Bir çoðumuzun baþýna gelmemiþtir ama baþýna gelenler de bilir ki bu "illet" bir durumdur "chain suck".. Ve bu konuda bisiklet dünyasýnda hurafeler dolaþýr durur..Bilen bilmeyen atýp tutar..Ýþte size bir "chain suck" yazýsý..(Ýsteyen kesip saklasýn )Bu benim ara ara baþýma gelir. ( En son Coliseum Trophy'de bazý dik yokuþlarý bu yüzden çýkamadým. Benzer durumda bir çok arakadaþ (Ýbo Bahadýr) olduðunu görünce bu yazýyý yazma ihtiyacý doðdu) Özellikle yokuþ çýkarken bir de bakarsýnýz ki zinciriniz ön (ayna) diþlinin alt diþlerine takýlmýþ yukarýya kadroya doðru çýkmakta tabi bu durumda da arka vitesiniz de olmasý gerekenden daha fazla ileri (ve yukarý) doðru gerilmiþ duruma geçiyor.. Tabi þanslýysanýz zincir son anda diþliyi býrakýr veya bunu hemen farkedip pedala abanmayý býrakmaz veya geri çevirmezseniz sonuç tam bir felaket. Kýrýlmýþ bir vites kopmuþ veya yamulmuþ bir zincir veya bazen de kýrýlmýþ yamulmuþ ön diþliler.. Kadroya verilen zarar da yanýnda hediyesi..



"Chain Suck" yani "zincir sýkýþmasý" (malesef türkçe çevirisi ingilizcedeki etkiyi vermiyor "zincir emilmesi" de diyemeyiz herhalde! ) kýsaca zincirin ön (ayna) diþlinin alt diþlerinden kurtulamama durumudur. Bu bazen orta diþlide olduðu gibi en çok küçük diþlide (granny- babaanne diþlisi ! ) oluþur..Ama bu her zaman da oluþmaz.(hurafeleri yaratan durum) Genelde zincirin yük altýndayken çamurlu ýslak kumlu koþullarda oluþur.Ama bazen çamurun yýkanmasý bile sorunu çözmez..Ýþin tuhaf tarafý bu "illet" yeni ekipmanlarda da görülebilir..Sadece MTB 'lerde deðil yol bisikletlerinde bile görülebilir..Bu sýkýþma 2 türlü olabilir:


1- tek diþlinin zinciri býrakmamasý 2- Zincirin 2 (ayna) diþli arasýna sýkýþmasý (vites deðiþimi sýrasýnda)..(bu çok ender görülen bir durumdur.Genelde çok düþük kalite diþli aralýklarý standart dýþý modellerde görülebilir)



Tek diþlide sýkýþma genelde en küçük ayna diþlide oluþur (bende olduðu gibi).Bunun nedeni yükün (zincir gerilimi) daha dar bir alanda (daha az sayýda diþde) olmasýndan ve yükün sadece üst veya orta diþlerde deðil alt diþlere de aktarýlmasýndandýr. Tabi bu arada yüksek güçlerin aþýndýrmasý daha fazladýr. Bu yüzden de küçük diþililer daha çabuk aþýnýr. Tabi bu arada bakýmsýz yaðsýz veya sýkýþmýþ zincir baklasý da(frozen link- ingilizcelerini de yazýyorum ki aþina olunsun) veya ucu bükülmüþ çengel olmuþ diþ de bu duruma yol açabilir..Ama en yaygýn neden az aþýnmýþ diþli ve yeni (uzamamýþ) zincir artý yüksek sürtünme (çamur vs)üstüne de aþýrý gerilim (yokuþ) kombinasyonlarý alt diþleri aþýrý yükler ve zincir diþliden kurtulamaz. Sonuç: "zincir sýkýþmasý"..



Yeni diþli- yeni zincir kombinasyonunda zincir ve diþliler birbirine tam uyum saðlar..Zincirin bakla aralýklarýyla diþlinin aralýklarý birbirine tam oturur..Bu durumda yük üst ve orta diþlere daðýlýr ve zincir alt diþlerden rahatlýkla kurtulur.



Eski diþli-eski zincir kombinasyonunda diþde yük gelen yerler uzayan zincire uyum saðlayarak aþýnýr. Yük yüzeyleri daha yatýk olur.Bu durumda zincir gerilimi sadece üst diþlere biner.Altta ise zaten yatýklaþmýþ diþ duvarlarý zincirden uzak kalýr ve zincir rahatlýkla burdan kurtulur.



Eski diþli- yeni zincir durumunda bakla aralýðý kýsa olan yeni zincir hafif kancalaþmýþ (ve yatýklaþmýþ) diþ profilinde oyuðun (vadi) tabanýna yakýn yere oturur.Bu durumda gerilim alt diþlere transfer olur ve zincir halkalarý diþlinin duvarýna yapýþýr.Sonuç: Zincir sýkýþmasý..



Bu arada zincir neden uzar? Zincirin baklarýný yuvarlak halkalar birleþtirir.Her baklada da bu halkalarýn içine oturan çýkýntýlar vardýr.Tümünün içinden de zincir pimi geçer. Pedala bastýðýmýzda yük zincir halkasýyla bakla çýkýntýsýndadýr. Zamanla halkanýn içi ve bakla çýkýntýsýnýn dýþý aþýnýr.(halkanýn iç çapý artar bakla çýkýntýsýnýn et kalýnlýðý azalýr. Bir bakladaki 2 pim aralýðý bu ikisinin toplam aþýnma aralýðý kadar uzaklaþýr. Bazen toplamda boy uzamasý 1 zincir boyunda (110-114 baklada) 1 bakla boyuna yaklaþabilir.(5-10mm)



Yine "illetimize" dönelim. Özellikle aluminyum diþliler aþýnýrken zincirin abandýðý yüzeylerde yük sonucu ezilen yüzeyde dýþa doðru çapaklar oluþur. Fakat bu genel inanýþýn tersine sýkýþmanýn asýl nedeni deðildir çünkü bu çapak bakla içini dolduracak kadar hiçbir zaman büyümez.

Çamurlu koþullar sýkýþmaya yol açar ama her çamur bu durmda eþit deðildir . Bazý çamur türleri daha fazla sýkýþmaya yol açabilir.Bazen de oldukça yeni diþli-yeni zincir kombinasyonu yokuþta ve çamurlu koþullarda sýkýþma yapabilir.Þu veya bu marka zincir daha az sýkýþma yapýyor lafý hurafelerden biridir. Ama Shimano diþlilerin daha az sýkýþma yaptýðý doðrudur.(özellikle 2 diþli arasýna zincir girmesi seyrektir)



Bu "illetten" kurtulmak için neler yapýlabilir? En küçük ayna diþlinizi deðiþtirin. En iyi yol budur.Hatta aluminyum yerine "baba" bir demir veya titanium( paranýz yeterse!) diþli takýn.(benim orta ve küçük diþlilerim demir.)Tornadan çýkmýþ (machined) diþliler presten çýkmýþlara göre daha iyi sonuç verir.Tabi bunun demir olanýný bulmak zordur..Tornadan çýkanlar (CNC vs) genelde aluminyum veya titaniumdur.

Yamuk sýkýþýk yaðsýz zincirler de sýkýþmaya yol açabilir. Zincirinizi temiz ve yaðlý tutun (diyene bakýn!!) Bu bakým "sýkýþmayý" engellemez ama en azýndan aþýnmayý geciktirir. Zincirinizi çok eskimeden (800-1200 km)uzamadan periyodik olarak deðiþtirin. Uzayan zincir diþlinizi hýzla bozar.Þimdi diyeceksiniz ki madem yeni zincir-eski diþli kombinasyonu sýkýþmaya yol açýyor neden yeni zincir takalým.? Tabi bu deðiþikliðin amacý tüm diþlilerin çabuk eskimesini engellemektir. Ayrýca zinciri iyice uzamýþken deðiþtirmenin bir alemi yoktur. Zaten kaydýrýr. Bu durumda býrakýn hepsi birlikte sonuna kadar aþýnsýn. Ama sýk zincir deðiþtirmek daha ucuza gelir size..(eðer pahalý crank ve kaset diþliniz varsa tabi)Tabi bir de en pahalý zinciri kullanmanýz gerekmez bence..(Üst kategoride bir yarýþçýysanýz bilemem)



Diþliyi deðiþtiremiyorsanýz eðeleyin! : Kranklar yere paralelken diþli tarafýndan baktýðýnýzda en çok aþýnan diþler saat 4 ile 7 ve 10 ile 1 konumundadýr.(bunun nedenini açýklamak gerekmez sanýrým). Küçük ince diþli sýrtý yuvarlak bir eðe ile bu aþýnmýþ diþlere biraz "profil katýn".Aman dikkat bu eðeleme iþini abartýp diþin yapýsýný bozmayýn..Bazen de diþliyi dörtte bir (veya beþte bir tur ilerletip vidalamak da bir çözüm olabilir. Ama bu özellikle Shimano Hyperdrive diþlilerde vites geçiþini çok az etkileyebilir. Ama son karar sizin tabi..

"Chain Suck" sýz güneþli günler hepinize..