar hýzlý kaymaya uygun tasarlanmýþlardýr. Genellikle sert ve dar kayaklardýr, yüksek hýzlarda þoklarý emerler. Kenar kesimleri diðer kayaklara göre daha düzdür. Bu özelliklerinden dolayý bu kayaklarý döndürmek daha zordur ve iyi teknik gerektirir. Temelde iki alt gruba ayrýlýrlar:
a) Büyük Slalom:
Küçük ve sýk dönüþleri sevmezler. Büyük ve geniþ dönüþlere uygun, yüksek hýzlarda titreþimleri emici özelliklere sahiptirler.
b) Slalom:
Küçük, keskin dönü
þlere uygun, buzda ve dik yamaçlarda yüksek kontrollü kayaklar.

2. Orta/Ý
leri Düzey (Performans) Kayaklarý: Daðýn her yerinde kaymalarýna raðmen daha çok ezilmiþ pistleri tercih eden orta ve ileri düzey kayakçýlarýn tercih ettiði kayaklar. Yarýþ kayaklarýna göre daha geniþ ve yumuþaktýrlar, bu sayede daha geniþ kar koþullarýnda ve daha yavaþ hýzlar için tasarlanmýþlardýr.

3. Ba
þlangýç/Orta Düzey Carving Kayaklar: Yeni baþlayan ve orta düzey kayakçýlar için tasarlanmýþlardýr. Yukarýdaki kayaklara benzerler fakat düþük hýzlara daha duyarlý olabilmeleri için daha yumuþaktýrlar. Burunlarý daha geniþtir ve kuyruk bölümü dönüþlerin sonunda arkaya hatalý olarak fazla aðýrlýk verip kayaðýn kuyruðunu kaydýran kayakçýlarý daha fazla hoþgörebilecek þekilde inceltilmiþtir.
Bayan ve Çocuk Kayaklarý Hakkýnda
Kayaklarda erkek, bayan ve çocuk modelleri bulunabilmektedir. Bayan ve çocuk kayaklarý genellikle erkek kayaklarýna göre daha hafif ve yumuþaktýr. Bu sayede genellikle erkeklerden daha hafif ve güçsüz olan bayanlarýn ve çocuklarýn kayaðý orta yerinden esnetebilmeleri ve kenarlar üzerinde dönüþü tamamlayabilmeleri kolaylaþýr. Bayan kayaklarýnda baðlamalarýn normalden bir santimetre kadar daha öne monte edildiði de görülür. Bu sayede bayanlarýn erkeklere göre genellikle daha arkada olan aðýrlýk merkezleri öne ve kayak merkezine yaklaþtýrýlarak dönüþler kolaylaþtýrýlýr ve denge artýrýlýr.
Kayak Boyu Ne Olmalý?
En sýk sorulan ve nedense güvenilir bir cevabýn zor alýndýðý konulardan biridir kayak boyu. Son beþ yýlda dünyada kayak sektöründe gerçekleþen evrimlere parelel olarak kayak boyunun deðiþmesi (kýsalmasý) yeni ve eski kayakçýlarýnýn kayak boyu konusunda kafalarýnýn karýþmasýna neden oldu. Yeni derin kenar kesimli þekilli kayaklar geleneksel kayaklara göre daha kýsa boylarda kullanýlýr. Bu kayaklarýn kara temas eden daha geniþ yüzey alanlarý vardýr.

En uygun kayak boyunun belirlenmesi, boy ve kilonuz, kayak düzeyiniz, ve amaçlanan performansa baðlýdýr. Boy, kilo ve kayak düzeyiniz arttýkça önerilen kayak boyu da artar. Uzun kayaklar yüksek hýzlarda daha dengeli ve kararlý iken kýsa kayaklar dönüþlerde daha kolay ve kontrollüdür. Genel bir yaklaþým olarak günümüzün derin kenar kesimli kayaklarý için önerilen kayak boyu, geleneksel kayaklar için önerilen boydan 10cm daha kýsadýr. Geleneksel kayak boyunu ise kabaca aþaðýdaki gibi belirleyebiliriz:

Yeni baþlayanlar: Kayak boyu kayakçýnýn omuz boyu kadar
Orta düzey kayakçýlar: Kayak boyu kayakçýnýn burun seviyesi ile baþýnýn üstü (boyu) seviyesi arasýnda
Ýleri düzey kayakçýlar: Kayak boyu kayakçýnýn boyu ile boyu artý bir el geniþliði seviyesi arasýnda. Çok ileri düzey kayakçýlar ve yarýþçýlarda bu boy kayakçýnýn boyu artý el geniþliði ile kayakçýnýn kolu yukarý kaldýrýldýðýnda bileðine kadar olan seviye arasý olacak kadar artabilir.
Kayak Terimleri
Carving:
"Carving", kavisli bir kayak dönüþünün Ýngilizce adýdýr. Carving deyince akla herhangi bir kayak dönüþünden çok tercih edilen bir dönüþ gelir. Bu dönüþte, kayaðýn kavisli kenarý kar ile bütünüyle temas halindedir. Dönüþ sýrasýnda yana kayma, yerden kar kaldýrma neredeyse hiç yoktur. Maksimum hýz ve kontrol ile en verimli dönüþ tekniðidir. Carving dönüþ yeni stil kayaklarda eski kayaklara göre daha kolay gerçekleþir çünkü yeni kayaklarda kayaðýn kenar kesimi daha büyüktür (kenar kesim yarýçapý daha küçüktür).

Kenar Kesimi: Kenar kesimi milimetre cinsinden bir kayaðýn burun, bel ve kuyruk geniþliði arasýndaki farktýr. Kayaðýn profilinde görülen kavisdir. Kenar kesimi küçük olan kayaklarda dönüþ sýrasýnda kayaðýn kenarýný bütünüyle kar ile temas ettirip dönüþ yapmak daha fazla çaba ve tecrübe ister. Diðer taraftan, büyük kenar kesimli kayaklar hafif bir basýnç uygulanarak kenar üzerine yatýrýlabilir. "Þekilli" kayak adý verilen bu kayaklar yeni baþlayanlar ve orta düzey kayakçýlar için carving dönüþü kolaylaþtýrýr.

Kenar Kesim Yarýçapý: Kenar kesim ve kenar kesim yarýçapý terimleri kayaðýn nasýl döneceðini açýklamak için kullanýlýr fakat aslýnda birbirinin zýttýdýrlar. Kenar kesim yarýçapý kayaðýn kenarýna teðet yerleþtirilen hayali bir dairenin yarýçapýdýr. Metre cinsinden ölçülür. Kenar kesimi ne kadar büyükse (derinse), bu daire (dolayýsýyla yarýçapý da) o kadar küçüktür. Diðer bir deðiþle kenar kesim yarýçapý kayaðýn kenarý üzerine yatýrýldýðýnda yapacaðý dönüþün büyüklüðüdür.

Etkin Kenar: Etkin kenar kayaðýn kar ile temas eden bölümüdür. Etkin kenar ne kadar uzunsa yüksek hýzlarda o kadar stabilite vardýr ve kenarlar o kadar iyi tutar. Etkin kenar ne kadar kýsaysa spin ve dönüþler o kadar kolay baþlatýlýr.

Dönüþ Tipi:
Daha çok ký
sa dönüþler yapmayý tercih ediyorsanýz, derin kenar kesimli (kenar kesim yarýçapý küçük) kayaklarý tercih edin.
Orta büyüklükteki dönüþler için orta büyüklükte kenar kesimli kayaklarý,
Büyük dönüþler veya yarýþlar için küçük kenar kesimli kayaklarý tercih edin.
Tümseklerde (bombe) kaymak için küçük kenar kesimli kayaklar uygundur çünkü dönüþlerin çoðu kar üzerinde deðil havada yapýlýr.

Kayak Geniþliði: Kayaðýn bel geniþliði (baðlamalarýn altýndaki geniþlik) kayaðýn deðiþik koþullarda davranýþýný belirler.
- Yumuþak, derin kar veya toz kar daha fazla yüzerlilik gerektirir, bu yüzden geniþ bel geniþliði uygundur. Toz kar kayaklarýnda bu ölçü tipik olarak 70mm üzerindedir.
- Ezilmiþ ve yarý ezilmiþ karýþýmý bölgelerde bu geniþlik 65-70mm arasýndadýr.
- Tam ezilmiþ, sert karda daha az yüzerlilik gerekir. Sadece bu tür kar için tasarlanmýþ kayaklarda bel geniþliði genellikle 65mm altýndadýr.

Esneklik: Bir kayaðýn esnekliði, veya boyutsal sertliði, nerede ve nasýl kayýlabileceðini büyük ölçüde etkiler. Esnekliði sert olan kayaklar yüksek hýzlarda ve ezilmiþ sert yüzeylerde oluþan þoklarý emebilirler. Bu tür kayaklar yarýþ pistleri gibi sýkýþtýrýlmýþ sert zeminlerde hýzlý kayan ileri düzey kayakçýlar için tasarlanmýþtýr. Sert kayaklarda doðru dönüþ tekniði uygulayabilmek daha çok beceri gerektirir. Daha esnek bir kayak daha yavaþ hýzlarda dönebilir, ve daha kýsa dönüþler yapabilir. Orta sertlikteki kayaklar orta düzey kayakçýlar, yumuþak esneklikteki kayaklar da daha çok yeni baþlayanlar için uygundur. Kayaklarýn esnekliklerini onlarý yerde dik dururken orta yerinden itip esneterek karþýlaþtýrabilirsiniz.

Doðal Kayakçý Duruþu: Düz bir yüzeyde, ayakkabý tabanlarý birbirlerine parelel, ayaklar kayarken normal olarak kullandýðýnýz geniþlikte, diz kapaðý ayakkabýnýn ön kenarý hizasýna gelecek þekilde dizler bükülmüþ, kayakçýnýn tam karþýya baktýðý rahat, doðal pozisyon.
Kayak Teknikleri
Kayakçýlar bir zamanlar kayma tekniðini ve kývraklýðýný göstermek için engebeli pistlerde kaymayý yeðliyordu. Bugün ise önemli olan mümkün olduðunca eðilip kara adeta yapýþarak hýz yapmak... Liftlerle ulaþtýðýnýz pistler dümdüz, her biri neredeyse bir bulvar geniþliðinde ve kilometrelerce uzanýyor, üstelik her koþulda kayaða da elveriþli olunca elbette heyecan bunun neresinde diyenler de oldu. Yeni pistler, yeni kayak teknikleri iþte böyle doðdu, hatta sadece kayma teknikleri deðil kayaklarýn kendisi de deðiþti, giysilerinden gözlüðüne kadar her þey sürekli yenileniyor! Kayaklar çok deðiþince kayma teknikleri de geliþti! Þimdi kýsaca onlara bir göz atalým!

Telemark...
Birkaç yý
llýk geçmiþi var, bir anlamda eskiye dönüþ: Ýlk kayma tekniðine ve doðaya saygýlý bir tavrý getiriyor. Ayaklar kayaða önden tutturulup topuklar serbest býrakýlýyor. Böylece kayakçý viraj alýrken dizler neredeyse kara deðiyor. Pistlerde olduðu gibi toz karlý zeminlerde de, daha doðrusu her türlü karlý zeminde kaymayý mümkün kýlýyor.

Monoski...

Bir tek, ama standart kayaklardan daha geni
þ tutulmuþ kayak üzerine iki ayak sabitleþtiriliyor. Monoski, özellikle sert pistlerde ve engebeli zeminlerde kaymak için...

Skwal...
Bir tür monoski, ama kayak daha uzun ve ince. Bir ayak ötekinin önünde tek bir kayak üzerinde pistten kayarak iniliyor.

Snowboard...
Amerika'da sörfçüler tarafý
ndan kýþ sporlarýna uyarlanan bu teknik çok tutuldu. Zemine göre de birçok kayak modeli geliþtirildi; toz karda, sert pistlerde ve doðal karlý ortamlarda kaymak üzere çeþitli modelleri var. Bütün kayak merkezlerinde yapýlabiliyor. Snowboard özellikle heyecan arayan her yaþtan gencin gözdesi, üstelik kendine göre bir giyim tarzý var.

Carving...
Bir adý
da Parabolik ski. Carving geniþ ve yuvarlak kenarlý, geniþ topuklu kayaklarla kayýlýyor. Bu kayaklarla keskin virajlar alýnabiliyor, üzerinde eðilmek ve yokuþa yapýþmak daha kolay. Pistlerde, az veya çok sert karlý zeminlerde kaymak için...

Kar bisikleti...
Henüz çok yaygý
nlaþmadý ama birçok kayak merkezinde bulunuyor. Bisikletin tekerlekleri yerine geniþ bir kayak bulunuyor.

zak...
Modasý
hiç geçmeyecek olan kýzaklar zamanla geliþtirildi. Günümüzün kayak merkezlerinde eski ahþap kýzaklarýn yerini freni ve sert gövdesiyle ailece kaymanýn tadýný yaþatan hýzlý araçlar aldý.

Free Style...

Kayaklar çe
þit çeþit, kayak teknikleri de çok farklý... Ama heyecan arayanlar sýnýrlarý zorlamak istiyorlar. Ýþte bunun bir örneði Free Style... Engellerle çeþitli eðimlerin bulunduðu bir pistte adeta uçarcasýna kayarak, tümseklerin üzerinden atlayarak çeþitli akrobatik figürler yapýlýyor. Bunun için de özel kar parklarý (snowparc) yapýldý.

Boardercross...
Kayakçý
larýn hep birlikte tepeler, çukurlar ve sert virajlar bulunan bir pistte kaymasý...

Free Ride...
Pist dýþý
nda, daðlarda, beyaz bir okyanusun ortasýnda, ayak basýlmamýþ ortamlarda doða ile baþbaþa kalarak kaymak isteyen usta kayakçýlar ve snowboard'çular için! Daðlarý baþka bir açýdan yaþamak ve tanýmak, zirvelerden inmek, kar dalgalarý üzerinden uçmak için...

Half pipe...
Snowboard'çularý
n engebelerden atlayarak ve havada çeþitli figürlerle gösteri yaparak özel pistlerden kaymasý...

Kar Raftingi...
Rafting botlarý
altýna kayganlýðý arttýrýcý bir branda gerilerek kürek kullanmadan sadece bir görevlinin gerekli yerlerde alüminyum frenleyici çubuklarý kullandýðý, belirli bir parkurda botun kaydýðý alternatif bir kýþ sporu. (Erciyes'te uygulanýyor.)

Tur Kayaðý...
Usta kayakçý
ve daðcýlar için. Kayarak, yürüyerek, týrmanarak ve çadýrlarda konaklanarak daðlarýn aþýlmasý...