Bios ve Bios Güncelleme İşlemleri

[MaTRaK]

BIOS güncellemesi riskli bir istir. ve sadece bilgi almanız amacıyla burada verilmiştir. Lütfen bu konuda Bilgisi olan ve tecrübeli kişilerin yapması gerekmektedir. Bu konuda oluşacak sorunlarda şahsım ve forum sorumlu değildir. Bu nedenle sadece bilgi amaçlıdır.

BIOS update islemi Asus anakartlarla birlikte gelmekte olan CD'nin içinde bulabileceginiz aflash.exe <ftp://ftp.cizgi.com.tr/Asus/bios/aflash13.zip> programi ile gerçeklesebilmektedir. Programi ve anakartinizin modeline göre download etmis oldugunuz BIOS dosyasini (*.awd) hard diskinize veya bir diskete kopyalayiniz.Anakartiniz Asus ise yeni BIOS sürümünü Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir. <../download.htm> adresinden bulabilirsiniz. Daha sonra sisteminizi DOS modunda (açilista F8 ile) ya da sistem disketiyle açip aflash.exe <ftp://ftp.cizgi.com.tr/Asus/bios/aflash.exe> yazarak enter'a basiniz.
AFLASH Programini çalistirdiginizda yanda görüldügü gibi anakartinizla ilgili BIOS bilgileri ekrana gelir.
Opsiyonel olan birinci seçenek, anakartinizin o an kullandigi BIOS versiyonunu herhangi bir probleme karsi yedeklemenizi saglar. "Please Enter File Name To Save:" komutuna herhangi bir isim vererek BIOS'unuzu yedekleyin. "BIOS Saved Successfuly" mesaji ile islem gerçeklesmis olur. ESC ile ana menüye dönebilirsiniz
İkinci seçenek seçildiginde program sizden yeni BIOS update dosyasinin ismini soracaktir. Bunu buraya girin (örnegin bx2b1009.awd) ve Return'e basin
Bundan sonra anakarta ait BIOS'u ve üzerine yazacaginiz yeni BIOS versiyonlarini gösteren asagidaki mesajlar çikacaktir. Ve Mesaji çiktiginda 'Y' tusuna bastiginizda, eger epromunuzda herhangi bir ariza yoksa BIOS'unuzun update islemi baslar.
5-10 snlik bir programlama süreci ardindan BIOS'unuz update edilmis olacaktir
Islem bittikten sonra BIOS'unuzu yeniden programlamak isteyip istemediginiz sorulacaktir. Hayir ile devam edebilirsiniz.
Son olarak ekranınıza islemin bitmis ve bilgisayari restart etmenizin gerekli olduguna dair bir yazi gelecektir. ESC ile programdan çikip, bilgisayarinizi restart ediniz. işlem tamam!
BİOS HATA MESAJLARI
1) Bir uzun iki kısa beep:
Ekran kartınızda bir sorun var. Ekran kartı kablosu yerinden çıkmış olabilir yada ekran kartınız bozuk.

2) Tek kısa beep:
Anakartın bellek tazeleme devresi sorunlu

3) CMOS Battery has failed:
CMOS pili zayıflamış. Değişmesi gerekir.

4) CMOS checksum error
CMOS'un bozulduğunu gösterir. (CMOS pili bozuk veya zayıf olabilir)

5) Disk boot failure, insert system disk and press enter
Sistem boot edemiyor. HDD bağlantısında sorun olabilir, HDD aktif partition tanımlanmamış olabilir, biostan HDD tanımlanmamış olabilir, HDD bozuk olabilir, HDD nizin system dosyaları silinmiş olabilir.

6) Keyboard error:
Sisteme bağlı bir klavye yok. Klavyenin kablosu hatalı takılmış olabilir, klavye bozuk olabilir, klavye girişinde sorun olabilir.

7) Primary Slave Failed:
Hatalı HDD tanıtımı. Yada daha önceden bilgisayara takılı olup daha sonra çıkarılan ve biostan kaldırılmayan hddler söz konusu olunca böyle yapar.

8) Floppy Disk Failed:
Disket sürücünüze erişelimiyor. Kablolarının düzgün takılıp takılmadığından emin olun. Eğer değiştrincede hata devam ediyorsa sürücünüzde sorun vardır.

9) Cache memmory bad, or not enabled cache !:
Cache bellek bozulmuş olabilir. Yada cache bellek anakart ile uyumsuz.

10) DMA Error:
Doğrudan Erişimli Bellek devrelerinde sorun var. Anakartı değiştirin.

[kaan66]

1 - BIOS NEDİR ?
(3) BIOS adı “Basic Input / Output System” ( Temel Giriş / çıkış Sistemi) kelimelerinin baş harflerinin birleşmesiyle meydana gelmiştir. ROM adını verdiğimiz “Read Only Memory” (Sadece Okunabilir Bellek) bir çip içine depolanmıştır.En son çıkan anakartların çoğu şimdilerde kullanıcılar tarafından kolayca güncellenebilen Flash BIOS olarak da bilinen EEPROM “Electrically Erasable Programmable Read-Only Memory” ( Elektrikle Silinebilir Programlanabilir Sadece Okunabilir Hafıza) kullanmaktadır. (Daha önceki BIOS ların çipleri güncellenebilmek için anakarttan fiziksel olarak çıkartılır ve daha yenisi ile değiştirilirdi) Bilgisayarı ilk açtığımızda çalıştırılan ilk program BIOS dur.İlk olarak bilgisayarın donanımını tarar ve test eder (Bu işlem Power On Self Test veya POST olarak adlandırılır ) Daha sonra BIOS işletim sistemini yükler. BIOS içindeki bilgiler bazı zamanlar CMOS diye de adlandırılan SETUP programı ile değiştirilebilir.Run Time Service olarak adlandırılan aynı zamanda BIOS ‘un bir fonksiyonu olan komut kümesi bilgisayarın donanımını kontrol etme işleminde işletim sistemine ve uygulama programlarına yardım eder. (2) BIOS ,bilgisayarın donanımı hakkında tüm bilgiye sahip olur ve bu donanımların birbirleri ile haberleşmeleri işlemini BIOS üstlenir. (1) örneğin ses kartı, modem gibi parçaları üzerinde barındıran bir anakart aldığınızda, anakartınızın üzerine takılı olan aygıtların listesini işletim sisteminize BIOS verir. Anakart üzerinden desteklenen bir donanımı iptal ettiğimizde ise (örneğin, BIOS'dan anakartın ses özelliğini iptal ettik) işletim sisteminiz bu aygıtı artık görmeyecektir. Diğer taraftan, BIOS bir yazılım olduğundan, anakartın dengeli + performanslı çalışması için kullanıcılara ayar yapma olanağı sunuyor.

Bu paragraftan çıkartacağımız sonucu ise şöyle özetlersek daha kalıcı olabilir: "BIOS, anakartınızın özelliklerini ve üzerine takılı olan donanımların çalışması için gereken parametreleri, kullandığınız işletim sistemine aktaran, minik bir işletim sistemidir." çeşitli BIOS üreten firmalar vardır.Bunlar: AWARD, AMI ve Phoenix BIOS. Phoenix BIOS ile AWARD BIOS birleşerek, bazı anakartlarda ikisinin ortak ürünü olan BIOS'lardan kullanılmaya başlandı.



P6-BXA Model Bir Anakart üzerindeki Bios
Güç Düğmesine bastıktan hemen sonra, BIOS devreye giriyor ve POST (Power On Self Test)denen kısa bir analiz-test yapıyor. Bu analiz ile birlikte, üzerine takılı olan PnP (Tak ve çalıştır) aygıtları tanımaya olanak sağlıyor. Bir aksilik olduğunda bunu size yazılı mesaj olarak ya da ses ile bildiriyor. Tahmin edeceğiniz üzere, BIOS, -diğer anlamda- PC'nin boot etmesi için gereken bir sistemdir.
2 - BIOS GÜNCELLEME NEDİR ?
(1) Tıpkı işletim sistemlerinde olduğu gibi BIOS'lar da hata içerebilir. Eğer anakartınız bir donanım ile çalışmayı reddediyorsa, veya uyumsuzluk yapıyorsa, bu sorunları ve(ya) hataları BIOS güncellemeleri ile gidermek mümkün. Kısacası BIOS güncellemesi, anakartınızın üreticisinin çıkardığı daha yeni BIOS sürümünü, kullandığınız BIOS ile değiştirmektir. Ortada bir sorun yokken BIOS Güncellemek pek mantıklı değil. Ama yeni özellikler gelmiştir, kritik sorunlar giderilmiştir, o zaman BIOS’u güncelleriz. BIOS güncelleme sadece sorunları gidermek için yapılan bir işlem değil.. örneğin yeni bir işlemci çıktı, anakartımız teorik olarak bu işlemciyi destekliyor. Ama işlemciyi taktığımızda, işlemcinin yanlış algılandığını görüyoruz. Bu durumda BIOS ‘u güncelleriz ve yeni işlemcimizin tam olarak algılandığını görürüz. Bu güncelleme işini, BIOS yazılımının türüne göre veya anakart üreticisine göre farklı farklı yazılımlar ile yapabilmemiz mümkün. örneğin, AWARD BIOS kullanan bir kişi, BIOS güncelleme yaparken AWDFLASH programını kullanır. Anakart üreticine göre de değişir demiştik. Asus anakartlar AWARD BIOS kullanmasına rağmen, AFLASH adında kendilerine has bir program kullanırlar.
3 - BIOS GÜNCELLEME İŞLEMİ İÇİN NELER GEREKLİDİR?
(1) BIOS güncelleme işlemi, eğer kurallara uyulmaz ise riskli bir iştir. Kurallara uyarsanız çok basit bir işlem. Eğer anakartınızın üreticisinin sayfasında yazılanlara harfiyen uymazsanız, BIOS yazılma işlemi başarısız olarak sisteminiz tekrar açılmayabilir. BIOS Güncelleme işlemlerine başlamadan önce, anakart üreticinizin yazdığı uyarılara tam olarak uyun.Gerekli olan ve bilmeniz gereken şeylere topluca bir göz atalım:

- Anakartınızın Markası & Modeli
- Anakartınızın üreticisinin Web Sitesi
- Anakartınız için gereken BIOS dosyaları ve sistem disketi
Anakart üreticilerini BIOS dosyaları için sunduğu direkt adresler ve programların adresleri:

ASUS : Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
GigaByte: Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
Abit : Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
MSI : Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
Soyo : Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
INTEL : Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
IWILL : Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
FIC : Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
SpaceWalker (Shuttle) : Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
Tyan : Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.

4 - ANAKARTIN MARKASINI VE MODELİNİ ÖĞRENME
AWARD BIOS
(1) BIOS güncelleme işlemini anakartımızın markasına ve modeline göre yaparız. Bu sebeple anakartımızın markasını ve modelini öğrenmek durumundayız. Satın aldığımız sistemin özelliklerine bakarız ve hiçbir şeyin yazılı olmadığı görülür. Aslında en garantili ve kısa yol kasanızın içini açıp, anakartın üzerinde isim aramak olacaktır. Bazı üreticiler, anakartın üzerine marka yerine bazen model yazabiliyorlar. Dolayısıyla markayı anlamak güçleşiyor. Fakat bilgisayarın kasasını açmadan da anakartın markasını ve modelini öğrenebiliyoruz.
Anakart üreticilerini, kullandığı AWARD ve AMI BIOS'lar sayesinde anlıyoruz. PC'yi açtıktan sonra RAM'ın sayıldığı ekranda iken Pause tuşuna basarak ekrandakileri inceleyin. En altta, ilk bakışta vasıfsız gibi duran bir çok rakam ve harf bulunuyor. İşte her üreticinin kendine has bir id(kimlik) numarası bulunuyor. Her üreticinin kimlik numarası farklı ve bu numara aşağıda işlevsiz gibi duran bir dizi rakam ve harfin içerisine gizlenmiştir. Fakat günümüzde çıkan son model anakartlarda, bu işlemlere fazla gerek kalmıyor. Markalı bir anakart aldıysanız, POST ekranındayken, anakartınızın markası ve modeli çok açık bir şekilde görünmektedir.
(4)



Fakat çoğu anakartta, kodlar yer alıyor. örneğin yukarıdaki resimde altı çizili ve işaretli yerlerde, marka ve model yerine, genelde kodlar yer alıyor ve biz bu kodları kullanarak anakartımızın markasını bulacağız.CTBIOS adlı bir progr*** eğer AWARD BIOS'lu bir anakarta sahipseniz, bu kodları kendisi analiz ederek, anakartınızın markasını sizlere söylüyor. Ama modelini söyleyemiyor. Her üreticinin sayfasında, anakartın modelini nasıl bulacağınız ile ilgili bilgiler yer almakta.
Bu programı, Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir. adresinden çekebilirsiniz. Anakartımızın markasını nasıl bulacağımıza gelelim şimdi. Award BIOS'lar için, altını çizip B harfiyle işaretlenen yerde yazan yazıya bakın: 6A6S7M49C. Buradaki ilk 5 karakter, yani 6A6S7 anakartta kullanılan yongaseti hakkında bilgi verir. Bundan sonraki 6. ve 7. karakterler ise, yani M4, anakartınızın üreticisinin kod adını taşımaktadır. Son 2 karakter işimize yaramıyor. Bu kodlar her anakartın üreticine göre farklılık gösterir. Siz kendi anakartınızdaki kodları edindikten sonra Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir. adresine giderek, BIOS String ID bölümüne bu kodu yazacaksınız ve sonuca ulaşacaksınız.
Bazı anakartlarda, A harfiyle işaretlenen yerde, Kuzey ve Güney Köprüsü bilgileri yer almakta. Ama i815, i820 gibi hızlandırılmış mimariyi kullanan yongasetli anakartlarda yongasetinin ismi yer alır.
Yukarıda görülen ekran resminde,sol üst köşede altı çizili yere bakarsanız Anakart Modeli - BIOS versiyonunu göreceksiniz. örneğin, W6167MS V 1. 3 şeklinde. W6167MS burada model, V 1. 3 ise kullanılan BIOS'un sürümünü belirtiyor.
AMI BIOS
(5) · Sisteminizi kapatın
· Klavyenizi kasanızdan çıkartın veya tuşlardan birini basılı tutun.
· Sitemi açın ( klavye hatası ile karşılaşmanız gerekiyor)



· Ekranın sol alt köşesindeki harf ve sayılardan oluşmuş uzun diziye dikkat edin.
Bu dizi BIOS tanımlama dizisidir. Bu dizi aşağıdaki gibi görünür.
51-0102-005123-00111111-101094-AMIS123-P
Bu dizi 1991 ‘den günümüze olan bir anakartı işaret etmektedir. Bu BIOS tanımlama dizisi için BIOS tanımlama numarası 3. dizi bölümünde koyu olarak yer alan 005123 ‘dür.
DINT-1123-04990-K8
Bu dizi 1986’dan 1991 ‘e kadar olan BIOS ları işaret etmektedir..Bu BIOS tanımlama dizisi için BIOS tanımlama numarası 2. dizi bölümünde koyu olarak yer alan 1123’dür.
Eğer ikinci dizi kümesinin koyu renkli ilk numarası;
1, 2, 8, veya bir harf ise-bu NON-AMI Taiwan üretimi bir anakarttır.
3, 4, veya 5 ise- bu TRUE AMI anakarttır.
50 veya 6 ise - bu NON-AMI US yapımı anakarttır.
9 ise –bu Taiwan üretimi değerlendirme anakartıdır.
Not : Eğer tanımlama numarası NON-AMI bir anakartı işaret ediyorsa bu durumda anakartı size satan kişi veya kuruluşlarla temasa geçmeniz gerekmektedir.
(1) Son olarak, anakartınızın markasını ve modelini öğrendikten sonra yapacağınız işlem artık çok basit. Yukarıda verilen adresten ID Stirng'e göre sonuçları aldığınızda, size bu markanın Web sitesi adresi verilecektir. Anakartınızın üreticisinin Web adresine gidip, ürünler bölümünden sizin anakartınız ile ilgili olan sayfaya gidecek ve BIOS sayfalarından, anakartınız için olan BIOS dosyalarına ulaşacaksınız.

5 - AWARD BIOS GÜNCELLEME İŞLEMLERİ(1) önce sistemi boot edebilecek bir disket hazırlamanız gerekiyor. Bunun için Win9x veya Windows Me kullanıyorsanız, disket sürücünüze boş bir disket koyup, Başlat-Ayarlar-Denetim Masası-Program Ekle/Kaldır-Başlangıç Disketi yolunu izleyip, bir açılış disketi oluşturun.



PC'yi bu disket ile açmanız gerektiğinden, BIOS'a girip ADVANCED BIOS FEATURES menüsünden, boot sırasında birinciliği disket sürücüsüne verin. Böylece sistemi disketten boot edebileceksiniz.
Anakartın modeline göre, kutucukta belirtilen BIOS dosyalarının adresine gidip, sizin anakartınız için en güncel olan BIOS dosyasını çekin. Ayrıca, AWDFLASH programını çekin ve diskete kopyalayın.



Daha sonra BIOS'a girerek, önemli ayarları bir kenara not edin.Bilgisayarı disketten açtıktan sonra komut satırına awdflash.exe yazıp entere basın.Karşımıza aşağıdaki gibi bir ekran çıkacaktır.



File Name to Program kısmına anakartınızın üreticisinin web sitesinden indirmiş olduğunuz yeni bios bilgilerini içeren .BIN uzantılı dosyanın diskinizdeki tam yolunu yazın.Bu işlemi yaptıktan sonra anakartınızın Flash tipi okunacak ve ekranda görülecektir.Aşağıda görüldüğü gibi Flash tipi “Winbond 29C020 / 5V “ olarak ekrana gelmiştir.Daha sonra en alt kısımda size "Do You Want To Save BIOS? " şu anda kullandığınız BIOS'u kayıt edip etmeyeceğinizi sorulur. "Y" tuşuna basarak bunu kabul edin.



Daha sonra sizden şu anki bios dosyanızı biryere yedeklemeniz için bir dizin ve dosya ismi girmeniz istenecektir. örneğin dosya ismi olarak ESKIBIOS.BIN verebilirsiniz.



Bu işlemi yaptıktan sonra entere bastığımızda karşımıza “Now Backup System Bios to a file “ uyarı yazısı gelecektir.



Bu işlem bittikten sonra alt bölümde ikinci bir soru belirecek: “Are you sure to program?” BIOS’u güncellemek istediğinize emin olup olmadığınız sorusuna “Y” tuşuna basıp devam edin.BIOS güncellenecek ve bilgisayarınız otomatik olarak tekrardan başlayacaktır.Post ekranında iken DEL tuşuna basarak BIOS'a girin ve LOAD SETUP DEFAULTS seçeneğini uygulayın. Değiştirmek istediğiniz ayarları değiştirip, kayıt edip çıkın.Açılışta POST ekranında sağ üst köşede göreceksiniz ki BIOS ‘un versiyonu değişmiştir. Böylece BIOS ‘u sağlıklı bir şekilde güncelleyebildiğinizi anlayabilirsiniz.
6 - AMI BIOS GÜNCELLEME İŞLEMLERİ
(1) Bir sistem disketi oluşturun . İnternetten çekeceğiniz ROM uzantılı dosyayı diskete kopyalayın. Aynı diskete yine internetten Ami703e.com dosyasını kopyalayın.ROM uzantılı bu dosyanın bir kopyasını acil durumlarda kullanabilmek için başka bir diskette saklayın ve dosya ismini AMIBOOT.ROM olarak değiştirin.Sistem disketi ile sistemi açın ve şunları yazın:

AMI703E xxxxxx.ROM

xxxxxx olan yere BIOS dosyasının ismini yazacaksınız.

"Y" tuşuna bastığınızda, güncelleme işlemi başlayacaktır. Programlama işlemi başarılı olursa, "Flash EEPROM Program Successful" mesajı görünecektir. Bir tuşa bastığınızda sistem yeniden başlayacaktır.
7 - BAZI ANAKART İÇİN GÜNCELLEME İŞLEMLERİ
a - ASUS ANAKARTLAR ve BIOS GÜNCELLEMESİ

(1) ASUS Anakartlarda, genelde AWARD BIOS kullanılıyor. Sadece, şu an için eski bir kart sayılan ASUS K7M’de AMI BIOS kullanılmıştı. Onun haricinde, AWARD BIOS kullanılıyor. Fakat ASUS P3B-F dahil olmak üzere ondan sonra ASUS un çıkan tüm anakartlarında, alışık olduğumuz AWARD Moduler BIOS’un aksine, AWARD Medallion BIOS kullanılmıştır.



Award Medallion BIOS
ASUS anakartların BIOS’unu güncellemek için, ASUS’a özel olan AFLASH programını kullanmak gerekiyor. K7M serisi için ise, Flash822.exe dosyasını kullanmak gerekiyor.
Genel olarak bakıldığında, Asus anakartların BIOS’unu güncellemek için iki adet dosyaya ihtiyacımız var. AFLASH.exe ve güncel BIOS dosyası.
(7) Güncelleme İşlemleri :
Bir açılış disketi oluşturun.
AFLASH.EXE programını oluşturduğunuz diskete kopyalayın
Aflash.exe programını disketten çalıştırın ve “1.Save Current Bios to File” seçeneğini seçin.



ASUS BIOS dosyasını ASUS ‘un web sitesinden daha önceden oluşturmuş olduğunuz diskete indirin.
Ssistem disketti ile açılış yapın.
Sistem A sürücüsünde iken Aflash.exe yazıp enter tuşuna basın.
Ana Menü’de iken 2 numaralı seçeneği girin ve enter tuşuna basın.
“ Are you sure ?” sorusuna “Y” tuşuna basarak evet deyin.



Yeni BIOS bilgisi programlanmaya başlanır. Programlama işlemi bittikten sonra “Flashed Succesfully” yazısı görünür.



Karşımıza son gelen ekrandaki talimatları takip ederek BIOS güncelleme işlemini bitiririz.
Talimatlar: EPROM ‘u güncellediniz;Sistemi yeniden başlatıp sisteme girmeniz ve yeni BIOS ile güncellenmiş CMOS ‘u görmek için Load Setup Defaults seçeneğini seçmeniz tavsiye olunur.



b - GIGABYTE ANAKARTLAR ve BIOS GÜNCELLEMESİ


(6) Güncelleme İşlemleri :
· Bir sistem disketi hazırlayın..
Not:
A.Bu işlem disket sürücünüzdeki bütün bilgileri kaybetmenize sebep olacaktır.Bu sebeple dikkatli olunuz.
B. Tipik olarak 4 dosya disketinize transfer edilecek fakat bunlardan sadece command.com görünebilir olacaktır.
C. Son olarak disketinizdeki bu dosyaların güvenliği için yazmaya karşı koruma tırnağını açın.
· BIOS güncelleme dosyasını ve sıkıştırılmış haldeki awdflash.exe programını Gigabyte sitesinden indirin.
· Sıkıştırılmış awdflash.exe dosyasını pkunzip veya winzip gibi programlarla 1. adımda hazırlamış olduğunuz diskete açın.Daha sonra yine indirmiş olduğunuz yeni BIOS dosyasını da diskete kopyalayın.

Not:
Bu iki programı da aşağıda görmüş olduğunuz adresten bulabilirsiniz.
Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
· Yeni hazırlamış olduğunuz disketi kullanmak için sisteminizi tekrardan başlatın.Sisteminiz disketten açılış yapsın.
· DOS komut satırında iken awdflash.exe dosya_adı.xxx komutunu yazın ve enter tuşuna basın. Dosya_adı.xxx dosyası sizin Gigabyte sitesinden indirmiş olduğunuz ve diskete kopyaladığınız bios güncelleme dosyasıdır.
· Sıradaki ilk seçeneğiniz, eski BIOS’u kaydetmek olacaktır.. Bu işlemi yapmanız tavsiye olunur. BIOS’u güncelledikten sonra yeni özelliklerden memnun olmayabilirsiniz.
A. Eski BIOS’u kaydetmeye karar verirseniz, yeni BIOS’un adıyla kaydetmediğinizden emin olun.Eğer eski bios’a yeni bios dosyası ile aynı ismi verirseniz eski bios bilgileri yeni bios dosyasının üzerine hiçbir uyarı olmadan yazılacaktır. En basit isim verme şekli ESKIBIOS.BIN şeklinde olabilir.
B. Eğer eski bios dosyanızı biryere kaydetmek istemiyorsanız en azından eski bios’ un versiyon numarasını biryerlere not alın. Hayır demek için ‘N’ tuşuna basarak bir sonraki adıma geçin.
· Eski BIOS’u kaydetmek için evet anlamında ‘Y’ tuşuna basın.
· Eski bios için bir isim verin ve enter tuşuna basın.
· Sıradaki ikinci seçeneğiniz BIOS’u güncellemek isteyip istemediğiniz olacaktır.
Evet demek için ‘Y’ tuşuna basın.
Not:
Bu adım çok kritiktir.Flash işlemi sürmekte iken kesinlikle klavyeye,reset tuşuna veya açma kapama butonuna dokunmayın.
· BIOS güncelleme işlemi tamamlandıktan sonra disketinizi disket sürücüden çıkartın ve sisteminizi tekrar başlatın. Açılışta POST ekranındayken BIOS versiyonunun değişmiş olduğunu göreceksiniz. Artık işlem tamamlanmıştır.
c - ABIT ANAKARTLAR ve BIOS GÜNCELLEMESİ
(1) ABIT Anakartların hemen hepsi AWARD BIOS kullanıyor. Abit’in sitesi Türkçe olarak ta hizmet veriyor.
Abit’in Türkçe sayfalarına Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir. adresinden ulaşabilirsiniz. önceden, Abit anakartların BIOS’unu update etmek için 3 adet dosya gerekiyordu; ama şimdi o sistem yok. İki dosyaya ihtiyaç duyacaksınız. Birincisi AWDFLASH programı, ikincisi ise BIOS güncellemede kullanacağımız BIN uzantılı yeni BIOS dosyası.
Güncelleme İşlemleri (örnek Anakart: ABIT SE6)
· önce sistemi boot edebilecek bir disket hazırlamamız gerekiyor. Bunun için Win9x veya Windows Me kullanıyorsanız, disket sürücünüze boş bir disket koyup, Başlat-Ayarlar-Denetim Masası-Program Ekle/Kaldır-Başlangıç Disketi yolunu izleyip, bir açılış disketi oluşturun. PC’yi bu disket ile açmanız gerektiğinden, BIOS’a girip ADVANCED BIOS FEATURES menüsünden, boot sırasında birinciliği disket sürücünüze verin. Böylece sistemi disketten boot edebileceksiniz.
· Anakartınızın modeline göre, kutucukta belirtilen BIOS dosyalarının adresine gidip, sizin anakartınız için en güncel olan BIOS dosyasını çekin. Ayrıca, AWDFLASH programını çekmeniz gerekiyor. Daha sonra BIOS’a girerek, önemli ayarları bir kenara not edin.
· Bilgisayarı disketten açtıktan sonra, komut satırına: awdflash dosya_adı.xxx
yazıp Enter tuşuna basın. Dosya_adı.xxx yerine, anakartımız için İnternetten çektiğiniz BIOS dosyasının ismini yazacaksınız. örneğin:
awdflash SE6_SW.BIN
· AWDFLASH programına girdiğinizde, size alt bölümde bir soru sorulacak : “Do You Want To Save Bios?” Şu anda kullandığınız BIOS’u kayıt edip etmeyeceğiniz sorusunu “Y” tuşuna basarak bunu kabul edin ve kayıt edilmesi için bir dosya adı girin . örneğin: eskibios.bin
· Bu işlem bittikten sonra, alt bölümde ikinci bir soru belirecek:
“Are you sure to program ” BIOS’u güncellemek istediğinizden emin olup olmadığınız sorusuna. “Y” tuşuna basıp devam ediyoruz.
· İşlem bittiğinde, bilgisayarınızı yeniden başlatarak BIOS’a girin ve LOAD SETUP DEFAULTS seçeneğini uygulayın. Değiştirmek istediğiniz ayarları değiştirip, kayıt edip çıkın. Abit, bu işi otomatikleştirmek için birkaç komut daha yazmanızı daha mantıklı buluyor. Bilgisayarınızı hazırladığınız sistem disketiyle açtıktan sonra komut satırına aşağıdakileri yazmak olacak :
awdflash SE6_SW.BIN /cc /cd /cp /py /sn /cks /r
Buradaki harflerin anlamları :
cc : Güncelleme işlemi bittikten sonra CMOS bilgilerini sil
cd : Güncelleme işlemi bittikten sonra DMI bilgilerini sil
cp : Güncelleme işlemi bittikten sonra PnP bilgilerini sil
py :BIOS’u Güncelle
sn : BIOS yedeği alma
cks : Güncelleşmiş dosyayı eskisi ile karılaştır
r : Güncelleme işlemi bittikten sonra sistemi yeniden başlat.

d - MSI ANAKARTLAR ve BIOS GüNCELLEMESİ
(1) MSI, anakartlarının bir çoğunda AWARD BIOS kullanılıyor. Fakat AMI BIOS kullanan bazı modelleri de bulunmaktadır.
Award BIOS Kullanan MSI Anakartlar İçin Güncelleme İşlemleri :
MSI, BIOS güncelleme işini kolaylaştırmak için, bütün dosyaları aynı dosya içinde sıkıştırıp sitesine koymuş. Anakartınızın modeline uygun dosyayı indirdikten sonra, bunu bir klasöre açın. Bu klasörün içine baktığınızda, Autoexec.bat dosyası göreceksiniz.Bunun anlamı güncelleme işleminin otomatik olacağıdır. Sistem disketinize, klasörünüzde yer alan tüm dosyaları kopyalayın, ve sistemi yeniden başlatın. İşlem bittiğinde bilgisayarınız yeniden başlayacaktır.Eğer otomatik olark değilde klasik yöntemle BIOS’u güncellemek istiyorsanız ve eğer AWARD BIOS’lu MSI anakarta sahipseniz, GigaByte anakartlar için anlatılan prosedürün aynısını MSI anakartlarda da uygulayabilirsiniz.
Ami BIOS Kullanan MSI Anakartlar İçin Güncelleme İşlemleri :
MSI’nin AMI BIOS kullanan anakartları da var. Bunlar için Güncelleme işlemlerine bakacak olursak :
· Bir sistem disketi oluşturun. İnternetten çekeceğiniz dosyayı diskete kopyalayın. Aynı diskete yine MSI’nin sitesinden çekeceğiniz AMIFL634.EXE dosyasını kopyalayın.

· Yeni BIOS dosyasının adı şu şekilde olmalı : A54MS10.ROM Bu dosyanın bir kopyasını başka bir diskette acil durumlarda kullanmak üzere saklayın ve dosya ismini AMIBOOT.ROM olarak değiştirin.
· Sistem disketi ile sistemi açın ve şunları yazın: AMIFL634 xxxxxx.rom

xxxxx.rom olan yere BIOS dosyasının ismini yazacaksınız.
· “Y” tuşuna bastığınızda, güncelleme işlemi başlayacaktır. Programlama işlemi başarılı olursa, “Flash EEPROM Program Successful” mesajı görünecektir. Bir tuşa bastığınızda sistem yeniden başlayacaktır.
e - INTEL ANAKARTLAR ve BIOS GÜNCELLEMESİ(1) Intel, hemen hemen tüm yeni anakartlarında Phoenix BIOS kullanıyor. Phoenix BIOS genelde markalı PC’lerde kullanılan bir BIOS markası. Ve Phoenix BIOS, anakartınızın markasını belirleyebileceğiniz kod numaraları da sunmuyor. Ama, eğer INTEL marka anakarta sahipseniz, açılışta INTEL anakarta sahip olduğunuzu gösteren bir logo ile karşılaşacaksınız. Modelini ise “CTRL+ALT+ESC” tuş kombinasyonunu kullanarak POST ekranına geçtiğinizde en üstte göreceksiniz.
Güncelleme İşlemleri :
· önce sistemi boot edebilecek bir disket hazırlamamız gerekiyor.Bunun için Win9x veya Windows Me kullanıyorsanız, disket sürücünüze boş bir disket koyup, Başlat-Ayarlar-Denetim Masası-Program Ekle/Kaldır-Başlangıç Disketi yolunu izleyip, bir açılış disketi oluşturun.PC’yi bu disket ile açmanız gerektiğinden, BIOS’a girip BOOT menüsünden, boot sırasında birinciliği disket sürücünüze verin. Böylece sistemi disketten boot edebileceksiniz.
· Intel’in Web sitesinden BIOS dosyalarını indirin ve bu dosyayı sabit diskinizde ayrı bir dizine koyduktan sonra, üzerine çift tıklayın. çift tıkladıktan sonra “Bios.exe” ve “Mk_bootz.exe” adında iki dosya çıkacak.

· “Bios.exe” dosyasına çift tıklayın.Açılan dosyaları diskete kopyalayın.
· Yeni disketimiz ile sistemi açmadan önce, BIOS’a girip tüm ayarları bir kenara not etmenizde fayda var.
· Intel BIOS güncelleme için farklı bir açılış disketi hazırlamış; ekrana gelen menü de Enter tuşuna basın.
· “Update Flash Memory From a File” seçeneğini seçin.
· “Update System BIOS” seçeneğini seçin.
· Yeni BIOS dosyanızın ismi sorulacak. Buraya güncellenecek BIOS dosyasının ismini yazın. İşlem bitene dek bekleyin ve işlem bittiğinde disket sürücüden disketi çıkartarak yeniden bilgisayarı başlatın ve BIOS’a girin. Not aldığınız ayarları tekrar düzenleyin.

8 - CANLI BIOS GÜNCELLEME

(1) Şu an için Asus, GigaByte ve MSI, bazı anakart modelleri için, Canlı BIOS Güncelleme olayını sunuyor. BIOS Güncellemenin artık son zamanlarda bir gereklilik olduğu bir dönemdeyken Asus, GigaByte, MSI gibi firmalar BIOS güncelleme konusunda kullanıcılarına daha kolay bir ortam hazırlamak için özel progrxxxxxları kullanıcılara sunmakta. Bu firmaların yazdığı özel progrxxxxxlar sayesinde anakartınızın BIOS’unu fazla uğraşmadan, ve teknik bir bilgiye sahip olmadan güncelleyebiliyorsunuz. Firmaların kendi anakartları için hazırladıkları programlar farklılık gösteriyor ama genelde mantık aynı: Anakartın modelini otomatik olarak algılayıp (veya siz göstereceksiniz), Internetten uygun yeni BIOS dosyasını çekip, güncellemeyi yapmak. Bu programların Win9x /Nt4,0/WinME ve Win2000 altında çalışabiliyor olması kullanıcılara kolaylık sağlıyor.



Asus ve GigaByte’ın programları benzer mantıkta. 2 farklı şekilde BIOS’unuz güncelleyebiliyorsunuz. Eğer daha önceden yeni BIOS’u Internetten çekmediyseniz, bu programlar aracılığı ile, Internetten uygun BIOS dosyasını çekebiliyorsunuz. Dolayısı ile anakartınızın üreticisinin WEB sayfasına gidip, BIOS dosyası aramaktan kurtulursunuz. Bu programlar, anakartınızın modelini otomatik olarak belirliyor. Fakat her anakart “Canlı” BIOS Güncelleme olayını desteklemiyor.



İkinci yöntem ise, dosyayı ayrıca çekmek ve daha sonra güncelleme programında yeni bios dosyasının diskinizdeki yerini belirtmek. Eklenmesi gereken bir ayrıntıda şu ki Asus’un programı olan “Asus Update” programı, GigaByte’ın “@BIOS” programından daha başarılı ve kullanıcı arabirimi çok daha güzel.




MSI’nin Live BIOS programını Internetten yüklüyoruz
MSI ise kısmen farklı bir yol izlemiş. MSI bu işi programla yapıyor ama web üzerinden. Programı web üzerinden yüklüyorsunuz, ve anakartınızın modeli program üzerinde değil de, web üzerinde tanınıyor ve ona göre BIOS dosyası çekiliyor. Geri kalan işlemler ise benzer.
Asus UPDATE: Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
GigaByte @BIOS: Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
MSI Live BIOS: Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.
9 - BIOS KURTARMA İŞLEMLERİ
a - Intel Flash ROM ‘lu Anakartlar İçin BIOS Kurtarma
(1) Eğer Intel marka bir anakarta sahipseniz diğer anakart kullanıcılarına göre şanslısınız. Zira, INTEL FLASH ROM’un Boot Block denilen bölgesi için yazma korumasına sahip. Boot Block, BIOS çipinde çok ufak bir yer kaplayan ,bilgisayarın açılabilmesi için bir takım algoritmalara sahip sistemciktir. Dolayısı ile aslında bu bölümün güncellenmesi gerekmiyor. INTEL, kendi ürettiği FLASH ROM ( BIOS çipi )’ larda bu boot block koruma özelliğini koymuş ve bu FLASH ROM’u kullanan anakartlarda, BIOS Güncellemesi sonucunda sorun yaşama ihtimalinin yok denecek kadar az. BIOS Güncelleme esnasında elektrikler kesilse bile BIOS’unuzun Boot Block bölümü hasar görmediğinden, bilgisayarınız yine açılacaktır ve Güncelleme işlemini tekrardan yapmanız istenecektir. çünkü, BIOS Güncelleme olayının ilk bölümünde, BIOS çipindeki bilgiler silinir, ikinci adımda ise bilgiler tekrar yazılır. Yani yarıda kalan işlem sonucunda tekrar BIOS Güncelleme yapmalısınız. İntel marka anakartlarda herhangi bir sorunla karşılaşıldığında uygulanması gereken yöntem şudur :
1. INTEL anakartların üzerindeki “flash recovery” olarak tanımlanan jumper’ı bulun ve kurtarma (recovery) pozisyonuna getirin.
2. Daha önce , INTEL anakartlar için hazırladığınız disket ile sistemi açın.
3. Görüntü alamayacaksınız,fakat bu sorun değil çünkü işlemleri bip sesleriyle yapacaksınız. Bip sesi duyduğunuz anda Disket Sürücünüzün ışığı yanıyor ise, işlem başlamıştır demektir. Floppy ışığı söndüğünde işlem bitmiştir.
4. Sistemi kapatın ve jumper’ı eski konumuna getirin.
5. Sisteminizi tekrar açın ve güncelleme işlemine başlayın.
b - Award BIOS Kullanan Anakartlar İçin BIOS Kurtarma
Şimdi anlatılacak çözüm ise, AWARD BIOS kullanan bir çok anakart kullanıcıları için geçerli olacak bir çözüm (ASUS hariç). AWARD BIOS’a sahip anakartlarda işe yarayan bir kurtarma olayı otomatikleştirilmiş bir olay. örneğin BIOS Güncelleme sırasında, elektrik kesilmesi gibi bir sorun oluştu ve bilgisayarınız açılmaz hale geldi. Panik yapmadan hemen İnternet erişimi olan başka bir bilgisayar bulun ve işlemlere başlayın .
1. İlk olarak bir sistem disketi oluşturun : format a:/q/s
2. Anakartınızın üreticisinin WEB adresine gidin ve kendi anakartınız için olan yeni BIOS dosyasını indirin. AWDFLASH programını da indirin. AWDFLASH programını ve BIOS dosyasını diskete kopyalayın. Ve sisteminizdeki Autoexec.bat dosyasını da diskete kopyalayın. Şimdi Disket Sürücünün içindeyken, Autoexec.bat dosyasına sağ tuş tıklayıp düzenle deyin. Autoexec.bat içerisindeki tüm satırları silin. Ve şunları yazın:
A:AWDFLASH dosya_adı.xxx /SN /PY /CP /CD /CC
örneğin:
A:AWDFLASH W6334VMS.bin /SN /PY /CP /CD /CC
Bu arada yukarıda AWRDFLASH programının AWDFLASH.EXE şeklinde bulunacağı varsayılarak, AWDFLASH yazıldı. Ama aynı program AWDFL770 gibi isimlerle de bulunabilir. çektiğiniz AWARD BIOS Güncelleme programının ismine göre, verdiğimiz komut satırını değiştirmemiz gerekiyor.
örneğin :
A:AWDFL770 w6334VMS.bin /SN /PY /CP /CD /CC
Autoexec.bat dosyası içindeki değişiklikleri yaptıktan sonra, bunu kayıt edin.

3. Bu disket ile, sistemi açın. Ekrana görüntü gelmeyecektir. Bip sesiyle beraber, Disket Sürücü ışığının yanmasıyla işlem başlayacaktır. 1,5 – 2 dakika arası sürecek bir işlemden sonra, disket sürücünün ışığı sönecektir. Ve sistemi artık başlatabilirsiniz! Fakat bu yöntem her anakartta çalışmıyor.
c - Award BIOS’ lu ASUS Anakartlar İçin BIOS Kurtarma
Daha önce belirtildiği gibi, ASUS, kendi anakartlarındaki BIOS Güncelleme işlemini yapabilmeniz için AFLASH programını sizlere sunuyor. Kilit nokta şu: AFLASH programını çalıştırdığınızda, karşınızda duran ikinci seçenek şudur : “Update BIOS Including Boot Block and ESCD” (“ Boot Block ve ESCD dahil BIOS’u güncelle”) . BU demektir ki Asus Anakartların BIOS’unu güncellerken bir sorun çıkarsa, Boot Block’un zarar görmüş olması ihtimaller arasında. O zaman sisteminiz açılmayacak anlamına gelir. Tabii her zaman böyle olacak diye bir kaide yok. Boot Block gerekli olduğu vakitlerde güncelleniyor.
d – Ami BIOS Kullanan Anakartlar İçin BIOS Kurtarma
AMI BIOS’lar için genelde ortak bir kurtarma yöntemi var.

1.AMI BIOS’u olan anakartınızın markasına ve modeline göre, anakartınızın üreticinizin adresinden yeni BIOS dosyasını çekin. Bu dosyanın ismi şuna benzer bir şey olur : A54MS10.ROM

2. Bu dosyanın ismini, AMIBOOT.ROM olarak değiştirin. Sonra bunu boş bir diskete kopyalayın.

3. Diskete sistem dosyalarını transfer ETMEYİN. Diskette sadece ve sadece AMIBOOT.ROM dosyası olacak. Açılmayan sisteme bu disketi koyduktan sonra, CTRL ve HOME tuşlarını nasılı tutarken sistemi açın. Disket Sürücünün ışığı yandıktan sonra elinizi bu tuşlardan çekin.
4. Sistem, BIOS Güncelleme olayını yaklaşık 35-40 saniye içinde bitirecek. İşlem bittiğinde birkaç bip sesi çıkacaktır. Daha sonra sisteminizi açabilirsiniz!

[07SARAY]

eline sağlık.bilgi ve paylaşım i&#231;in teşekk&#252;rler

[okinava]

tesekkürü nası etsek boş gercekten harika bir çalışma umarım şimdi biosun ne oldugu nasıl güncellendigini anlamayan kalmaz tebrik ediyorum başarılar:45: :45: :45:

[demircan]

usta bilgisayarda disket s&#252;r&#252;c&#252;s&#252; yok bunu CD romla da yapabilir miyiz?
anakartım intel D946GZIS

[vendeta]

Basic Input Output System (Temel Giriş Çıkış Sistemi) veya diğer adıyla BIOS anakartınızın üzerinde bulunan küçük bir EEPROM bellek üzerinde bulunur. Bir çeşit sadece okunabilir bellek türüdür fakat doğru ayarlar ve araçlar kullanıldığında üzerinde değişiklik yapılabilir. Bilgisayar açılırken anakarta takılı olan işlemci ilk iş olarak BIOS üzerinde bulunana yazılımı çalıştırır.

Eğer sisteminiz açılırken çok yavaşlıyorsa, Windows çakılıyorsa veya bazı donanımlar sorun çıkarıyorsa bunların nedeni büyük ihtimalle yanlış yapılmış BIOS ayarlarıdır. Bu yazıda bilgisayarınızın daha hızlı ve daha iyi çalışması için ayar kutusunu nasıl oynayabileceğinizi anlatacağız.

"Temel Bilgiler" başlığı altında BIOS hakkında gerekli olan temel bilgileri vereceğiz. Burada BIOS'un ne olduğunu, ona nasıl erişebileceğinizi ve ayarlar arasında güvenli bir şekilde nasıl gezinebileceğinizi öğreneceksiniz. "Önemli Ayarlar" başlığında her kullanıcının bilmesi gereken bazı önemli BIOS seçenekleri hakkında bilgi vermeye çalışacağız. Deneyimli kullanıcılar isterlerse, gizli seçeneklerin ve bunların nasıl etkinleştirileceği, bazı dar boğazların nasıl giderilebileceği ve sisteme yük olan fazlıkların nasıl temizlenebileceği gibi bilgilerin bulunduğu, "BIOS İnce Ayar" bölümüne atlayabilirler



Temel Bilgiler


İşlemci tarafından ilk çalıştırılan yazılım olarak BIOS, işlemciyi anakart üzerinde bulunan diğer temel bileşenlerle tanıştırır ve BIOS kodunun işi bittiğinde işlemcinin hangi yazılımı çalıştıracağını söyler. Temel bir kural olarak BIOS, açılış aygıtı (bu aygıt disket, CD-ROM, DVD veya sabit disk olabilir) üzerindeki açılış bölümüne (boot sector) erişir. Açılış bölümü üzerinde bulunan bir çeşit açılış yöneticisi çalışır ve bilgisayarın temel işletim sistemini (Windows veya Linux gibi) yüklemeye başlar.

Açılış işlemi bittikten sonra BIOS'un gündelik işlerinin bittiğini söylemek yanlış olur. Bir bilgisayar üzerindeki donanımlara erişilmesi işlemlerinin çoğu işletim sisteminin BIOS'a erişmesiyle başlar, daha sonra BIOS işletim sistemi yerine hedef donanıma ulaşır.

1. BIOS Sürümleri

Her anakart, üzerinde bulunan bileşenleri düzgün çalıştırabilmesi için kendine has bir BIOS'a sahiptir. BIOS yazılımlarının en çok kullanılan temeli iki farklı biçime sahip olan Phoenix Awar BIOS'a dayanır. Bunun dışında American Megatrends Inc. (AMI) BIOS'u kullanan bilgisayarlar görmeniz de mümkündür.

BIOS menüsünün yapısı ve seçeneklerin adlandırılması üreticiden üreticiye farklılıklar gösterebilir. Hatta bir birinin devamı olan iki anakartın BIOS menüsü arasında da büyük ya da küçük farklılıklar olabiliyor. Bu durum yüzünden bütün insanların kullandığı bilgisayarlar için kesin BIOS kılavuzları yazamıyoruz. Yine de Phoenix Award BIOS üzerinde aşağıdaki açıklamalara benzer seçenekler bulmanız mümkün. Eğer bazı ayarları bilgisayarınızın BIOS menüsünde bulamıyorsanız sinirlenmeyin - ilgili işlevi veya yeteneği bilgisayarınızın BIOS'u desteklemiyor olabilir.

2. BIOS'a Erişim

Açılış sırasında BIOS, sisteminizde bulunan donanım bileşenlerini denetlerken, kullanılabilir belleği sayarken ve sabit diskleri (diğer depolama aygıtlarını da) bulurken klavyenizde bulunan özel bir tuşa basarak BIOS ayar sayfasına erişebilirsiniz. Genellikle bu işlem [Del] tuşuna basarak yapılır ancak [F2] gibi diğer tuşlar da olabilir. Açılış sırasında ekranda beliren yazılara dikkat edin: Çoğu BIOS ekranın alt taraflarında "" benzeri bir yazıyla ayarlara nasıl erişileceğini gösterir. Eğer bütün yöntemleri deneyip yine de başarılı olamadıysanız bilgisayarınızın veya anakartınızın kullanma kılavuzuna bakabilirsiniz. Bilgisayar açılmaya başladığı anda bu tuşa bir ya da iki saniye basmanız yeterli olacaktır.

Her şey olması gerektiği gibi çalışırsa BIOS bellek miktarını saymayı bitirecek ve ana BIOS menüsünü açacaktır. Eğer beklenilen ekran gelmediyse bilgisayarınızı yeniden başlatıp farklı bir tuşu deneyebilirsiniz. Örneğin, pek çok taşınabilir bilgisayar [F1] veya [Esc] tuşunu kullanır. Bazen de [F2], [F10] veya [Alt+F1] tuşlarını denemek gerekebilir.

3. BIOS Ayarlarını Değiştirmek
BIOS yazılımı: Seçenekler arasında dolaşmak için ok tuşlarını kullanın, istediğiniz menüye girmek için Giriş (Enter) tuşuna basın
BIOS menüsündeki bir seçeneğe ulaşmak için ok tuşlarıyla ekran görüntüsü A'da olduğu gibi istediğiniz başlığı seçili hale getirin. Giriş (Enter) tuşuna bastığınızda bir alt menü veya ekran görüntüsü B'de olduğu gibi seçenekler listesi karşınıza gelir. Seçtiğiniz ayarla ilgili seçimi değiştirmek için artı [+] veya eksi [-] tuşlarını kullanabilirsiniz, [Page Up] ve [Page Down] tuşları da aynı işi göreceklerdir. Ana menü ekranından alt menülere erişebilmek için bu yöntemi kullanabilirsiniz, bazı alt menülerin de altında kendilerine ait alt menüler olabilir, istediğinizi ayara ulaşmak için gittiği yere kadar gitmelisiniz.
Alt Menüleri açmak: Pek çok seçenek [+] veya [-] tuşlarına basılarak değiştirilebilir. Bazı ayarlarda ise resimde görüldüğü üzere menü içinde gezinerek seçenekler arasında seçim yapmak gerekebilir.


Kısa bir açıklama yazarsak tipik bir BIOS yazılımı aşağıdaki menüleri içerir:

* "Main" veya "Standard CMOS Setup" menüsünden tarih, saat ve sabit disk ayarlarına ulaşabilirsiniz.

* "BIOS Features Setup" menüsünden her çeşitten genel seçeneklere ulaşabilirsiniz.

* "Integrated Peripherals" menüsünden arayüzlere ve yardımcı sistem işlevleriyle ilgili ayarlara ulaşabilirsiniz.

* "Power Management Setup" menüsünden enerji tasarrufu ve güç yönetimi işlevlerine ulaşabilirsiniz.

* "PnP/PCI Configurations" menüsünden hangi kesmelerin (IRQ) hangi PCI genişleme kartlarına ayrılacağını seçebilirsiniz. Eğer bu seçenekleri veya benzerlerini yukarıda anlatıldığı gibi ana menüde bulamadıysanız "Advanced" menüsü altında bulma şansınız yüksektir.

* "Hardware Monitor" menüsü algılayıcılardan gelen işlemci sıcaklığı veya fan hızları gibi değerleri gösterir. Bu değerler genellikle işlemci soğutucusu ve sistem fanı içindir ama bazı durumlarda güç kaynağının fanı veya diğer fanlarla ilgili bilgi de içerebilir.

* "Load Setup Defaults" seçeneği bütün ayarları fabrika ayarlarına geri döndürür ve yaptığınız bütün değişiklikleri siler. Yanlış ayarlar yaptığınızda ve sistem bu yüzden kilitlenmeler yaşadığında bu ayar çok işe yarayabilir.

4. BIOS Oturumunu Kapatmak

BIOS yazılımıyla işiniz bittiğinde [F10] tuşuna basarak veya ana menüden "Save & Exit Setup" seçeneğine gelerek kapatma ekranını açabilirsiniz. Bazı durumlarda önce "Exit" seçeneğini sonradan "Exit & Save Changes" alt seçeneğini seçmeniz gerekebilir. Daha sonra [Y] veya [N] tuşlarından birine basarak ayarları kaydedip çıkabilirsiniz veya seçiminizi iptal edebilirsiniz.


Önemli Ayarlar


Birazdan anlatacaklarımız, bilgisayarınızın açılış aygıtı sıralamasını nasıl değiştireceğinizi, bilgisayarınızı fare üzerinden veya klavyeden bir tuşa basarak nasıl açabileceğinizi, USB 2.0 desteğini nasıl etkinleştirebileceğinizi ve fanlarda bir sorun olduğunda sistemin nasıl davranacağı gibi çok çeşitli temel BIOS ayarlarını içeriyor.

5. Açılış Aygıtı Önceliğini Belirlemek


Açılışta disket sürücüsünü atlamak: Ekran görüntüsü C'de gösterildiği gibi sabit diski birinci açılış aygıtı olarak ayarlayın.


Pek çok bilgisayar sistemi başlatırken önce disket sürücüsünü tarar. Bu durum değerli zamanınızın kaybolmasına ve olası açılış bölümü (boot sector) virüsü sorunlarına neden olur. Ayrıca kabul edelim ki günümüzde disket sürücü kullanarak sistemi başlatmak son derece zor karşılaşılan bir durum. BIOS'a sistem açılırken disket sürücüye bakarak zaman kaybetmemesini söylemek açılış sürecini kısaltır.

BIOS yazılımı, açılış aygıtlarını ve hangi sıralamaya göre hareket edileceğini belirleyebilmenizi sağlar. Aşağıdaki ayar açılış sırasında sistemin disket sürücüye bakmamasını sağlayarak hem süreci biraz hızlandırır hem de güvenliği biraz olsun arttırır.

İşte yapmanız gereken ayarlar: Öncelikle "Advanced BIOS Features, Boot Sequence" seçeneğine gidin ve "1st Boot Device" ayarını ekran görüntüsü C'de görüldüğü gibi disket sürücüden sabit diske getirin, sabit disk "HDD-0" olarak adlandırılabilir. Bu ayar bilgisayarın açılırken sağa sola sapmadan doğrudan sabit diskin açılış bölümüne bakmasını sağlar.

Bu değişiklikle birlikte bilgisayar işletim sistemini öncelikle disket sürücüsünde aramaz fakat hala sisteminize bir disket sürücüsü takılı olup olmadığını denetler, bu da zaman kaybına neden olur. Bu denetimi önlemek için "Boot Up Floppy Seek" seçeneğini geçersiz "Disabled" hale getirmeniz gerekir.
6. Bilgisayarın Açılışını Hızlandırın

Bu ayarın kötü yanı bilgisayarınız her açılışta yani sabit disk veya diğer depolama aygıtları takıldı mı diye inceleme yapmaz. Böylece sistem açılışı hızlanmış olur.

Eğer sisteminize sıklıkla sabit disk gibi bileşenler eklemiyorsanız her bir sürücü arama zamanını sıfıra getirin. "Main" menü altında "Timeout" seçeneğini "0" olarak ayarlayın.

7. USB 2.0 Desteğini Etkinleştirin
USB: Hizmet Paketi 2 yüklü Windows XP kullanıcıları "USB 2.0 Controller" seçeneğini ekran görüntüsü E'de görüldüğü gibi etkin hale getirebilirler.


Pek çok anakartta "USB Controller" seçeneği sadece USB 1.1 etkin olacak şekilde ayarlanmıştır. Bu durumun temel nedeni Windows XP'nin kendisidir, eski sürüm Hizmet Paketleri (Service Pack) USB 2.0 desteği sunmazlar. Aşağıdaki BIOS ayarı bu desteği açabilmenize olanak sağlar.

Bunu yapmak için ilgili seçeneği "Enabled" veya "V1.1+V2.0" şeklinde ayarlamanız gerekir. Bu seçeneği kullanmak için Windows XP'nize en azından Hizmet Paketi 1'in kurulmuş olması gerekir.

8. USB Aygıtlarla İlgili Sorunları Çözmek

Bazı bellek çubukları, flaş sürücüler, bellek çubuğu işlevi olan *** çalıcılar ve USB sabit diskler elektriği USB aracılığıyla alırlar. Eğer yeterli güç verilemezse alet çalışmayabilir. Bu yüzden USB arayüzünün takılı olan aygıtlara yeterli miktarda güç sağlayabildiğinden emin olmalısınız.

BIOS ayarları arasında "USB 2.0 HS Reference Voltage" isminde bir seçenek olup olmadığına bakın. Eğer böyle bir ayar varsa karşısındaki seneği "Low" veya "Medium" yerine "High" veya "Maximum" olarak değiştirin.

9. Elektrik Kesintilerinden Sonra Bilgisayar Ne Yapsın?

"Power Management" menüsü altında elektrik kesintilerinden sonra bilgisayarın nasıl bir tepki vereceğini ayarlayan bir seçenek vardır. "AC Power Loss Restart" veya "Restore on AC Power Loss" seçenekleri sayesinde elektrik kesilmesi gibi beklenmeyen bir nedenle sistem kapandığında bilgisayarın ne yapacağını belirleyebiliyorsunuz. "Previous State" veya "Last State" seçeneği bilgisayarı elektik kesilmeden önceki konumuna geri getirir. Yani sistem açıksa tekrar açılır kapalıysa kapalı kalır.

10. Sisteminizin Sağlık Durumu

BIOS, bilgisayarınızın işlevsel sağlığı hakkında bilgiler ve çeşitli ayarlar sunabilir. Bu araçlar sayesinde, işlemci, fanlar, güç kaynağı ve sabit diskler gibi hayati sistem bileşenlerini gerçek zamanlı olarak izleyebilirsiniz. Örneğin, işlemci sıcaklığı alarmı sayesinde sisteminizin fazla ısınmasını engelleyebilir hatta gerekirse acil durum kapatma işlemini gerçekleştirmesini sağlayabilirsiniz.

"Health" veya "H/W Control" menülerinden sisteminizdeki bileşenlere giden voltajı ve bu bileşenlerin sıcaklıklarını takip edebilirsiniz. Çoğu BIOS en azından işlemci ve kasa sıcaklıklarını gösterirken diğerleri sabit diskler ve anakartlarla ilgili daha ayrıntılı bilgiler sunabilir. Aynı şekilde işlemci ve sistem fanına dönüş hızını da bu menüden görebilirsiniz.

11. Fan Sorunlarıyla Mücadele

Eğer bilgisayarınız açılmıyorsa bunun nedenlerinden birisi işlemci fanının çok yavaş dönmesi veya hiç dönmemesi olabilir. Bu durum özellikle sıcaklık denetimli soğutucularda okunan sıcaklık değerleri çok düşükse olabiliyor ve böyle bir durumla karşılaşan BIOS fanlarla ilgili bir sorun olduğunu düşünüyor. Bu yüzden şimdi anlatacağımız BIOS numarası işinize yarayabilir.

"CPU Fan Failure Warning" isimli seçeneği "Disabled" olarak ayarlayın. Bu işlevi etkisiz hale getirdiğiniz bilgisayarınız yavaş çalışan bir fan olsa da açılacaktır. Tabi ki bu ayarın varsayılan değeri "Enabled" (etkin) olduğundan sistemi yeni kurduysanız BIOS'a erişemeyebilirsiniz. Eğer böyle bir durumla karşılaşırsanız geçici olarak her zaman sabit hızda dönen eski tip bir işlemci soğutucusunu takıp BIOS'tan az önce belirttiğimiz ayarı yapabilirsiniz.

12. Sistem Çökmelerini Önlemek

Artık çoğu sabit disk sürücünün bozulacağını önceden algılayabilen sistemlerle donatılmış olarak geliyor ve bunu BIOS ekranında size iletiyor. Bu özelliğe "Self Monitoring And Reporting Technology" (SMART) adı veriliyor. BIOS'ta bulunan "HDD SMART Capability" özelliğini etkin hale getirdiğinizde sistem, Norton System Works veya çok tanınan bedava bir yazılım olan SpeedFan gibi yazılımlara uyarı iletisi gönderebiliyor. Bu yazılımda depolama aygıtınızın durumuna göre size bilgi veriyor, böylece olası arızaları önceden haber alarak gerekli yedekleme işlemlerini yapabiliyorsunuz.

Paralel Giriş: "ECP+EPP" en hızlı paralel haberleşme şeklidir


Bilgisayarınızın paralel arayüzü normalde tek yönlü iletişime izin vermek üzere ayarlanmıştır. Bu seçenek neredeyse bütün aygıtlar için çalışır fakat veri aktarım hızını düşüktür (100 kbps). Şimdi anlatacağımız ayarı uygulayarak paralel girişinizin veri aktarım hızını 1 Mbps değerine çıkarabilirsiniz.

Yapmanız gereken "ECP" (Extended Capability Port) veya "EPP" (Enhanced Parallel Port) özelliklerinden birini etkin hale getirmek. Çoğu BIOS yazılımında her iki özelliği tek bir seçenek halinde görebilirsiniz "ECP/EPP".

Uyarı: Eğer bir yazıcı ve tarayıcı aynı paralel girişi paylaşıyorsa Ekran Görüntüsü F'de görülen aygıt çakışması veya sorunuyla karşılaşabilirsiniz. Eğer yüksek veri aktarım hızını korumak istiyorsanız sisteminize PCI genişleme yuvasına takılan fazladan bir paralel giriş eklemeyi düşünebilirsiniz veya aygıtlardan birisini başka bir haberleşme arayüzüne aktarabilirsiniz. Örneğin USB'yi paralele dönüştüren bir çeviriciyle her iki aygıtı aynı anda kullanabilirsiniz.

BIOS İnce Ayar

Bu bölümde hırslı kullanıcılar, sistem açılışını nasıl en hızlı şekilde yapabileceklerini, ekran kartlarını nasıl hızlandırabileceklerini, işlemcilerinin gücünü nasıl son noktaya kadar kullanabileceklerini, yongaseti ayarları üzerinde nasıl oynayabileceklerini ve belleklerinden en iyi başarımı nasıl elde edebileceklerini öğrenebilirler.

14. Açılış Sırasında Power-on Self-Test (POST) Sonuçlarını Göster

Bilgisayarınız açılırken, ne olup bittiğini görmek yerine genellikle üreticinin renkli logosunu görürsünüz. Şirin resimler görmek yerine bilgisayarınızın açılırken yaptığı testlerin sonucunu görebilirsiniz (veya görmelisiniz).

İşte bunu yapmanın yolu. "Advanced BIOS Features" menüsünün altında bulunan "Full Screen LOGO Display" seçeneğini "Disabled" olarak ayarlayın. Bu ayardan sonra sisteminiz açılırken yaptığı bütün sınamaların sonuçlarını ekranda gösterecektir.

15. Bilgisayarınızı İki Kat Hızlı Açın

Bu ayar sayesinde bilgisayarınızın açılırken çeşitli bileşenleri incelemesini atlatabilirsiniz. Örneğin, takılı olan bellek miktarına üç kere yerine sadece bir kere bakılır; böylece bilgisayarınız neredeyse iki kat daha hızlı açılabilir. "Advanced" veya "Advanced BIOS Features" menüsünden "Quick Power On Self Test" veya "Quick Boot" seçeneğini "Enabled" olarak ayarlayın.

Uyarı: Bu ayarı yaptıktan sonra donanım sorunlarıyla karşılaşırsanız BIOS ekranına geri dönüp aynı seçeneği "Disabled" olarak ayarlayarak sorunun tam olarak nereden kaynaklandığını bulabilirsiniz.



16. Doğru Ekran Kartıyla Başlamak


Bilgisayar her açıldığında BIOS hangi ekran kartını kullanacağını anlamaya çalışır ancak buna gerek yok çünkü siz zaten biliyorsunuz!

"Init Display First" menü seçeneğine gelin veya bu seçenek BIOS tipine göre "Primary VGA BIOS" ya da "VGA Boot From" şeklinde de olabilir. AGP ekran kartı kullanıyorsanız "AGP" seçeneğini ayarlayın. Eğer sisteminiz yeniyse ve PCI Express arayüzüne sahipse AGP yerine burada "PEG Port/Graphic Adapter Priority" gibi bir seçenek görüyor olmalısınız.

17. Modası Geçmiş Ekran Kartı Ayarlarını İptal Edin




BIOS Cacheable: Bu seçenek başarımı sadece MS-DOS çalışırken arttırır (Ekran Görüntüsü G).

"Video RAM Cachable" ve "Video BIOS Cachable" gibi ayarlar sadece eski tip DOS kullanan sistemlerde başarımı arttırır, Windows'la hiç bir ilgileri yoktur. O zaman neden işi karıştıralım ki?

Bu ayarların her ikisini de "Disabled" olarak ayarlayın. Bu ayarları yaparken karşınıza "VGA Palette Snoop" gibi bir seçenek gelirse onu da etkisiz hale getirin. Aynı şekilde "System BIOS Cacheable" seçeneğini de güvenle iptal edebilirsiniz (Ekran Görüntüsü G) - artık her hangi bir başarım artışı sağlamadığı gibi bazı durumlarda sistemin kararlılığını da bozabiliyor

18. Doku Belleğini Kurun

"Graphics Aperture Size" seçeneği ("AGP Aperture Size" şeklinde de olabilir) temelde AGP ekran kartlarının dokuları yaratımlarken belleği daha verimli kullanabilmeleri için tasarlanmıştı. Günümüzde çoğu ekran kartının 128 MB hatta 256 MB tümleşik bellekleri olduğunu düşünürsek bu seçeneğin de modasının geçtiğini açıkça görebiliriz. Ayrıca artık görüntü bellekleri normal sistem belleklerinden daha hızlı çalışıyorlar. Eskiden sıkça duyulan, "Graphics Aperture Size" seçeneğini sistem belleğinizin yarısı olacak şekilde ayarlayın kuralı geçmişte kaldı bunun yerine doku belleğini uygun bir değerde tutmak daha mantıklı.

Bu seçeneği "128" veya "64" olarak ayarlayın.

19. Saat Hızı Ayarlarını Değiştirin

Bu ayarı yaptığınız zaman FSB hızaşırtması yaparken AGP ekran kartlarının yaşadığı sorunlardan kurtulabilirsiniz.

"AGPCLK/CPUCLK" ("AGP Clock" şeklinde de olabilir) ayarı üreticisi tarafından hızaşırtma imkanı sunulan anakartlarda bulunur. Eğer böyle bir seçenek varsa "Fix" olarak ayarlayın. Böylece FSB hızını arttırırken aynı zamanda AGP hızını da arttırmamış oluyorsunuz. "1/1" seçeneği ekran kartınızın FSB ile aynı hızda çalışacağını gösterir. Bu ayarı "2/3" yaparsanız AGP saat hızını FSB saat hızının 2/3 olarak ayarlarsınız yani FSB 100 MHz çalışıyorsa AGP 66 MHz olarak çalışır.

20. AGP Saat Hızını Arttırmak
AGP saat hızını arttırmak başarımı yükseltir fakat bazı sorunlar yaşayabilirsiniz - Ekran Görüntüsü H.


Bazı anakartlar AGP saat hızını arttırmanıza izin verir. "AGP Frequency" seçeneğinden tempoyu küçük adımlarla arttırın (Ekran Görüntüsü H) ve her seferinde bilgisayarınızı yeniden başlatın. Her ayarı bir çeşit 3B oyunla deneyin ve sistemin kararlı olduğundan emin olun. Bu işlemleri sistem de kararsızlık emareleri görülene kadar tekrar edin. Böylece en kararlı ve en hızlı ayarda sistemi çalıştırabilirsiniz.

21. AGP Voltaj Seviyesini Arttırın

Yüksek saat hızları aynı zamanda daha yüksek güç tüketimine neden olur. Aşağıdaki ayarları uygulayarak ekran kartınıza daha fazla güç gitmesini sağlayabilirsiniz.

"AGP Voltage" seçeneği giriş gerilimini 0.1 Volt aralıklarla değiştirmenizi sağlar. Bu değişiklikleri AGP hızını arttırdıktan sonra sistem kararsız duruma düşerse uygulayın.

Uyarı: Bazı durumlarda voltajı yüksek değerlere ayarlamak ekran kartına zarar verebilir. Giriş voltajını daha yüksek değerlere ayarladığınızda her hangi bir etkisi olmuyorsa eski düşük değere getirmeyi unutmayın ve sistemi tekrar kararlı çalışır hale getirebilmek için AGP saat hızını biraz düşürün.

22. İşlemci Önbelleklerini Etkinleştirin
Bu Linki Görmeniz İçin SupersatForuma Uye Olmanız Gerekmektedir.

İşlemci önbelleklerini (Level 1,2 veya 3) etkin hale getirmek önemli başarım artışları sağlar (Ekran görüntüsü I).


İşlemciler anakart üzerinde bulunan diğer parçalardan belirgin bir şekilde daha hızlı çalışırlar. İşlemleri hızlandırmak, işlemci ile sistem belleği arasında bulunan ve daha hızlı çalışan işlemci önbelleği sayesinde mümkün olur.

Seviye 1 (L1) önbellek çok küçüktür fakat işlemci çekirdeğinin üzerinde bulunur ve hızlı bir geçici veri depolama alanı sağlar. Seviye 2 (L2) önbellek çok daha büyüktür ve bütün yazılımsal elemanları depolayabilir, işlemci isteği geldiğinde gerekli olan veri bu önbelleğin üzerinde bulunuyorsa asıl sistem belleğinden bulunup getirilmesinden çok daha hızlı bir şekilde işlemciye sunulabilir. İşlemciye tümleşik L2 ve harici L3 önbelleği bulunan sistemlerde (neredeyse hepsinde var) bu ayarları etkin hale getirmenizi şiddetle tavsiye ederiz (Ekran Görüntüsü I).

23. APIC Seçeneğini Açın

Yongasetleri genellikle kuzeyköprüsü ve güneyköprüsü olarak adlandırılan iki ana bölümden oluşur. Bu iki bölüm işlemci, bellek, genişleme kartları ve diğer çevresel donanımlar arasındaki veri akışını sağlarlar. Aşağıda belirttiğimiz ayar daha fazla kesme isteği kullanılabilmesinin ve de daha fazla aygıt bağlanabilmesinin yolunu açar. Kullanılabilir kesmelerin (interrupt) sayısı 16'dan 24'e çıkar. Ek olarak kesme kullanımı gözle görülür şekilde daha esnek hale gelir böylece çeşitli işlemler yapılırken zaman kazanılmış olur.

Yapmanız gereken sadece "Advanced BIOS Features" menüsü altında bulunan "APIC Mode" seçeneğini "Enabled" olarak ayarlamak.

24. Burst Mode Ayarını Etkinleştirin

Sabit disklere, PCI kartlara ve belleğe erişim "Burst Mode" etkinken çok daha hızlı gerçekleşir. Bu kip açıkken aygıtlar arasında veri aktarımı çok hızlı olur çünkü çoklu veri aktarımları kurulabilir veya her bir işlem ayrı ayrı onaylanacağına tek bir onaylama paketiyle işlemler tamamlanır.

BIOS menüleri arasında gezinirken "Burst Mode" seçeneğini gördüğünüz yerde "Enable" olarak ayarlayın. Böyle bir değişikliği yaptıktan sonra sisteminizin kararlı çalıştığından emin olun.

Uyarı: Pek çok PCI kart "PCI Dynamic Bursting" seçeneği "Enabled" olarak ayarlandığında düzgün çalışmaz.

25. Bus Mastering Ayarını Etkinleştirin

Bus Mastering Ayarını Etkinleştirin: Bu seçenek sayesinde sabit disk erişimi hılanır


Bu BIOS ayarı Windows'a okuma ve yazma işlemleri sırasında daha hızlı DMA (Direct Memory Access) kipini kullanmasını söyler. DMA kipi sabit diskin veriyi işlemciye göndermeden belleğe yazabilmesini sağlar. Bu sayede sabit diskte bulunan veriye erişim hızlandırılmış ve çok değerli olan işlemci gücü daha az kullanılmış olur.

"Integrated Peripherals" menüsü altında "PCI IDE BusMaster" seçeneği varsa "Enabled" olarak ayarlayın. Bu seçeneği etkin hale getirdikten sonra Windows altında "Başlat, Denetim Masası, Sistem" ayarlarından Donanım sekmesi altında Aygıt Yöneticisi tuşuna basın. "IDE ATA/ATAPI Denetleyiciler" alt başlığını bulun. "Birincil IDE Kanalı" başlığına çift tıklayın ve açılan pencereden "Gelişmiş Ayarlar" sekmesine gidin. Burada bulunan bilgiler arasında "Aktarım Kipi" gibi bir başlık göreceksiniz. Bunun karşısında "Ultra DMA Mode" gibi bir şey yazdığından emin olun. Sabit diskler genellikle "Ultra DMA Mode 5" desteklerken CD ve DVD sürücüler "Ultra DMA Mode 2" destekler.

26. RAM Zamanlamalarını Değiştirin

Azaltılmış gecikmeler: Bu ayar sadece yüksek kaliteli bellek birimleri için çalışır fakat bir kere bu ayarı çalışır hale getirebilirseniz büyük farklar görebilirsiniz


Bütün SDRAM ve DDR bellek birimleri, bellek zamanlama değerlerini içeren SPD (****** Presence Detect) adlı yongaya sahiptirler. RAM üreticileri SPD değerlerini kararlı bir sistem sağlamak üzere ayarlarlar. Ancak çoğu zaman daha üst seviye zamanlama değerlerini denemek işe yarar ve bu sayede sistem başarımını %10 kadar arttırmak mümkün olabilir.

Bu iş için "System Performance", "Memory Timings" veya "Configure DRAM Timing" gibi bir ayar menüsünü BIOS'ta bulunuyor olması lazım. Genel kural olarak bu ayarın varsayılan değeri "By SPD" şeklindedir. Bu ayar, bilgisayara, doğru zamanlamaları bellek birimi üzerindeki yongadan okumasını söyler ve belleğe erişmek için bundan sonra belirtilen ayarları kullanır.

Sisteminin kendiliğinden gelen ayarlarını kullanmak istemeyenler "Disabled" veya "User Defined" seçeneklerinden birini seçip birazdan anlatacağımız uyarıları dikkate alarak istedikleri ayarları yapabilirler.

27. RAS-to-CAS Gecikme Değerini Düşürün

Sistem belleğini iki boyutlu bir tablo olarak düşünerek kolayca nasıl çalıştığını anlayabiliriz. Veriye ulaşabilmek için öncelikle hangi satırda olduğunu sonra da hangi kolonda olduğunu bulmak için sırasıyla Row Adress Strobe (RAS) ve Column Address Strobe (CAS) işlemleri gerçekleştirilir. Belleğin doğru adresine ulaşıldığından emin olabilmek için RAS ve CAS sinyalleri arasında ufak bir gecikme süresine gerek duyulur. Bu RAS-to-CAS gecikmesi normalde bir veya iki saat turudur (clock cycle).

"SDRAM RAS to CAS Delay" seçeneği tam olarak RAS sinyali ile CAS sinyali arasında ne kadar saat turu olacağını ayarlamanıza yarıyor. Genellikle ayarlar 2 en hızlı olmak üzere 2 ile 5 arasında değişiyor. Bu değeri her seferinde bir saat turu olacak şekilde azaltmaya başlayın ve her seferinde sistemin kararlılığını deneyin. Belleğiniz ne kadar kaliteliyse bu değeri daha fazla küçültebilirsiniz demektir.

28. CAS Gecikmesini Düşürün

Bellek erişimi söz konusu olduğunda belleğin doğru adresteki veriye ulaşması için bir miktar süre gerekir ve buna gecikme denir. Bir bellek hücresi için bu aralık 2T iki saat turu, 3T üç saat turu vb şeklinde isimlendirilir. "SDRAM CAS Latency" seçeneği için küçük bir değer daha yüksek başarım anlamına gelir.

"SDRAM CAS Latency" seçeneği için en doğru ve uygun değer genellikle belleğin üzerindeki etikette veya üzerine kazınmış olarak yazar. Düşük fiyatlı ürünler için tipik değer 3T veya 2.5T'dir. Bu seçeneği 2.5T veya 2T olarak değiştirin ve sisteminizin kararlı çalışıp çalışmadığına bakın. Bazı üreticiler 2T destekleyen belleklerinin daha yüksek saat hızlarını desteklediklerini belirtiyorlar. Eğer CAS gecikme süresini düşürmek işe yaradıysa aynı zamanda "Memory Frequency" seçeneği altından bellek saat hızını da arttırmayı deneyebilirsiniz.

Uyarı: Her seferinde sadece bir değişiklik yapın, daha sonra sistemi yeniden başlatın ve bir deney yazılımı (benchmark) çalıştırarak yaptığı etkiyi gözleyin. Bu sayede ortaya çıkan bir kararsızlık durumunda hangi ayarda sorun olduğunu kolayca anlayıp eski haline getirebilirsiniz.

29. Bellek Yükleme Zamanını Düşürün

Doğru ayarları yaptığınızda bellek hücreleri çalışmaları için gereken elektrik yükünü daha hızlı alırlar. "SDRAM RAS Precharge Delay" seçeneği tam olarak bu zamanı ayarlamaya yarıyor. "2" gibi düşük değerler hızı arttırırken daha yüksek değerler daha kararlı bir sisteme sahip olmanızı sağlıyor. Her seferinde bir saat turu azaltarak sistemi yeniden başlatın ve sistemin kararlı olduğundan emin olun.

30. Bir Sonraki Bellek Erişimi İçin Beklenilen Süreyi Kısaltın

"SDRAM Active Precharge Delay" seçeneği de saat turları olarak ayarlanıyor ve ardışık bellek erişimleri arasında geçmesi gereken süreyi belirliyor. Yani bu değer ne kadar düşük olursa sistem başarımı o kadar artıyor.

Bu değer için genel kabul: Active Precharge Delay = CAS-Latency + RAS Precharge Delay + 2 (güvenlik için fazladan ekleniyor). Her zaman olduğu gibi bu ayar için de her seferinde bir düşük değeri seçerek sistemin düzgün çalıştığından emin olun. Sistem kararlılığını koruyamadığı zaman bu ayarı bir yüksek değere getirin ve bırakın.

31. Bellek Zamanlamalarını Okuyun

RAM Zamanlamaları (Timings): Ayarlar üzerinde adım adım yapılan değişiklikler RAM başarımınızın artmasını sağlar


27 ile 30 arasında anlattığımız maddelerdeki ayarlar genellikle belleğin üzerinde yazılıdır. "2.5-4-4-8" gibi bir sıra rakam ayarlamanız gereken saat turlarını gösterir: 2.5 tur CAS, RAS to CAS Delay 4 tur, RAS Precharge Delay 4 tur ve Active Precharge Delay 8 tur. Bu ayarlar o bellek birimi için belirtilen saat hızında üreticinin önerdiği ayarlardır. Daha düşük değerler de çalışabilir fakat aynı zamanda sistem çakılmalarına da neden olabilir. Başarımı arttırmak için bu değerleri adım adım her seferinde bir tanesinde değişiklik olacak şekilde düşürün ve her seferinde sistemin kararlı çalıştığından emin olun

32. RAM Giriş Gerilimi Seviyesini Arttırın

Bellekler daha hızlı çalıştığında daha fazla voltaja gereksinim duyarlar. Bu yüzden saat hızı artışlarını dengelemek için gerilimi (voltage) arttırmanız gerekir.

"DDR Reference Voltage" seçeneği gerilim seviyesini 0.1 volt aralıklarla değiştirmenize izin verir. Bu değeri arttırmak sadece zamanlama değerlerini düşürdüyseniz veya daha yüksek bellek saat hızları seçtiyseniz ve sistem çakılmalarıyla karşılaştıysanız gerekli olabilir.

Uyarı: Giriş gerilimini çok yüksek değerlere ayarlamak bazı durumlarda bellek birimlerinize zarar verebilir!

33. Anakart Ses Yongasını Devre Dışı Bırakın


Gereksiz yüklerden kurtulun: Anakartın ses yongası gibi kullanmadığınız işlevleri kapatın


Anakart üzerinde gelen ses yongasının hiç kullanılmadığı durumlar olabilir. Eğer PCI ses kartınız varsa veya bilgisayarınızın ses özelliklerini hiç kullanmıyorsanız anakart üzerinde bulunan ses yongasını devre dışı bırakabilirsiniz. Bu sayede sistem başarımınız ve güvenliğiniz bir miktar daha arttırılmış olur.

"Integrated Peripherals" menüsünde "AC97 Audio Select" seçeneğini "Disabled" olarak ayarlayın (ekran görüntüsü M).

34. Oyun Girişini Devre Dışı Bırakın

Sadece eski tip oyun çubuğu (joystick) veya oyun girişinden MIDI arayüzü bağlayanlar bu bağlantıya iki I/O girişi ve IRQ ayırmak isteyeceklerdir (Eğer yeni oyun çubuğunuz varsa zaten USB arabirimi kullanıyordur). Bu sınıflandırmaya girmeyen bütün kullanıcılar gönül rahatlığıyla bu girişi iptal edebilirler.

İşte nasıl yapılacağı: "Integrated Peripherals" menüsünden "Game Port" seçeneği "Disabled" olarak ayarlayın.

35. Tümleşik LAN İşlevlerini Devre Dışı Bırakın

Bazı anakartlar iki ağ arayüzüyle donatılmış olarak geliyorlar ancak genellikle kullanıcılar sadece bir tanesine ihtiyaç duyuyorlar yani diğerini kapatabilirler. Bu sayede sistem başarımı ve kararlılığı biraz arttırılabilir.

"Integrated Peripherals" menüsünden "Onboard Intel LAN" seçeneğini "Disabled" olarak ayarlayın.

__________________
36. Gereksiz Girişleri Kapatın

Ne de olsa sadece eski PDA'lar ve seri modemler COM1 ve COM2 girişlerine gereksinim duyarlar. Bu girişleri iptal ederseniz iki IRQ kazancınız olur ve işlemcinin denetlemesi gereken kesmeler azalır. Paralel LPT arayüzü bile günümüzde anlamsız hale geldi. Eğer yazıcınızı ve tarayıcınızı USB girişinden bağlıyorsanız bu eski arayüze ihtiyacınız yok demektir.

"Integrated Peripherals" menüsünden "IO Devices, Com-Port" seçeneği altında bulunan ve bazen "****** Port 1/2" olarak da yazılabilen COM1 ve COM2 arayüzlerini iptal edin. LPT arayüzünü kapatmak için de "Parallel Port" seçeneğini "Disabled" olarak ayarlayın.

37. Firewire Girişini İptal Edin
Bu arayüze kameradan görüntü aktarmak istiyorsanız veya Firewire arayüzü kullanan çevresel aygıtlarınız varsa gereksinim duyabilirsiniz. Böyle bir durum yoksa kapatın. "Integrated Peripherals" menüsünden "Onboard 1394 device" seçeneğini "Disabled" olarak ayarlayın.

BIOS Güncelleme


Zaman zaman anakart üreticileri yeni BIOS sürümleri çıkarırlar. Güncellenmiş bir BIOS sahip olduğunuz donanımları daha verimli çalıştırabilir hatta hızaşırtma özellikleri gibi yeni işlevler kazandırabilir. Ne zaman anakartınızın yeni bir sürümü çıkarsa BIOS güncellemesi yapmanızı öneriyoruz (alfa veya beta sürümler dışında).

BIOS yazılımı özel bir flaş bellek birimi içinde bulunur. Yeniden yazılabilen bu bellek sayesinde eskisinin üzerine yeni sürümü yazarak güncellemeye izin verir. BIOS güncellemesi, her üreticinin o anakart için özel olarak hazırladığı yazılım sayesinde yapılır. Bellek teknolojisi kullanıldığından BIOS güncellemesine BIOS'u flaşlamak da denir.

BIOS güncelleme söz konusu olduğunda kullanıcılar bunu yapmak için iki yol kullanabilirler. İlki anakartla birlikte gelen sürücü CD'sinde bulabileceğiniz veya üreticinin internet sitesinden indirebileceğiniz Windows altında çalışan güncelleme yazılımıdır. Belirli aralıklarla bu yazılım internete bağlanarak yeni BIOS sürümü olup olmadığını denetler, varsa kendiliğinden bunu indirir ve yükleyip isteyip istemediğini kullanıcıya sorar. Bu yöntem kolaydır fakat bilgisayarınızda sistem kaynaklarını kullanan fazladan bir yazılımın daha çalışması demektir.

Sisteminiz kararlı çalıştıktan sonra Windows yazılımını kullanmak kesinlikle kötü değildir. Ancak Windows kurulumunuz dağıldıysa bu yöntemi kullanmamayı tercih etmelisiniz. Bu durumda eski DOS güncelleme yöntemini kullanmanız önerilir.

DOS yazılımını üreticinin internet sitesinden indirebilirsiniz. Sonra bilgisayarınızı DOS sistem disketiyle açıp BIOS güncelleme yazılımını komut satırından çalıştırmanız gerekiyor; bu tür yazılımlar genellikle ZIP dosyası halinde gelirler, bunları diskete açarak kopyalamanız gerekir. Bu yöntem daha güvenilirdir çünkü çalışmak için hiç bir aygıt sürücüsü yüklenmesini gerektirmez.

Uyarı: Taşınabilir bir sisteme BIOS güncellemesi yaparken sistemin pilden çalışmadığından emin olun - dizüstü bilgisayarlar BIOS güncellemesi sırasında mutlaka fişe takılı olmalıdır yoksa güncelleme sırasında sistem kapanabilir ve bir daha açılmaz hale gelebilir.

[civannuri]

Paylaşım için teşekkürler @vendeta arkadaşım.Kolay gelsin.

[uzman_elhan]

BIOS Şifrelerini konusunu biraz araştıracak olursak.. bilmeyenler için Kırılması en zor şifrelerden biridir..

Öncelikle bilmeyenler için söyleyim BIOS Password bilgisayarınız henüz açılma aşamasındayken karşınıza çıkan şifredir. Peki bundan nasıl kurtulacaksınız. Çok kolay.. ama gizli bir iş için yapacaksanız mesela hırsızlık falan.. zaman alacaktır.. önce kasayı açmanız gerekecek daha sonra BIOS pilini kasadan 5dk lığına çekin.. bilgisayarı 5dk sonra çalıştırdığınızda BIOS şifresi sormayacaktır. Yada bazı Boardların BIOSlarındaki özel Jumperlardan yararlanabilirsiniz. Ancak bazende BIOS passwordların Board`un ilk kullanıldığı gibi kalır.. Bilgisayar sahibi şifreyi bildiği için değiştirmez yada değiştirmeyi bilmediği için denemez.. Peki bunların şifreleri nelerdir.

Bu şifreler BIOSun türüne göre değişir ben bazılarını en sık üretilenler sırasına göre verim

AWARD BIOS

alfaromeo
AW
AWARD
AWARD_PS
AWARD_PW
AWARD_HW
AWARD_SW
AWARD PW
AWARD SW
_award
awkward
j64
j256
j262
j322
01322222
589589
589721
HLT
SER
SKY_FOX
Syxz
aLLy
CONCAT
TTPTHA
aPAf
HLT
KDD
ZBAAACA
ZAAADA
ZJAAADC
djonet

AMI BIOS:
aMI
ami
bios
setup
cmos
AMIDECODE
A.M.I.
AMI SW
AMI_SW
BIOS
PASSWORD
HEWITT RAND
Oder
A.M.I.
AMI!SW
AMI?SW
HEWITT RAND
alfarome
efmukl ( işte schoolbusın şifreside burdan çalınmıştır. )
Phoenix:
phoenix
Compaq:
compaq
Tinys:
Tiny
Bazı Diğer BIOS Şifreleri:
LKWPETER
lkwpeter
BIOSTAR
biostar
BIOSSTAR
biosstar
ALFAROME
Syxz
Wodj
PASS
PASSOFF
CONDO
J64
BIOS
SETUP
CMOS
admin
system

saygılarımla

[f47xfenerli]

yararlı olmuş vermen ne zaman lazım olacağı belli olmaz

[CCW]

evet haklısınız!