-A-
Abacý kebeci : Olur olmaz kimseler,ne olduðu belirsiz kiþiler
Abanmak : Birine yük olmak,onun sýrtýndan geçinmek
Acemilik etmek : Düþüncesizce hareket etmek
Açýk bono vermek : Bir kimseye,istediði gibi davranma yetkisi vermek
Adama benzemek : Düzelmek,göze hoþ görünmek
Af buyurunuz : Özür dilemeyi ifade eden bir deyim
Agop'un kazý gibi yutmak : Önüne konulan her yemeði çabuk yemek
Aðýz gevþekliði : Sýr tutmak hali
Ah edip eh iþitmek : Daima feryat etmek
Ak sakaldan yok sakala gelmek : Çok yaþlanmak
Alavere dalavere,Kürt Mehmet nöbete : Bir iþte bütün yükü, sorumluluðu yetersiz kiþiye býrakma durumunda söylenir.
Allah hakký için : Doðruyu söylemesi istenen kimseye verilen söz
Amma da yaptýn : Olmayacak bir þey söyledin anlamýnda.
Arabayý düze çýkartmak : Sonunda iþini kolaylaþtýrmak
Astarý yüzünden pahalý : Gerçek deðerinden fazlaya mal olmak
Aþüftelik etmek : Hafif ve iþveli davranmak
Atma Recep din kardeþiyiz : Biz birbirimizin ne olduðunu biliriz' anlamýnda kullanýlýr.
Ayvaz kasap hepsi bir hesap : Hepsi ayný hesaba geliyor anlamýnda.
Azrail olmak : Çok korkulu ve zorba olmak
-B-
Baba,baba deðil iskele babasý : Saygý duyulmayan,hayýrsýz baba
Baþýna feleðin tokmaðý inmek : Bir felakete uðramak
Bela aramak : Kavga sebebi yaratmak.
Ben sarhoþ,yolcu sarhoþ : Herkesin garip bir tutum içinde bulunduðunu anlatmak için kullanýlýr.
Beyni sulanmak : Bunamak.
Býyýklarý balta kesmez olmak : Güçlü olmak,kimseden korkmamak
Býzdýk : Ufak çocuk
Binin yarýsý beþ yüz o da ben de yok : Düþünceli kimseleri avutmak için teselli mahiyetinde söylenir.
Bir avuç toprak olmak : Ölmek
Bir çýrpýda : O anda
Boþlamak : Ýlgisiz davranmak,ilgiyi kesmek
Boyunun ölçüsünü almak : Biri tarafýndan aðzýnýn payý verilmek
Bulanýk suda balýk avlamak : Karýþýklýktan yararlanýp menfaatini kollamak
Burnu kokuyu iyi almak : Her þeyi önceden sezmek
Büyüklük göstermek : Baðýþlamak
Büyük söylemek : Övünmek
-C-
Cafer aðanýn abdest suyu : Tatsýz,tuzsuz
Caka yapmak : Gösteriþ yapmak
Cana iþlemek : Çok tesir etmek
Can atmak : Çok istemek
Can ciðer : Samimi
Candan yanmýþ : Adamakýllý tutulmuþ
Caný burnuna gelmek : Bir iþte çok eziyet ve sýkýntý çekmek
Canýný þeytana satmak : Kötü iþlerle uðraþmak
Canýn sað olsun : Bir ziyan için söylenen teselli sözü
Ceddine okumak : Soyuna sövmek
Ceffel kalem etmek : Hemen hüküm vermek
Cephe almak : Düþmanca hal takýnmak
Cýcýðý çýkmak : Çok hýrpalanmak
Ciðeri beþ para etmez : Deðersiz kiþi
Cihan alem bilmek : Herkes tarafýndan bilinmek
Cin fikirli : Çok zeki,açýkgöz
Cumbadak dalmak : Ani olarak girmek,dalmak
Curcuna koparmak : Gürültüyle çevreyi karýþtýrmak
Curcunaya kalkmak : Kavga ve gürültü çýkarmaya kalkmak
-Ç-
Çabalama kaptan ben gidemem : Boþuna çabalama anlamýnda.
Çaçaron : Kavgacý,þirret
Çaðý geçmek : Yaþlanmak
Çala kalem : Durmaksýzýn yazarak
Çehresi atmak : Rengi sararmak
Çehre uzatmak : Küsmek,somurtmak
Çek arabaný : Defol anlamýnda
Çeþnisine bakmak : Lezzetine bakmak
Çevir kazý yanmasýn : Sözünü çeviren kimseler için söylenir.
Çýkmaz ayýn son çarþambasý : Belirsiz ve uzak zaman
Çið süt emmiþ olmak : Soysuz ve namussuz olmak
Çileden çýkmak : Hiddetlenerek sabrýn taþmasý
Çizmeden yukarý çýkmak : Haddini bilmemek
Çoban kulübesinde padiþah rüyasý görmek : Durumuna uygun düþmeyen büyük ve olmayacak hayallere kapýlmak
Çorbada tuzu bulunmak : Emeði geçmiþ olmak
Çömlek hesabý : Baþtan savma hesap
Çöpçatan çatmak : Kýsmet olmak
Çürük tahtaya basmak : Umduðunu bulamamak,aldanmak
-D-
Daðarcýkta bir þey kalmamak : Her þeyi yitirmek
Dalavere : Oyun,hileli iþ
Davulu yarýk : Sýr saklamayan,önüne gelene içini döken
Dekbaz : Hileci
Demir gibi olmak : Saðlam ve sýhhatte olmak
Devede kulak : Kýyaslanan þeyler arasýndaki orantýsýzlýðý belli etmek için kullanýlýr.
Dýrdýr etmek : Yerli yersiz söylenip durmak
Dikili aðacý olmamak : Malý mülkü olmamak
Dili çetrefilli olmak : Rahat ve düzgün konuþamamak
Dilini zaptetmek : Konuþmamak
Diþini sökmek : Zararsýz hale getirmek
Dokuz doðurmak : Korkudan ve heyecandan bitmek
Dolmalarý yutmak : Kanmak,aldanmak
Dostlar alýþveriþte görsün : Laf olsun diye iþ yapanlar için söylenir.
Döner taþým yok,öter kuþum yok : Hiçbir þeye sahip olmamak
Dört dirhem bir çekirdek : Þýk giyimli kimse
Dudukuþu : Geveze
Dümen suyundan gitmek : Karþýsýndakinin huyuna göre davranmak
Dünyaya kazýk kakmak : Ölmemek
-E-
Ebussuut Efendi'nin gelini : Eski moda giyinen kadýn
Eceline susamak : Tehlikeli iþlere giriþmek
Edepsizliði gündeliðe takýlmak : Edepsizliði alýþkanlýk haline getirmek
Efendilik yapmak : Saygýlý hareket etmek
Efendizadem : Beyim anlamýnda bir hitap
Eðrisi doðrusuna gelmek : Uygunsuz yapýlan iþin tesadüfen uyumlu bitmesi
Ekmeði dizinde : Nankör
Elemtere fiþ kem gözlere þiþ : Nazar deðmesin anlamýnda
Eli çabuk : Tez iþ gören
Emeði geçmek : Bir iþin yapýlmasýnda yardýmcý olmak
Ensesinde boza piþirmek : Çok eziyet çektirmek
Ermeni gelini gibi : Daima kýrýtan,süzülen kadýnlar için yapýlan benzetme
Ervahlarýna yuf olsun : Sövgü
Eski çamlar bardak oldu : Þartlar deðiþti anlamýnda kullanýlýr
Eþek hoþaftan ne anlar : Anlayýþsýz,zevksiz insanlar için söylenir.
Etek belde : Kývrak ve becerikli
Ev açmak : Ayrý ev tutmak
Eyere de gelir semere de : Bütün iþlere yarar anlamýnda
Ez ez de suyunu iç : Hiç yararý olmayan bir iþi tenkit etmek için kullanýlýr.
Ezilip büzülmek : Aþýrý sýkýlgan davranmak
-F-
Fahiþ faize batakçý müþteri : Benzer kiþilikteki insanlar birbirini kolay bulur manasýnda
Faka basmak : Güç duruma düþmek
Falcý deðilim ya : Ben olacaðý bilemem anlamýnda
Fare düþse baþý yarýlýr : Bir yerin yoksulluðunu anlatmak için kullanýlýr.
Farfara : Aðzýnda sýr tutamayan kimse
Fasulye gibi kendini nimetten saymak : Kendine olduðundan fazla deðer vermek
Feleðin çemberinden geçmiþ : Tecrübeli,bilmiþ
Felekten bir gün çalmak : Eðlenceli bir gün geçirmek
Ferteði çekmek : Kaçmak
Fesat kumkumasý : Hep kötülük düþünen
Fýkýrdamak : Kesik kesik gülmek
Fýldýr fýldýr aramak : Israrla ve telaþla aramak
Fýrýn süpürgesi : Zayýf,uzun boylu kimse
Fincancý katýrlarýný ürkütmek : Kötü niyetli kiþileri ürkütecek hareketlerde bulunmak
Fitil almak : Öf***le parlamak
Fol yok yumurta yok : Herhangi bir sebep veya iliþki bulunmamasý
Forsu kýrýlmak : Ýtibar ve onuru sarsýlmak
Fukara babasý : Fakirleri kollayan kimse
Fütur getirmek : Umutsuzluða ve çaresizliðe düþmek
-G-
Gafil baþ,düþmana eþ : Ýþlerinde hazýrlýksýz olan insan her zaman zor duruma düþebilir
Gagasýndan yakalamak : Zayýf noktasýndan yakalamak
Gavur ölüsü : Oldukça aðýr
Gavurun tembeli keþiþ,Müslüman'ýn tembeli derviþ : Kendini büsbütün ibadete verip,dünyadan elini eteðini çeken kiþiler için kinaye yollu söylenir.
Gazali rana : Güzel,hoþ ceylan gibi sevgili anlamýnda
Geçmiþi kandilli : Sövgü
Gemi aslaný : Gösteriþli,iþe yaramayan adam
Geyik etine girmek : Erginleþmek
Gýrtlaðýndan kesmek : Yiyecek parasýný kýsýtlamak
Giderayak : Gitmek üzereyken
Girye bana hande sana : Önce karþýsýndakini düþünen kimsenin kullandýðý bir deyim
Giydirmek : Azarlamak
Gök demir,yer bakýr : Ýmkansýzlýklar ve umutsuzluklar içinde bulunuþu anlatýr.
Gömlek deðiþtirmek : Tutum ve görüþlerini deðiþtirmek
Göründü Sivas'ýn baðlarý : Gerçekleþmesi beklenen bir þeyin ortaya çýktýðýna dair olanaklar belirdiðinde kullanýlýr.
Göz nuru dökmek : Yapýlan iþte göz emeði bulunmak
Güvendiði daðlara kar yaðmak : Güveni sarsýlmak
H-
Habbeyi kubbe yapmak : Önemsiz bir þeyi büyütmek
Haber vermek : Bildirmek
Hak getire : Yoktur anlamýnda
Halep ordaysa arþýn burada : Yapacaðýný yap anlamýnda sitem
Ham ervah : Kara ruhlu kimse
Hangi peygambere ümmet olacaðýný þaþýrmak : Kimin sözünü ve yolunu tutacaðýný,ne yapacaðýný þaþýrmak
Hat çekmek : Önemsememek
Hatun : Eski zaman beylerinin,hanýmlarýna olan hitabý
Haymana öküzü : Hýmbýl ve tembel kimse
Hazýr mezarýn ölüsü : Hep hazýra konmak isteyen tembel kimseler için kullanýlýr.
Her gün papaz pilav yemez : Hep ayný þeyler yapýlamaz
Her iþin hakkýndan gelmek : Her iþi baþarýr olmak
Her tarakta bezi olmak : Her iþle ilgili olmak
Hesaptan düþmek : Yok saymak
Hýr gür : Kavga
Hiçe saymak : Hiç deðer vermemek
Hindi gibi kabarmak : Övünmek,böbürlenmek
Hokka gibi oturmak : Dikilen elbisenin tam üzerine uymasý
Hoþbeþ etmek : Sohbet etmek
Hödük : Görgüsüz,anlayýþsýz kimse
Hükümet sürmek : Ül***i yönetmek
Hüt daðý gibi þiþmek : Karný þiþmek
-I-
Icýðýný cýcýðýný sormak : Bütün ayrýntýlarý öðrenmek
Ikýna sýkýna : Güçlükle
Ikýnýp sýkýnmak : Ýþ yapmak için kendini zorlamak
Ilýca ördeði : Sýcaða ve rahata düþkün
Iraðý yakýn etmek : Güçlükleri ortadan kaldýrmak
Irgat gibi çalýþmak : Çok çalýþmak
Irgat pazarýna döndürmek : Bir yeri daðýnýk ve karýþýk hale sokmak
Isýnmak : 1-Alýþmak,2-Sevmek
Isýtýp ýsýtýp önüne koymak : Bir konuda ikide bir söz açmak
Iska geçmek : Atlamak
Iskartaya çýkmak : Eskimek
Islak tavuk : Miskin kadýn
Islatmak : Dövmek
Iþýk göstermek : Yol göstermek
Ivýr zývýr : Önemsiz þeyler
-Ý-
Ýbibullah sivri külah : Yapayalnýz,varlýksýz olan kimse
Ýbiþ gibi : Alýða benzer
Ýcabýna bakmak : 1-Gerekeni yapmak,2-Ortadan kaldýrmak
Ýç fýrtýnasýna tutulmak : Morali bozulmak
Ýç güveysinden hallice : Durumu þöyle böyle
Ýfrit yardaðý : Kötülüðe yardýmcý olan
Ýðne yutmuþ : Çok bitkin ve sýkýntýlý kiþi
Ýkisini bir kazana koysan kaynamazlar : Birbirine zýt insanlarý anlatmak için kullanýlýr.
Ýki yakasý bir yere gelmez : Bir türlü düzene kavuþamaz
Ýlk göz aðrýsý : Ýlk sevilen
Ýmana gelmek : Merhamete gelmek
Ýngiliz tabancasý gibi kurulmak : Çalým satmak,kasýlmak
Ýpe un sermek : Gevþemek,bahane uydurup iþten kaçýnmak
Ýp korkusunu boynuna almak : Ölümü göze almak
Ýpliði pazara çýkmak : Herkese rezil olmak
Ýstemem yan cebime koy : Rüþvet konusunda alay yollu söylenir
Ýþi sýkýþýk olmak : Ýþi çok ve külfetli olmak
Ýtsiz köye dönmek : Sakinleþmek,tenhalaþmak
Ýyiden iyiye : Adamakýllý
Ýyi gün dostu : Ýyi günlerde ortaya çýkan
Ýzi belirsiz olmak : Ýz býrakmadan kaybolmak
-K-
Kabak tadývermek : Devamlý,ýsrarlý býktýrmak
Kabasýný almak : Bir yerin temizliðini üstünkörü yapmak
Kaçýn kurrasý : Birinin hiçbir oyuna gelmeyecek kadar açýk göz, akýllý olduðunu anlatmak için kullanýlýr.
Kaðýt üzerinde kalmasý : Bir anlaþmanýn resmiyette kalmasý,tatbik edilmemesi
Kaleyi içinden fethetmek : Meseleyi karþý taraftan birinin yardýmýyla halletmek
Kalp aðrýsý : Aþk acýsý
Kamburu çýkmak : Çok çalýþmýþ olmak
Kan akýtmak : Kurban kesmek
Kan çanaðý gibi : Çok kýzarmýþ
Kan ter içinde kalmak : Çok yorulmak
Kapaðý atmak : Gitmek,yerleþmek
Kapýsýný aþýndýrmak : Çok gidip gelmek
Kara gün dostu : Ýnsana sýkýntýlý günlerinde yardým eden gerçek dost
Kaþýnýn altýnda gözün var dememek : Yaptýðýný beðenmemek,takdir etmemek
Kedi ile harara girmek : Geçimsiz biriyle ortaklýk etmek
Kendine yontmak : Karþýsýndakileri düþünmeden kendi çýkarýna göre davranmak
Kýç atmak : Pek istemek
Kýnalar yakmak : Çok sevinmek
Kimi kimsesi : Yakýnlarý
Kimseye eyvallah etmemek : Kimseye minnettar kalmamak
Kimya gibi : Az bulunur
Kont gibi : Yakýþýklý ve þýk giyinmiþ
Korkuluk : Gereksiz ve yararsýz kimse
Körün istediði bir göz,Allah verdi iki göz : Hayal ettiðinden daha fazlasýna kavuþan kiþiler için kullanýlýr.
Kör þeytanýn iþi yok : Hep aksilikle karþýlaþan kiþiler tarafýndan sitem yollu olarak kullanýlýr.
Kurdu koyunla barýþtýrmak : Kötü biriyle saf birini uzlaþtýrmak
Külçe gibi oturmak : Yorgunlukla çökmek
Kül yutmak : Kandýrýlmak,oyuna gelmek
-L-
Laçka olmak : Eskimek,iþe yaramaz halde olmak
Laf altýnda kalmamak : Karþýsýndakinin sözünün altýnda kalmamak
Laf ebesi : Çok konuþan kimseler için kullanýlýr.
Lakke yapmak : Baþkasýnýn hakkýný çalmak
Lala paþa eðlendirmek : Nazik kiþileri eðlendirmeye çalýþmak
Lamý cimi yok : Bir konu üzerinde itiraz kabul etmediðini bildirmek için kullanýlýr.
Leb demeden leblebiyi anlamak : Anlayýþlý,zeki olmak
Leke sýçratmak : Bulandýrmak
Leþini çýkarmak : Kýyasýya dövmek
Leyleði havada görmek : Çok dolaþanlara söylenir
Limoni tabiatlý : Mýzmýz
Lodosa tutulmuþ gibi bocalamak : Ne yapacaðýný kestirememek
Lokman hekimin ye dediði : Güzel,tatlý þey
Lop yumurta : Kaynamýþ yumurta
Lügat paralamak : Anlamýný bilmediði halde,bilgiç konuþmak
Lülüye gelmek : Aldanmak
Lüpe konmak : Deðerli bir þeyi emek harcamadan ele geçirmek
-M-
Maça beyi gibi kurulmak : Saygýsýzca,kasýlarak oturmak
Madrabaz : Çýkarýný hileli yollardan saðlayan kimse
Mahalle çocuðu : Eðitimsiz çocuk
Makaraya takmak : Alaya almak
Marsýk : Çok esmer kimse
Merak getirmek : Kara sevdaya tutulmak
Meryem Ana kandili gibi : Soluk (belirsiz) anlamýnda
Meþe odunu : Kaba,anlayýþsýz adam
Meydan vermek : Fýrsat vermek
Mýsýr'daki saðýr sultan bile duydu : Duymayan kalmadý anlamýnda
Mýzraðý çuvala sýðdýramamak : Gerçeðin asla saklanamayacaðý anlamýnda kullanýlýr.
Mis gibi burnunda tütmek : Çok özlemek
Miskinler teknesi : Tembellerin toplandýðý yer
Mürai : Art düþünceli kimse
Mürekkebi kurumamak : Daha pek yeni olmak
Mürekkep yalamýþ : Okuyup,yazmýþ kimse
Mürüvvetini görmek : Ýyi ve mutlu günlerini görmek
Müslüman adam : 1-Dindar kiþi,2-Doðruluktan ayrýlmayan kimse
-N-
Nabzýný yoklamak : Karþýsýndakinin ne düþündüðünü anlamaya çalýþmak
Nalýna mýhýna vurmak : Ne yapacaðýný kestirememek
Namý niþaný kalmamak : Yok olmak,unutulmak
Nanpareye muhtaç olmak : Pek yoksul olmak
Nargile suyu : Tatsýz içecek
Nazý geçmek : Ýsteði geri çevrilmeyen kimse
Ne ala memleket : Uygunsuz yapýlan iþleri kýnamak için söylenir
Neci oluyor : Ne karýþýyor anlamýnda
Nefsine yedirememek : Bir þeyi hazmedememek,kabul etmemek
Nevri dönmek : Çok sinirlenip,bunun yüzünden belli olmasý
Ne yüzle : Ne cesaretle anlamýnda
Nispet vermek : Onu üzecek þekilde gösteriþ yapmak
Nobran : Kaba,sert,kýrýcý(kimse)
Noktasý noktasýna : Tastamam
Nuh gemisi : Her çeþit insanýn toplandýðý yer
Nuh nebiden kalma : Çok eskiden kalma
Nur topu gibi : Güzel,þiþman,beyaz (çocuk)
Nur yüzlü : Temiz yüzlü kimse
Nutku tutulmak : Üzüntüden,korkudan konuþamamak
-O-
O bir düþeþ : O talih sonucu ele geçirilmiþtir anlamýnda
O gün bugün : O gündenberi
Oh demek : Rahat etmek
Ok gibi ciðerine iþledi : Yapýlan bir hareketin çok üzmesi
Ok yaydan çýktý : Vazgeçemeyeceði bir iþi yapmak
Olmuþ armut gibi eline geçmek : Kolaylýkla,yorulmadan elde etmek
Onun ipiyle kuyuya inilmez : Güven olmaz anlamýnda
Oralý olmamak : Önemsememek
O saat : O anda
O tarakta bezi olmamak : Ýliþkisi olmamak
Oynak : Hafif meþrep kadýn
Oyun etmek : Hile yapmak,aldatmak
Oyunun sakalý bitmek : Bitmiþ olaylarý anlatan bu deyim,genellikle Karagöz oyunlarýnýn sonunda kullanýlýr.
-Ö-
Öbür dünyayý boylamak : Ölmek
Öfke topuða çýkmak : Çok öfkelenmek
Öksüz babasý : Öksüz ve yoksullarý koruyan adam
Öküz boyunduruða bakar gibi bakmak : Ýstemeden,mecburen bakmak
Ölçüsünü bildirmek : Haddini bildirmek,cezasýný vermek
Ömür adam : Hoþsohbet adam
Önünü almak : Durdurmak
Öp babanýn elini : Sürpriz bir durum karþýsýnda yaþanan þaþkýnlýðý anlatmak için kullanýlýr
Örümcek kafalý : Eski kafalý,yeniliklere uyum gösteremeyen
Ötmek : Durmadan anlamlý,anlamsýz konuþmak
Öve öve göklere çýkarmak : Çok övmek
Öyle baþa böyle traþ : Alakasýz durumlarý belirtir.
Özü sözü bir : Verdiði sözleri tutan dürüst kimse
-P-
Pabucuna kum dolmak : Engelle karþýlaþmak
Paçalarý sývamak : Hazýrlanmak
Paha biçmek : Deðerini ölçmek
Pancar kesilmek : Mahcup olup kýzarmak
Paparayý yemek : Paylanmak,azar iþitmek
Paraya para dememek : Kazancý bol olmak
Para peþin kýrmýzý meþin : Alýþveriþin peþin olduðunu anlatýr
Patentasýnýn altýna almak : Egemenliði altýna almak
Pestil gibi olmak : Çok yorgun ve halsiz olmak
Peþkeþ çekmek : Bir iþ yaptýrmak için,kendine ait veya baþkasýna ait bir þeyi hediye etmek
Pýlý pýrtý : Eski püskü,deðersiz eþya
Piç etmek : Bozmak,iþe yaramaz hale getirmek
Piþmiþ aþa soðuk su katmak : Yapýlmakta olan bir iþi bozmak
Piyasaya düþmek : 1-Çok bulunur olmak,2-Orta malý olmak
Postal : Düþkün kadýn
Put kesilmek : Sessiz ve hareketsiz kalakalmak
Püsküllü bela : Kiþinin baþýný derde sokan kiþi veya durum
-R-
Rabbime emanet : Herhangi bir þeyin,kimsenin korumasýný tanrýya býrakmak
Rafta kurabiye var ama size göre deðil : Ýþinize yaramaz anlamýnda
Rahat yüzüne hasret kaldý : Huzursuz olmak,rahat edememek
Ramazan ***fi : Oruç tutanlardaki sinirlilik hali
Rengi atmak : Çok heyecanlanýp solmak,sararmak
Rengi olmamak : Silik olmak
Renk senfonisi : Birbiriyle uyuþan renkler bütünü
Rest çekmek : Kesinlikle kabul etmemek
Rýzkýný taþtan çýkarmak : En zor þartlarda bile geçimini saðlamak
Rufailer karýþýr : Ýþin karmaþýklýðýný anlatýr
Ruhu bile duymaz : Yapýlan bir iþten hiç haberi olmaz anlamýnda
Ruhuna hitap etmek : Herhangi bir þeyden çok etkilenmek
Rüya gibi : Gelip geçici þeyleri anlatmak için kullanýlýr
Rüyasýnda görse hayra yormaz : Olacaðýna ihtimal vermemek
Rüzgar ekip fýrtýna biçmek : Yapýlan kötülüðe karþý daha büyük kötülüðe uðramak
Rüzgar gelecek delikleri týkamak : Her türlü tedbiri almak
-S-
Saat gibi : Düzgün çalýþan
Saat on bir buçuðu çalmak : Yaþý çok ilerlemek
Sacayak olmak : Üç kiþi bir araya gelip çok samimi olmak
Saçý uzun,aklý kýsa : Düþüncesiz,aptal
Saðlam ayakkabý deðil : Güven duyulacak kimse deðil, doðruluðu konusunda þüphe duyulur
Sakala soðan doðramak : 1-Aldatmak,2-hakaret etmek
Saman gibi : Tatsýz,tutsuz
Sapý silik : Serseri
Sarý Yahudi : Paraya düþkün kiþi
Sazýna bülbül koymak : Çok güzel çalmak
Sefalar getirdiniz : Eskiden çok kullanýlan,hoþ geldiniz sözü
Sel önünden kütük kapmak : Zor bir iþ baþarmak
Sen sað ben selamet : Yapacak bir þey kalmamak
Sýtma görmemiþ ses : Gür ve kalýn sesli
Sidik yarýþý : Gerekli gereksiz rekabete girmek
Söyleye söyleye dilimde tüy bitti : Çok öðüt verdiði halde sözü dinlenilmeyen insanlarýn içinde bulunduðu durumu anlatýr.
Sütüne havale etmek : Karakterine,insanlýk duygusuna býrakmak
-Þ-
Þafak atmak : Korkmak,þaþýrmak
Þahbaz : Becerikli ve çevik
Þapa oturmak : Çaresiz kalmak
Þaþkýn bakkal : Hesabýný þaþýran kimse
Þerbetli : Kötü iþler yapmayý huy edinmiþ kimse
Þeþi beþ görmek : Ýyi görmemek,yanýlmak
Þeytan çekici : Sevimli ve akýllý çocuk
Þeytan diyor ki : Ýçinden zararlý bir þeyler yap diyen ses
Þifayý kapmak : Hastalanmak
Þimþek gibi : Büyük bir hýzla
Þirret karý : Geçimsiz,huysuz,yaygaracý kadýn
Þom aðýzlý : Kötümser,olaylarý devamlý kötüye yoran kimse
Þöhreti afaký tutmak : Herkes tarafýndan bilinir hale gelmek
Þöyle bir bakmak : 1-Üstünkörü,2-Ýnceler gibi manalý bakmak
Þunu bunu bilmem : Mazeret kabul etmem,özür dinlemem
-T-
Taban çekmek : Gitmek
Tabanvayla gitmek : Yürümek
Tadýný kaçýrmak : Zevkini bozmak
Takýp takýþtýrmak : Çok süslenmek
Talihi yar olmak : Þansý yardým etmek
Tantuna gitmek : 1-Öldürülmek,2-Belaya uðramak
Tasamýn on beþi : Umrumda deðil anlamýnda
Taþ yaðar,kýyamet kopar : Felaketli,korkunç zaman
Taþ yürekli : Acýmasý olmayan kimse
Tavþan boku : Ne faydasý,ne de zararý olan kimse
Tebeþire peynir bakýþlý : Ýyi göremeyen,þaþý
Tencere yuvarlanmýþ,kapaðýný bulmuþ : Birbirine uygun,eþit þeyleri anlatmak için kullanýlýr.
Tiði teber þahý levent : Her þeyini tüketmiþ kimseleri anlatmak için söylenir.
Tosunum : Gürbüz kimseler için kullanýlýr
Tut kelin perçeminden : Boþuna uðraþma,onda yok anlamýnda…
Tüy dikmek : Kötü bir durumu daha çok kötüleþtirecek harekette bulunmak
-U-
Ucu dokunmak : Herhangi bir iþten zarar görmek
Uç vermek : Görünmek,yetiþmek,belirmek
Ufaðýný tefeðini toplamak : Kendine ait ne varsa toplamak
Ufuk açýlmak : Yeni imkanlar belirmek
Ulan : Nefret,öfke ifade eden bir hitap þekli
Ulu orta konuþmak : Düþünmeden söylemek,rastgele söylemek
Ununu elemiþ eleðini duvara asmýþ : Yapacaðýný yapmýþ
Utandýnsa yüzüne kalbur tut : Utanmanýn gereksizliðini anlatýr
Uyku ölümün kardeþidir : Uyuyan kimsenin dünya ile ilgisi kesilir. Olup bitenden haberi olmaz.
Uzaðý görmek : Bir iþin sonucunu,nasýl geliþeceðini önceden tahmin edebilmek.Tedbirli hareket etmek.
Uzun boylu : Ayrýntýlarý hesap ederek,etraflýca düþünmek.
Uzun uzadýya : Çok ayrýntýlý olarak
Uzun yaþýn ahiri ölüm : Ne kadar uzun yaþanýrsa yaþansýn,bütün canlýlar bir gün mutlak öleceklerdir
-Ü-
Ücüðünden cücüðüne : Bütün yönleriyle
Üç aþaðý,beþ yukarý : Belirlenmiþ bir sayýdan biraz fazla veya biraz az olarak
Üçe beþe bakmamak : Çok fazla pazarlýk etmeden alýþveriþ yapmak
Ümidi boþa çýkmamak : Beklediðini,umduðunu bulmak
Üsküdar dolmuþu gibi birbirinin üzerine : Çok kalabalýk yer
Üst perdeden baþlamak : Aðzýný bozmak
Üstünde durmak : Israr etmek
Üstüne almak : Ödev olarak kabul etmek,bilmek
Üstüne basmak : Konuya deðinmek
Üstüne varmak : Öfkelendirecek söz veya harekette ýsrar etmek
Üstüne vurmak : Eklemek
Üstünüze iyilik saðlýk : Hastalýkla ilgili konuþurken söylenir
Üvey evlat muamelesi görmek : Ayrý ve hor görülmek
Üzerine tuz biber ekmek : Bir kimsenin acýsýný fazlalaþtýracak, derdini derinleþtirecek davranýþlarda bulunmak
Üzerinize afiyet : Ben hastayým.Sizi etkilememesini dilerim.
Üzüm üzüm üzülmek : Çok üzülmek
Üzüm yemek deðil,bekçi dövmek : Önemli iþler dururken vakit öldüren kiþiler için kullanýlýr.
-V-
Vadesi gelmek : Ömrünün sonuna gelmek
Vakit geçirmek : Gereksiz iþlerle uðraþmak
Vakit nakittir : Zaman en deðerli varlýðýmýzdýr
Vara yoða karýþmak : Her þeye karýþmak
Vardýðýn yer körse,sen de gözünü kapa : Ýnsanlar,çevresindekiler ile iyi iliþkiler kurmak isterlerse onlara uymak zorundadýrlar
Var kuvveti pazuya vermek : Kolunun kuvvetine güvenmek.
Vebali boynuna : Günahý ona ait anlamýnda
Veledizina : Babasý belli olmayan
Verilmiþ sadakasý olmak : Bir belayý,kazayý zarar görmeden atlatmak
Výk dedirtmemek : Ses bile çýkarttýrmamak
Výz gelip týrýs gitmek : Hiç aldýrmamak
Výz gelmek : Önemsiz görünmek,aldýrýþ etmemek
Vidin kalesi gibi metin olmak : Dayanýklý ve sabýrlý olmak
Voli vurmak : Vurgun vurmak
Voyvoda kesilmek : Zalim olmak.
Vur abalýya : Sessiz ve sakin kimselere yapýlan zulüm ve haksýzlýðý belirtmek için kullanýlýr.
Vur patlasýn çal oynasýn : Büyük eðlenceler için söylenir.
Vurucu güç : Çok etkili silahlarla donatýldýðý için savaþ gücü yüksek askeri birlik
Vuslat kýyamete kalmak : Kavuþma ümidi olmamak
Vücuda getirmek : Var etmek
Vücudunu ortadan kaldýrmak : Öldürmek
-Y-
Yabana atmak : Dikkate almamak
Yabana söylemek : Saçma ve yersiz konuþmak
Ya bu deveyi gütmeli,ya bu diyardan gitmeli : Mecburi durumlarda bir iþin mutlaka yapýlmasý gerektiðini belirtmek için söylenir.
Ya devlet baþa,ya kuzgun leþe : Büyük bir zafer için her tehlikenin, hatta ölümün bile göze alýndýðýný belirtir.
Yaðmur olsa kimsenin tarlasýna yaðmaz : Kimseye faydasý ve yardýmý yoktur anlamýnda.
Ya herro,ya merro : Seçim yapýlmasý gereken durumlarda söylenir.
Yahudi pazarlýðý : Kýyasýya yapýlan pazarlýk
Yakadan geçirmek : Evlat edinmek
Yaka paça : Hýrpalayarak
Yalancý pehlivan : Sözde kahraman
Yalova kaymakamý : Deðersiz olduðu halde çalým satan kiþilere söylenir.
Yangýn var diye baðýrmak : Bir þeyden çok býkmak,bezmek
Yaptýðýný bilmemek : Aklý baþýnda olmamak
Yediði naneyi kokutmak : Uygunsuzluðunu ortaya koymak
Yel kayadan ne alýr : Ýmkansýz bir durumu belirtmek için kullanýlýr.
Yýldýrým gibi : Büyük bir hýzla.
Yýldýzý parlamak : Þans yüzüne gülmek
Yiyip bitirmek : 1-Onmaz hale getirmek, 2-Devamlý eziyet etmek
Yobaz : Kaba,sofu.
Yolu düþmek : Bir rastlantý sonucu gelmek.
***** : Güzel ve süslü kadýn
Yuf ervahýna : Lanet olsun anlamýndaki bir karþý çýkma sözü.
Yüreði geniþ olmak : Gamsýz olmak,her þeyi kaldýrabilmek
Yürekte var,elde yok : Yetenekli olup,imkansýzlýklar yüzünden bunu geliþtiremeyen insanlar için söylenir.
Yüz yüze gelmek : Karþýlaþmak
-Z-
Zahmet çekmek : Eziyet ve yorgunluða düþmek
Zahmet etmek : Yorulmak.
Zartalos : Yellenmek
Zebunu olmak : Birine çok düþkün olmak
Zehir etmek : Tadýný kaçýrmak
Zehir zemberek : Çok acý
Zembereði boþanmak : Uzun uzun gülmek
Zerre kadar : Yok denecek kadar
Zevahiri kurtarmak : Bir iþi yarým yamalak yapýp eleþtiri almamak
Zeval bulmak : Yok olmak.
Zývanadan çýkmak : Çok öfkelenmek
Zihne dank etmek : Uzun zamandýr anlaþýlamayan bir þeyi,herhangi bir olayýn araya girmesiyle birdenbire anlamak
Zil gibi : Parasýz ve aç
Zilleri takýp oynamak : Çok sevinmek
Zilsiz oynamak : Çok sevinmek
Zokayý yutmak : Aldatýlmak
Zurnacýnýn karþýsýnda limon yemek : Uygunsuz bir davranýþta bulunarak,çalýþamaz hale getirmek
Zurnayý biz çaldýk,parsayý o topladý : Haksýzlýk edip hazýra konanlar için söylenir.
Züðürt tesellisi : Boþ,yersiz avutma
Zümrüt gibi : Yemyeþil
Yer imleri