Wimax Nedir?
Perşembe, 19 Ağustos 2004
Geniş bant keyfi bağlarını koparıp tüm şehre yayılıyor. Dar alanda kablosuz İnternet ağı oluşturan Wi-Fi teknolojisinden sonra henüz test aşamasında olan WiMAX, kablosuz İnterneti geniş alanlara yaymayı planlıyor. Bugün sayılı ofislerde ve kapalı alanlarda kullanılan hotspotlar 30-40 metrelik mesafede yaklaşık 10 Mbt/sn hızında bağlantı sağlarken 802.16 olarak da adlandırılan WiMAX 50 km’lik bir alanda 70 Mbt/sn hızında İnternet bağlantısı vaat ediyor. WİMAX kısaca DSL ve kablo İnternetin pabucunu dama atmaya çalışıyor.

WİMAX (Worldwide Interoperability for Microwave Access), IEEE’nin 802.16 kablosuz iletişim standardı şartnamesine dayanan yeni bir standart. Wi-Fi olarak da adlandırılan 802.11 grubu standardına göre çok daha hızlı ve çok daha geniş alana hizmet veriyor. Özellikle kablo ve DSL hizmetinin ulaşmadığı alanlara geniş bant İnterneti ulaştırması bekleniyor.

WiMAX, kablosuz İnterneti taşınabilir bilgisayarların yanı sıra sabit bilgisayarlarda da kullanılabilir hale getiriyor. Çatıya ya da pencereye kurulacak uydu anteni benzeri bir antenle kablosuz geniş bant İnternet keyfini evlerimizdeki yada ofislerimizdeki sabit bilgisayarlarımızda yaşayabileceğiz. WiMAX standardının gözden geçirilmiş hali olan 802.16-2004, sabit bilgisayarlarda kablosuz İnternet kullanımını dışarıdaki kadar güçlü kılacak düzenlemeleri de içeriyor.
WiMAX standartları

WİMAX, farklı alanlarda kullanım için farklı standartlar içeriyor. Bunlardan ilki büyük antenler vasıtasıyla sabit bilgisayarlarda kablosuz İnternet imkânı sağlayacak 802.16a standardı. Özellikle Kablo Net ve DSL’in ulaşmadığı noktalar için ideal olan bu standardın 2005’in ilk yarısında piyasaya sürülmesi bekleniyor. IEEE‘nin (Institute of Electrical and Electronics Engineers – Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü) yeniden inceleyerek 802.16-2004 adını verdiği bu standart kapalı alanlarda 300 Mbt/sn hızına çıkmayı hedefliyor.

Standart üzerinde bir başka planlanan gelişme ise 802.16e olarak adlandırılıyor. Bu standardın vaat ettiği hizmet, otobüste ya da trende seyahat ederken, ya da benzeri koşullar altında PDA veya dizüstü bilgisayarlar aracılığıyla kesintisiz, yüksek hızda İnternet erişimi. Ayrıca 802.16e revizyonu 3G teknolojisine rakip olarak görülüyor. GSM şebekeleri tarafından desteklenen 3G teknolojisinin en büyük avantajı ucuz olması. Fakat uygulanması halinde WiMAX’in hızına yetişmesi mümkün gözükmüyor. 802.16e için en erken 2006’yı beklemek gerekecek.

Standardın ilk versiyonu olan 802.16 10-66 GHz frekansında çalışırken baz istasyonlarının kurulduğu kulelerin görüş açısında bulunması gerekiyordu. Fakat geliştirilmiş 802.16a standardı ise 2-11 GHz frekans aralığını kullanırken baz istasyonunu görme ihtiyacı duymuyor. Bu aralık içinde şimdilik 2,5, 3,5 ve 5,8 GHz’in kullanılması planlanırken 50 km uzaklıkta dahi 70 Mbt/sn hızlarına varan İnternet erişimi sağlanabiliyor.

WİMAX, esas olarak OFDM ( Orthogonal Frequency Division Multiplexing – Düz açılı Frekans Bölümlemeli Çoğullama) ve MIMO (Multiple Input Multiple-Output – Çoklu Giriş Çoklu Çıkış) teknolojilerine dayanıyor. Bu iki gelişmekte olan teknoloji sayesinde servis sağlayıcılar tek bir baz istasyonundan daha fazla müşteriye hizmet sunma olanağına kavuşurken bunu daha az spektrum kullanarak gerçekleştirecekler. OFDM, Wi-Fi (Wireless Fidelity / 802.11 standardı ve WİMAX/802.16 tarafından kullanılan taban radyo teknolojisidir. MIMO ise WiMAX’in etkinliğini dört katına kadar çıkartan gelişmiş bir anten teknolojisi. Üçüncü nesil ve ötesi iletişim teknolojileri büyük çapta OFDM ve MIMO teknolojilerine dayalı olacak.

WiMAX’in diğer kablosuz teknolojilere göre avantajları

802.16-2004 standardı birkaç önemli özelliği sayesinde problemsiz bir şekilde erişimi sağlıyor. Bunlar;

• Çoklu yol etkileşimi
• Gecikme dağılımı
• Sağlamlık


Çoklu yol etkileşimi ve gecikme dağılımı özelliği, kullanıcı baz istasyonunun görüş açısı dışındayken de iyi bir performans gerçekleşmesini sağlıyor. Oluşturulan 802.16-2004 MAC ( Media Access Control uzun zamanlı sinyal gecikmelerine uyumlu şekilde tasarlandı. 802.11’de olduğu gibi 802.16-2004’ün fiziksel katmanı da gecikme dağılımına toleranslı şekilde oluşturuldu. 802.11 standardı 100 metrelik bir alanda işlediği için sadece 900 nano saniyelik gecikmeleri yok sayarken, WiMAX bunun yaklaşık 1000 katı olan 10 mikro saniyelik gecikmelere karşın bağlantı hızını koruyabiliyor.

WiMAX standardı 802.11’in bağlantı tabanlı erişim protokolü yerine erişim talepli erişim protokolü kullanıyor. Böylece daha az veri çarpışması yaşanıyor ve mevcut ağ genişliği en verimli şekilde kullanılabiliyor. Çarpışma olmaması veri transferi sırasında band genişliği kaybının olmaması anlamına geliyor. Tüm iletişim baz istasyonu tarafından kontrol ediliyor.

802.16-2004 standardı sahip oldukları elverişli kanal genişliği ve adaptif modülasyon değerine göre daha çok kullanıcının bir arada İnternet’ten faydalanmasına imkân tanıyor. WiMAX, 802.11’in kullandığı 20 MHz’lik kanal genişliğinden çok daha dar bir kanalda hizmet vererek bant genişliğini boşa harcamıyor. Kullanılan kanalın yoğun olması durumunda ise adaptif modülasyon sayesinde kullanıcılar bağlantı halinde tutulabiliyor.

WiMAX ayrıca kablosuz İnternet servis sağlayıcılarının (WISP) müşterilerine yüksek kalitede hizmet sunmalarını sağlıyor. 802.16-2004 standardı işletmelere yüksek bant genişliğini garanti ederken bireysel kullanıcılara düşük maliyetli ve yüksek hızda İnternet olanağı sağlıyor.

802.16-2004 standardı WMAN (Wireless Metropolitan Area Network)hizmetini desteklerken neredeyse bir şehrin iki ucu olabilecek bir mesafede, 50 km’lik bir alanda geniş bant İnternet olanağı sunuyor.

WİMAX Forum

IEEE’nin 802.16 standardını destekleyen firmalar 2003 yılında bir araya gelerek WiMAX Forum’u kurdular. Kâr amacı gütmeyen forumun temel hedefi 802.16 standardına dayalı geniş bant kablosuz interneti geliştirmek ve bu teknolojiyi içeren tüm ekipmanların birbirleriyle uyuşmalarını ve çalışabilmelerini sağlamak. Ürünlerini birbirleriyle ortak kullanıma açan ve standardı kabullenen endüstri liderlerinden oluşan forumun temel ilkelerini IEEE 802.16 standardını desteklemek; standardın kullanımını teşvik etmek ve desteklemek; teknolojinin kullanıldığı ekipmanların sertifikasyonu; küresel anlamda kabul görmek ve kablosuz geniş bandın dünya çapında kullanımını desteklemek olarak sıralayabiliriz.

WiMAX Forum, özellikle firmaların ürettikleri ekipmanların birbirleriyle uyumlu ve ortak çalışmasına yönelik sertifikasyon uygulaması açısından oldukça önemli. Firmalar farklı özelliklere sahip kablosuz çözümler üretiyorlar. Fakat bunlar birbirleriyle uyumlu olarak çalışmadıkları için bir işe yaramıyor. Bu sene içinde geçerli olacak WiMAX Forum sertifikasyonu sektörün gelişmesine ivme kazandırırken piyasanın daha çok bütünleşmesine olanak tanıyacak. Bu da daha rekabetçi bir piyasaya, daha düşük maliyetlere ve tüm dünyada hızla artacak kablosuz geniş bant kullanımına yol açacak.

WiMAX Forum 140’tan fazla küresel şirketi bünyesinde barındırıyor. Bunlar 802.16 standardına ciddi yatırımlar yapıyorlar. Fakat bunların arasında WiMAX’in en ateşli savunucusunun Intel olduğunu söylersek herhalde yanılmış olmayız. Intel Wi-Fi için ürettiği Centrino işlemcisiyle kablosuz İnternet’te pazar payını büyüttü. Şimdi ise sabit bilgisayarlarda kablosuz İnternet kullanımının öncüsü olmayı hedefliyor. Intel, sabit bilgisayarlarda kullanılmak üzere ürettiği WiMAX’a uyumlu “Rosedale” isimli çipinin ilk örneklerini müşterilerinin denemelerine sundu. 802.16-2004 standardına uyumlu olan çipin WiMAX Forum’un sertifikasyonundan sonra 2005’in ikinci yarısında piyasaya sürülmesi bekleniyor. Intel Rosedale çipini 2006 ve 2007 yıllarında 802.16e standardıyla uyumlu hale getirerek mobil bilgisayarlar ve PDA ‘lerde Wi-Fi ve WiMAX özelliklerini bir arada bulundurmayı hedefliyor. Bir tür entegre 10/100 MAC olan 802.16 Media Access Controller (MAC) ve OFDM fiziksel katmanı, içsel güvenlik işlemi ve bir Time Duplexing kontrol ara yüzü içeren Rosedale çipi, bulunduğu ortamda Wi-Fi ve WiMAX standartlarından hangisi elverişliyse onu kullanabilecek.

Intel’in yanı sıra diğer firmalar da WiMAX yatırımlarına hız vermeye başladılar. Wavesat, tamamen 802.16-2004 standardına uyumlu DM256 çipini 2005’in ikinci yarısında piyasaya sürmeyi hedefliyor. WiMAX sisteminin kurulmasının maliyetinin bu yılın ikinci yarısında 250- 300 dolar olması beklenirken, bu fiyatın 2007’nin başlarında 100 dolara inmesi bekleniyor. Aynı zamanda baz istasyonun kurulum maliyeti de kapsama alanına göre 5000$ ile 100,000$ arasında değişiyor. WiMAX teknolojisinin bir başka önemli destekçisi de WiMAX Forum’un kurucularından Nokia. Geçtiğimiz Mayıs ayında Wi-Fi ve 3G teknolojisine yoğunlaşmak için WiMAX Forum’dan ayrılan dev şirket, WiMAX’i göz ardı edemeyeceğini anlayınca ani bir U dönüşüyle bir ay sonra tekrar Foruma katıldı.

802.16-2004 standardının ilk denemeleri dünyanın farklı bölgelerinde değişik firmalar tarafından yapılıyor. Bunlardan en önemlisi Intel’in Çin’de yaptığı denemeler. Haziran 2004’te Intel Dalian ve Chengdu belediye yönetimleriyle yaptığı anlaşmalarla bu bölgelerde WiMAX geliştirme çalışmaları düzenlemeyi başardı. Anlaşma çerçevesinde ZTE ‘Rosedale’ çipini kullanarak altyapı ve tüketici ekipmanı geliştirme konusunda projeye destek verecek. Ayrıca ZTE Uzak doğu ve Güneydoğu Asya’da 802.16e standardının ilk denemelerini 2006’da başlatmayı planlıyor.

Öte yandan British Telecom (BT) şirketi de standardın ilk örneklerini Alvarion ekipmanı kullanarak İngiltere’de test ediyor. Proxim, Intel ile birlikte ortak çalışarak baz istasyonları da dahil olmak üzere WiMAX ekipmanlarının bu yılın ilk yarısında piyasada olacağını açıkladı.

Sonuç

Her ne kadar DSL ve KabloNet’in yerini tutamayacağını savunan görüşler olsa da WiMAX geniş bant İnternet çözümleri arasında bir devrim gerçekleştirebilir. 50 km’lik bir alanda 70 Mbt/sn veri transferi vadeden teknoloji kablo ve DSL’in ulaşmadığı noktalara geniş bant İnterneti götürmeyi hedefliyor. 2005’in ikinci yarısında televizyon yayınına benzer bir şekilde evlere kurulan antenlerle kablosuz İnternet keyfi yaşanabilecek. 802.16e standardı sayesinde tüm şehirde ya da otobüs veya hızlı trende seyahat ederken PDA ve dizüstü bilgisayarlarda DSL hızında İnternet 3-4 yıl içinde ulaşılabilir olacak. Genişbant İnternet’te yaşanan gelişmelerin ve yeniliklerin hızını dikkate alırsak, teknolojinin ilerlemesi kadar fiyatların da ucuzlaması sağlanabilirse önümüzdeki on yıllar içinde televizyona benzer şekilde her eve gireceğini tahmin etmek çok da uçuk bir düşünce olmasa gerek

Hüseyin Hatir





WimaxForum inglizce Wimax acıklaması